Κυριακή 23 Ιουνίου 2019

Μια μυστηριώδης λάμψη ζεσταίνει τα δαχτυλίδια του πλανήτη Ουρανού

Υπάρχει κάποιο είδος θερμικών κυμάτων τα οποία θερμαίνουν τα δαχτυλίδια του πλανήτη Ουρανού, παρόλο που ο πλανήτης περιφέρεται μακριά από τον Ήλιο.

A composite image of the atmosphere and rings of Uranus seen in thermal emission.
Μια σύνθετη εικόνα της ατμόσφαιρας και των δαχτυλιδιών του πλανήτη Ουρανού όπως παρατηρούνται σε θερμική εκπομπή. (Εικόνα: © UC Berkeley image by Edward Molter and Imke de Pater)

Νέες θερμικές εικόνες του αέριου γίγαντα πλανήτη, οι οποίες λήφθηκαν από δύο τηλεσκόπια στη Χιλή, αποκαλύπτουν τη θερμοκρασία των δακτυλίων για πρώτη φορά: μείον 195 βαθμοί Κελσίου (μείον 320 βαθμοί Φαρενάιτ) , ή θερμοκρασία βρασμού του υγρού Αζώτου.

Ενώ αυτό ακούγεται αρκετά...ψυχρό για τα πρότυπα της Γης, ας αναλογιστούμε ότι το μεγαλύτερο μέρος του διαστήματος είναι πολύ πιο κρύο, πλησιάζοντας μια θερμοκρασία στην οποία τα άτομα σταματούν να κινούνται. Αυτό το σημείο ονομάζεται απόλυτο μηδέν, το οποίο είναι περίπου μείον μείον 273 C (460 F ).

Και ο ίδιος ο πλανήτης Ουρανός βρίσκεται στις παρυφές του Ηλιακού μας συστήματος, όπου λαμβάνει μόνο ενα μικρό ποσοστό θερμότητας από τον Ήλιο από εκείνο που λαμβάνει η Γη. Ο "ψυχρός γίγαντας πλανήτης" περιφέρεται γύρω από το μητρικό μας αστέρι σε μια μέση απόσταση 19 αστρονομικών μονάδων (AΜ), όπου κάθε AΜ ισοδυναμεί με τη μέση απόσταση από τη Γη έως τον Ήλιο ή 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα.

Οι επιστήμονες οι οποίοι έλαβαν νέες εικόνες από τον πλανήτη Ουρανό δήλωσαν ότι δεν είναι σίγουροι τι προκαλεί την θερμότητα αυτή. Αλλά αυτή η περίεργη θερμοκρασία αποδεικνύει ότι ο φωτεινότερος και πιο πυκνός δακτύλιος στον πλανήτη Ουρανό (επίσης γνωστός ως δακτύλιος Έψιλον ή epsilon στα αγγλικά) είναι πολύ διαφορετικός από τα άλλα δακτυλιοειδή συστήματα του Ηλιακού μας συστήματος.

Κάθε αέριος γίγαντας πλανήτης στο Ηλιακό μας σύστημα - ο Δίας, ο Κρόνος, ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας - έχει το δικό του ας το πούμε "σετ" δακτυλίων, αλλά ο πλανήτης Κρόνος είναι ο πιο εντυπωσιακός και περισσότερο κατανοητός από τους υπόλοιπους, ως προς την δομή του συστήματος των δακτυλίων του. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι δακτύλιοι του είναι εύκολα ορατοί ακόμη και με ένα μικρό τηλεσκόπιο, και επίσης επειδή η αποστολή Cassini της NASA μελέτησε τους δακτύλιους αυτούς από πολύ κοντά. Αλλά τα δαχτυλίδια του πλανήτη Κρόνου είναι αρκετά διαφορετικά από αυτά του πλανήτη Ουρανού.


