Αστρονομία, η μητέρα όλων των επιστημών

Η Αστρονομία, η μητέρα όλων των επιστημών, έχει τις ρίζες της στις αστρικές παρατηρήσεις των Βαβυλωνίων και των Αιγυπτίων. Οι ιερείς- αστρονόμοι εκείνης της περιόδου διαπίστωσαν εμπειρικά ότι οι κλιματολογικές εποχές σχετίζονταν με τη θέση του Ήλιου και των άστρων, ότι οι εκλείψεις μπορούσαν εύκολα να προβλεφθούν με την περίοδο σάρο και ότι οι αστρικοί ρυθμοί κανόνιζαν τη ροή του χρόνου.

Η Αστρονομία όμως συστηματοποιήθηκε ως επιστήμη από τους αρχαίους Έλληνες φυσιολόγους φιλοσόφους και οι απαρχές της βρίσκονται στους Ίωνες προσωκρατικούς φιλοσόφους τον 6ο π.Χ. αιώνα.

Τι ακριβώς όμως είναι η Αστρονομία και πως μπορούμε να την ορίσουμε; Σύμφωνα με τον κλασικό ορισμό της είναι η επιστήμη εκείνη που μελετά όλα τα ουράνια σώματα, αρχίζοντας από τη Σελήνη, τον δορυφόρο της Γης, έως τους άλλους μεγάλους πλανήτες με τους δορυφόρους τους, τους αστεροειδείς, τους μετεωρίτες, τους κομήτες και τον Ήλιο. Μελετά όμως και όλους τους άλλους αστέρες, τον Γαλαξία μας, τους γαλαξίες και τα συμπλέγματά τους, τη μεσοαστρική και τη μεσοπλανητική ύλη.

Αστρονομία, λοιπόν, που ως ονομασία προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «άστρο + νόμος», είναι η επιστήμη, η οποία ως κύριο αντικείμενό της έχει τον προσδιορισμό των θέσεων, των διαστάσεων και των κινήσεων των ουρανίων σωμάτων, δηλαδή η επιστήμη που μελετά τους νόμους που διέπουν τα άστρα. Σκοπός της είναι επίσης και η συλλογή πληροφοριών για πρακτικούς σκοπούς της ζωής μας, όπως για τον προσανατολισμό μας τη μέρα και τη νύχτα, για τη ναυσιπλοΐα, για τη γεωργία και για τον υπολογισμό του χρόνου και των εποχών. Αυτό επιτεύχθηκε από τον Ίππαρχο, τον 2ο π.Χ. αιώνα, ο οποίος, με αφορμή την ανάλαμψη ενός υπερκαινοφανούς, το 134 π.Χ., μας έδωσε τον πρώτο κατάλογο των άστρων και των αστερισμών αποτυπώνοντας την αθάνατη ελληνική μυθολογία στον ουρανό. Έκτοτε ήταν ένα απλό παιχνίδισμα μνήμης ο προσανατολισμός στην ξηρά και ιδιαίτερα στη θάλασσα για τους αρχαίους θαλασσοπόρους.

Πριν από το Ίππαρχο, ο Όμηρος μας προσφέρει πολύτιμες αστρονομικές πληροφορίες στα σπουδαία έπη του, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, ενώ και ο Ησίοδος, με το περίφημο βιβλίο του Έργα και Ημέραι, έδωσε στην Αρχαιότητα χρήσιμες αστρονομικές πληροφορίες στους αγρότες, τέτοιες που τους βοηθούσαν στις γεωργικές και τις κτηνοτροφικές ενασχολήσεις τους.

      Τον 6ο π.Χ. αιώνα με τους Μιλήσιους φιλοσόφους και την εν γένει Ιωνική Σχολή συντελέστηκε μια πραγματική επανάσταση στη φιλοσοφία και την επιστήμη. Δημιουργήθηκε η επιστημονική μεθοδολογία -θεωρία, έννοιες και αντικειμενική φυσικομαθηματική επιστήμη- που αποτελεί μέχρι σήμερα το μεγάλο επίτευγμα του ελληνικού πνεύματος.