Ο πλανήτης Ουρανός και οι δακτύλιοι του, όπως φαίνονται στα ράδιο-κύματα από την Μεγάλη Χιλιοστομετρική/Υποχιλιοστομετρική συστοιχία Ραδιοτηλεσκοπίων στην Ατακάμα της Χιλής  (Atacama Large Millimeter / submillimeter Array ή ALMA) τον Δεκέμβριο του 2017.
(Εικόνα: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), E. Molter and I. de Pater)

"Οι παγωμένοι δακτύλιοι του πλανήτη Κρόνου είναι απέραντοι και φωτεινοί έχοντας μια σειρά από σωματίδια με μεγέθους στα οποία το μέγεθος κυμαίνεται από μικροσκοπική σκόνη στον εσωτερικό δακτύλιο D, έως δεκάδες μέτρα στους κυρίως δακτύλιους", δήλωσε ο Imke de Pater, ένας αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο Berkeley της Καλιφόρνιας ο οποίος είναι συν-συγγραφέας σε μια σχετική με το θέμα μελέτη. "Το μικρό άκρο λείπει από τους κύριους δακτυλίους του Ουρανού. Το λαμπρότερο δαχτυλίδι του, το Έψιλον, αποτελείται από βράχια μεγέθους μπάλας του γκολφ, αλλά και από μεγαλύτερους βράχους".

Ο δακτύλιος Έψιλον διαφέρει επίσης από τους δακτυλίους που παρατηρούνται στους άλλους γιγαντιαίους πλανήτες. Οι δακτύλιοι του πλανήτη Δία είναι φτιαγμένοι από σωματίδια που είναι κατά προσέγγιση χιλιάδες σε αριθμό με διάμετρο χιλιοστού, ενώ τα δαχτυλίδια του πλανήτη Ποσειδώνα αποτελούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου από σκόνη. Ο δακτύλιος 'Έψιλον δεν μοιάζει καν με τους κύριους δακτυλίους του πλανήτη Ουρανού, καθώς ανάμεσα τους υπάρχουν τεράστιες εκτάσεις σκόνης.

"Γνωρίζουμε ήδη ότι ο δακτύλιος Έψιλον είναι λίγο περίεργος, γιατί δεν βλέπουμε τα μικρότερα αντικείμενα που υπάρχουν εκεί", δήλωσε στην ίδια δήλωση ο επικεφαλής συγγραφέας και μεταπτυχιακός φοιτητής Edward Molter, ο οποίος είναι επίσης στο Πανεπιστήμιο Berkeley στη Καλιφόρνια. "Κάτι έχει σαρώσει τα μικρότερα αυτά αντικείμενα προς τα έξω, ή είναι όλα μαζί σαν μια ενιαία μάζα. Δεν μπορούμε να το ξέρουμε αυτό. Πρόκειται για ένα βήμα προς την κατανόηση της σύνθεσης των δακτυλίων, και αν όλα αυτά τα δαχτυλίδια προέρχονται από το ίδιο πηγαίο υλικό, ή είναι διαφορετικά για κάθε δακτύλιο"

Καλλιτεχνική απεικόνιση του πλανήτη Ουρανού και των δαχτυλιδιών του, τα οποία είναι αξιοσημείωτα σκοτεινά αλλά και ανέλπιστα θερμά.
Εικόνα: NRAO / AUI / NSF, S. Dagnello