Πράγματι, έξι αιώνες προ Χριστού, η σύνθετη επιστημονική αντίληψη, απελευθερωμένη πλέον από τον φόβο και το δέος του υπέρλογου, ανέμενε μια εφαρμοσμένη _ έστω και ατελή- επιστημονική απάντηση, σε ένα σύνολο άλλων πολυπλοκότερων ανθρώπινων ερωτημάτων, στα όρια φυσικής και μεταφυσικής. Η απάντηση αυτή θα ερχόταν όχι πλέον από το ιερατείο και την θεολογία, αλλά από μια νέα φυσική και μαθηματική φιλοσοφία, η οποία θα είχε τη δυνατότητα να αντιλαμβάνεται νοητικά - μέσω της μαθηματικής και φυσικής ανάλυσης- κοσμικά γεγονότα που δεν είναι δυνατόν να υποπέσουν στην ανθρώπινη αντίληψή μας μέσω των ατελών ανθρώπινων αισθήσεων.

Ο επιστημονικός αγώνας που άρχισε από τότε, κινούμενος πάντα στο πλαίσιο της εφαρμοσμένης επιστήμης και της φυσικής φιλοσοφίας, συνεχίζεται μέχρι και τις ημέρες μας. Ιδιαιτέρως σήμερα, που οι επιδράσεις των φυσικών επιστημών προσδιορίζουν αποφασιστικά ολόκληρη τη ζωή και την κοινωνία μας, αξίζει μια έρευνα στις φιλοσοφικές και επιστημονικές επιτεύξεις του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, αφού πρώτοι από όλους παγκοσμίως οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι έκαναν τα αποφασιστικά βήματα στην ορθολογιστική διερεύνηση των φυσικών φαινομένων και έδωσαν σε όλες τις επιστήμες περιεχόμενο και κατεύθυνση!

Τονίζουμε ιδιαιτέρως το γεγονός ότι είναι αδύνατον να μελετηθούν σε βάθος οι σύγχρονες φυσικές θεωρίες χωρίς την οργανική συσχέτισή τους με την αρχαιοελληνική φιλοσοφική σκέψη. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η σύγχρονη φυσική, μέσω της Αστροφυσικής και της θεωρητικής Φυσικής, εξακολουθεί να αναπτύσσει μέχρι σήμερα τον πανάρχαιο κλάδο της Κοσμολογίας, που ως στόχο της έχει τη διερεύνηση και την εξήγηση, στο μέτρο του δυνατού, του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος του Σύμπαντος. Αυτό πραγματοποιείται μέσω της διερεύνησης της κατανομής της ύλης και της ενέργειας στον χώρο και τον χρόνο.

Οι θεωρίες που έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί, προκειμένου να δώσουν απάντηση στα ανθρώπινα περί Σύμπαντος ερωτήματα, είναι πολλές και συνήθως αλληλοσυγκρουόμενες. Όλες τους όμως -για να συγκροτηθούν επιστημονικά- αναγκάζονται να αποδεχτούν και στη Ανέχεια να στηριχτούν πάνω σε συγκεκριμένες φυσικές και φιλοσοφικές ερμηνείες μιας σειράς φυσικών εννοιών, όπως του χρόνου, του χώρου, της ύλης και της μάζας.

Με αυτό τον τρόπο, η εξιστόρηση της εξέλιξης ίων ιδεών περί συγκροτήσεως του Σύμπαντος αποτελεί ταυτόχρονα και μια ιστορική αναδρομή στην εξέλιξη των βασικών εννοιών που προαναφέρθηκαν, οι οποίες αποτελούν τα θεμέλια της σύγχρονης φυσικής.