Ένα άλλο μυστήριο είναι πώς αρχικά ο πλανήτης Ουρανός και οι άλλοι πλανήτες απέκτησαν τα δαχτυλίδια τους. Ίσως ένας ή περισσότεροι φυσικοί δορυφόροι (φεγγάρια) πλησίασαν πολύ κοντά στον πλανήτη και διαλύθηκαν, όπως στο μέλλον πρόκειται κάτι τέτοιο να συμβεί και με το Φόβο το φυσικό δορυφόρο του πλανήτη Άρη. Ίσως πάλι τα φεγγάρια αυτά να συντρίβονται πέφτοντας το ένα πάνω στον άλλο, να κατακερματίζονται σε μικρά κομμάτια, σε συντρίμμια αν προτιμάτε, πράγμα το οποίο θα μπορούσε κάποια στιγμή να συμβεί ξανά στον πλανήτη Δία, όπου η τροχιά ενός νεοανακαλυφθέντος περίεργου φεγγαριού διασχίζει το μονοπάτι πολλών άλλων φεγγαριών. Ή ίσως οι δακτύλιοι να σχηματίστηκαν από τους συλληφθέντες (από τη βαρύτητα του πλανήτη) αστεροειδείς οι οποίοι διαλύθηκαν κάτω από την επιρροή της βαρύτητας του πλανήτη. Οι δακτύλιοι θα μπορούσαν επίσης να προέρχονται και από τα συντρίμμια τα οποία απέμειναν από τη γέννηση του Ηλιακού μας συστήματος, πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια.

Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν την Μεγάλη Χιλιοστομετρική/Υποχιλιοστομετρική συστοιχία Ραδιοτηλεσκοπίων στην Ατακάμα της Χιλής  (Atacama Large Millimeter / submillimeter Array ή ALMA) και το πολύ μεγάλο τηλεσκόπιο (Very Large Telescope) για να συλλέξουν τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν στη νέα έρευνα. Αλλά οι ερευνητές δήλωσαν ότι ελπίζουν ακόμα καλύτερη πληροφόρηση για το περίεργο δακτύλιο του πλανήτη Ουρανού, η οποία θα προέλθει από το επικείμενο για εκτόξευση και εξερεύνηση διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb της NASA, το οποίο θα μπορούσε να συγκεντρώσει στοιχεία σχετικά με τη σύνθεση και τη δομή του δακτυλίου Έψιλον.

Η έρευνα περιγράφεται σε ένα νέο paper, το οποίο έγινε δεκτό για δημοσίευση στον ιστότοπο The Astronomical Journal και είναι διαθέσιμο σε προτυπωμένη έκδοση στον επιστημονικό ιστότοπο  arXiv.


Από την Elizabeth Howell  

……………….*………………..

Ενημερωθείτε για θέματα Αστρονομίας και Επιστήμης στις ομάδες μας στο Facebook:



Πηγές υπάρχουν επίσης και στις παραπομπές του κειμένου (οι λέξεις με τα μπλε ή κόκκινα γράμματα)

Απόδοση στα Ελληνικά : Δημήτρης Γκίκας.
 Για διορθώσεις μετάφρασης ως προς το πρότυπο κείμενο, απορίες, ή συμπληρώματα, γράψτε μας: gikasd63@hotmail.com  η αφήστε μήνυμα inbox στη Σελίδα:

 Επίσης εάν θέλετε να δημοσιευτεί στο μπλόγκ μας κάποια δική σας εργασία, άρθρο, ή paper σχετικά με την επιστήμη, αποστείλατε τα άρθρα αυτά συνοδευόμενα απαραίτητα από τη σχετική βιβλιογραφία, και την σχετική έντυπη άδεια σας για δημοσίευση στο μπλόγκ μας, στη διεύθυνση: gikasd63@hotmail.com . Η δημοσίευση είναι εντελώς δωρεάν.

Εάν, κατά την άποψή σας, υπάρχουν επιστημονικά λάθη στο πρότυπο κείμενο η ομάδα μας δεν μπορεί να παρέμβει και να το αλλάξει χωρίς την συναίνεση του αρθρογράφου. Για οποιαδήποτε τέτοια αλλαγή επικοινωνήστε με την πηγή του άρθρου.

 Το κείμενο υπόκειται σε επικαιροποίηση αν υπάρξουν έγκυρες διορθώσεις ή νέα στοιχεία που αφορούν το θέμα του άρθρου. 

Για την ομάδα : @Aratosastronomy