Στην Ιωνία συντελέστηκε μια πραγματική φιλοσοφική επανάσταση, αφού με τις απόψεις των Ιώνων φυσικών φιλοσόφων εκφράστηκε η πλήρης αποσύνδεση του μύθου από την ορθολογιστική διανόηση. Οι Ίωνες προσωκρατικοί φιλόσοφοι δεν βασίζονταν πλέον στον εμπειρισμό και τον μύθο, αλλά μέσω αυτών έγιναν οι φορείς του θεωρητικού ελληνικού πνεύματος που  ερευνούσε  και αναζητούσε τις αιτίες των φαινομένων. Κάτω από αυτή την πρωτόγνωρη λογική, δημιουργήθηκαν νέες απόψεις που έγιναν τα θεμέλια πάνω στα οποία στηρίχτηκε αργότερα όλο αυτό το οικοδόμημα το οποίο σήμερα ονομάζουμε ευρωπαϊκή φιλοσοφία και επιστήμη.
Πράγματι, η -από τον Θαλή- αποφυγή του εμπειρισμού και η  επινόηση-εισαγωγή της απόδειξης στα μαθηματικά θεωρήθηκε από τον Ιμμάνουελ Καντ (Immanuel Kant, 1724-1804) ως η βάση δημιουργία του ευρωπαϊκού πολιτισμού και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο  την εξαίρει στον πρόλογο του βιβλίου του Κριτική του καθαρού λόγου(Kritik der reinen Vemunft, 1781).

Οι Ίωνες προσωκρατικοί φιλόσοφοι στράφηκαν όχι μόνον στη -από φυσικής απόψεως- του Κόσμου που μας περιβάλλει, αλλά προσπάθησαν στο μέτρο του δυνατού να απαντήσουν στα βασικά  ερωτήματα της αρχής και της δομής -ή συγκροτήσεως- του Κόσμου μας, Το αντικείμενο της έρευνας της Ιωνικής Φιλοσοφίας ήταν η προέλευση και η εξέλιξη του Κόσμου μας. Ειδικότερα το πρόβλημα της πρώτης αρχής, της πρώτης ουσίας, που αποτελεί το δημιουργικό αίτιο του Κόσμου. Μέσα από πλήθος φυσικών φαινομένων, οι Ίωνες φυσιολόγοι φιλόσοφοι θεωρούν φυσική μία αυτονόητη ενότητα, μία δημιουργική ουσία, την οποία μπορεί να συλλάβουμε προκειμένου να αποτελέσει το θεμέλιο βάσει του οποίου θα ερμηνευτεί ο Κόσμος μας.

Η Ιωνική φιλοσοφία ήταν κοσμολογικής φύσεως και έτσι είναι δύσκολο να διαχωριστεί η φιλοσοφία από την Κοσμογονία Κοσμολογία ή την Αστρονομία, επομένως και από τις Φυσικές Επιστήμες κατά τη μακρινή εκείνη εποχή.

Ο σπουδαίος Ίωνας φιλόσοφος Αναξίμανδρος, μαθητής του Θαλή, υπήρξε μάλλον ο πρώτος Έλληνας αστρονόμος, ο οποίος μίλησε για την κίνηση του πλανήτη μας γύρω από το μέσον του κόσμου, πιθανότατα τον Ήλιο. Συγχρόνως, ο Αναξίμανδρος διείδε και άλλες, θεμελιώδους σημασίας αστρονομικές αλήθειες, όπως το «μεμονωμένον» της Γης την περί τον άξονα περιστροφή της. Πράγματι, όπως αναφέρει ο Θέων ο Σμυρναίος:Αναξίμανδρος δε ότι η γη μετέωρος και κινείται περί τo του κόσμου μέσον {Theon Smymeus P. 198, 18 Hill. (ausDerc.) [Eudem fr.94 Speng.]}»

      Η συνεισφορά του τεράστια στην Αστρονομία, στην Κοσμογονία, στη Γεωγραφία και την πρόβλεψη των σεισμών, στη βιολογία, στη Μετεωρολογία και στη Γεωμετρία. Ένας πραγματικός πανεπιστήμονας της εποχής του.

     Τις απόψεις του Αναξίμανδρου για το «μεμονωμένον» της Γης υιοθέτησαν και οι μεταγενέστεροι φιλόσοφοι από τον Εμπεδοκλή, που διακήρυττε ότι: «την γην είναι μετέωρον», έως τον Παρμενίδη (γύρω στο 500 π.Χ.), τον Αρίσταρχο τον Σάμιο (310-230 π.Χ.) και τον Κλεομήδη (μέσα 2ου μ.Χ. αιώνα).

Ο Λεύκιππος και Δημόκριτος είναι εκείνοι οι φυσιολόγοι φιλόσοφοι που θεωρούνται οι πατέρες της Ατομικής θεωρίας, αφού -προσπαθώντας να κατανοήσουν τη φύση της μορφοποιημένης και επιδεχόμενης τεχνική επεξεργασία ύλης-, διατύπωσαν πρώτοι την άποψη ότι αυτή δεν είναι ενιαία και συμπαγής, αλλά συντίθεται από άτμητα στοιχειώδη σωμάτια (τα άτομα), τα οποία είναι αιώνια, αόρατα, δεν έχουν αρχή, γεννήθηκαν αυτόματα και χωρίζονται από το κενό. Είναι ενδιαφέρον να δούμε, σύμφωνα με τον Αχιλλέα Τάτιο, πως όριζε τον Γαλαξία μας ο Δημόκριτος: 0 Γαλαξίας αποτελείται από πολύ μικρά και πυκνά αστέρια, που σε μας φαίνονται ενωμένα λόγω του μεγάλου διαστήματος από τον ουρανό μέχρι τη Γη, όπως ένα αντικείμενο που πασπαλίζεται με πολλούς κόκκους αλατιού...(Αχιλλεύς Τάτιος, Των Αράτου φαινομένων προς εισαγωγήν εκ του Αχιλλέως περί του παντός 24, Εκδ. Maas, 55, 24, Περί του Γαλαξίου).

Οι Πυθαγόρειοι υποστήριζαν μια πυροκεντρική θεωρία. Δέχονταν δηλαδή ότι το πυρ αποτέλεσε την αρχή του Κόσμου. Το πυρ, μετά τη δημιουργία, συγκεντρώθηκε στο μέσον του Κόσμου και η έλξη του προς τα γειτονικά του υλικά μέρη συνετέλεσε στη δημιουργία, τον σχηματισμό και την μορφοποίηση των διαφόρων σωμάτων από τα οποία αποτελείται το σφαιρικό Σύμπαν.

Ο Φιλόλαος ο Κροτωνιάτης συστηματοποίησε τον Πυθαγορισμό και έγραψε σύνοψη της Πυθαγόρειας φιλοσοφίας. Υπήρξε κύριος εμπνευστής της φιλοσοφίας του ορίου και του απείρου, καθώς και της μεταξύ τους αρμονίας, μέσω του «αριθμού». Έγραψε για τη μοναδικότητα του κόσμου και για τη σφαιρικότητά του. Αρχές του θεωρούσε το «πέρας» και το «άπειρο» χωρίς όμως να διευκρινίζει τι ακριβώς είναι. Δίδασκε πως στο κέντρο του κόσμου υπάρχει το «Κεντρικό πυρ» ή η «Εστία του παντός», γύρω από την οποία χορεύουν δέκα θεία ουράνια σώματα: Η σφαίρα των απλανών αστέρων, οι πέντε πλανήτες, ο Ήλιος, η Σελήνη, η Γη και η αντίχθων.

Αμφισβήτησε λοιπόν το γεωκεντρικό σύστημα, προετοιμάζοντας έτσι το έδαφος για το ηλιοκεντρικό. Διόλου λοιπόν παράλογο το ότι κατηγορήθηκε για αθεΐα. Για τον Φιλόλαο η Γη κινείται διαγράφοντας λοξό κύκλο γύρω από το κεντρικό πυρ, ενώ περιστρέφεται και γύρω από τον εαυτό της. Οι υπόλοιποι πλανήτες περιφέρονταν γύρω από την Εστία κατά την ίδια διεύθυνση, σε διαφορετικά επίπεδα και με διαφορετικές ταχύτητες. Λέγεται επίσης πως ο Πλάτων αγόρασε το έργο του Φιλολάου έναντι του μυθικού ποσού των εκατό μνων, το μελέτησε και προς το τέλος H ζωής του άλλαξε ιδέες ως προς τον γεωκεντρισμό που υποστήριζε.

     Οι υπόλοιποι μαθητές του Πυθαγόρα, όπως ο Ικέτας και ο Έκφαντος δέχονταν, όπως ο δάσκαλός τους, το πυρ σαν την «πρώτη αρχή» του κόσμου, καθώς και τη σφαιρικότητα του Σύμπαντος. Υποστήριζαν την  περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονά της, η οποία προκαλεί την  φαινόμενη κίνηση των απλανών. Τα υπόλοιπα ουράνια σώματα ήταν γι΄αυτούς ακίνητα. Ο  Έκφαντος ακολουθούσε μια ατομική θεωρία πυθαγόρειας έμπνευσης συστηματοποιώντας τις δομικές μονάδες της ύλης, τις οποίες κυβερνούσε η κινητήρια δύναμη του κόσμου, την οποία ονόμασε «Νου». Ο Ηρακλείδης ο Ποντικός, μαθητής του Πλάτωνος τροποποίησε την ατομική θεωρία του Λεύκιππου και του Δημόκριτου, λέγοντας πως τα πρώτα στον κόσμο υφιστάμενα σωμάτια δεν ήταν τα άτομα, αλλά τα εξ’ αυτών συναπαρτιζόμενα μόρια.

Ουσιαστικά όμως τα αιώνια ερωτήματα που βασικά συνδέονται με την Αστρονομία και οι άνθρωποι περιμένουν απαντήσεις από αυτήν είναι :  Ποιοι είμαστε; Από πού ερχόμαστε και που πάμε; Πώς και γεννήθηκε το Σύμπαν; Τι υπήρχε πριν υπάρξει η Δημιουργία; Πώς εξελίσσεται και που θα καταλήξει το γιγαντιαίο αυτό δημιούργημα;

Τα ερωτήματα αυτά συνεχίζουν να κεντρίζουν την ανθρώπινη φαντασία από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι σήμερα και οι απαντήσεις έρχονται σε βραδείς ρυθμούς, ενώ πολλά από τα ερωτήματά μας είναι ακόμα αναπάντητα. Ο πρωτοπόρος ερευνητής σήμερα βρίσκεται πέρα από τα γήινα και η Αστρονομία είναι ακριβώς η επιστήμη εκείνη που μας βοηθάει να σπάσουμε τα γήινα δεσμά μας και να φτάσουμε στα ουράνια.

Οι αρχαίοι Έλληνες σοφοί, όπως ο Λεύκιππος, ο Δημόκριτος και ο Επίκουρος, μίλησαν για τους άπειρους κόσμους που ήταν διάφοροι κατά το μέγεθος, και υποστήριξαν την ύπαρξη ενός Σύμπαντος με αναρίθμητους κόσμους, γεμάτους ζωή. Πράγματι ο Επίκουρος, 2.301 χρόνια πριν από την εποχή μας δίδασκε ότι: Οι κόσμοι είναι άπειροι και εκείνοι που είναι όμοιοι με τούτον εδώ και οι ανόμοιοι. Επηρεασμένος βέβαια από τον δάσκαλό του τον Μητρόδωρο τον Χίο, που έλεγε ότι: Είναι παράλογο να βγει ένα μόνο στάχυ σε μια ολόκληρη πεδιάδα και ένας μόνο κόσμος μέσα στο άπειρο. Το ότι οι κόσμοι είναι άπειροι σε είναι φανερό από ότι και τα αίτια είναι άπειρα...

Η υλιστική θεώρηση του κόσμου μας, όπως διατυπώθηκε και από τους  παραπάνω φιλοσόφους, βρίσκεται βέβαια αντιμέτωπη της ιδεοκεντρικής θεώρησής του, όπως διαμορφώθηκε από τον Πλάτωνα. Μετά τον Πλάτωνα και τον κοσμολογικής σημασίας Τίμαιο, ο μαθητής του ο Αριστοτέλης παραμένει μέχρι σήμερα επίκαιρος με τα έργα του Μετά τα Φυσικά και Περί Ουρανού, που επηρέασαν και επηρεάζουν για αιώνες λόγιους και φυσικούς.

     Στη συνέχεια ο Αρίσταρχος ο Σάμιος, ο σπουδαίος αυτός αστρονόμος, μαθηματικός, διατύπωσε την ηλιοκεντρική θεωρία, την οποία ανέσυρε από την λήθη ο Πολωνός αστρονόμος Νικόλαος Κοπέρνικος.

Άλλοι πάλι αρχαίοι αστρονόμοι ασχολήθηκαν με τη μέτρηση της περιφέρειας της Γης, που την πέτυχαν με απλούστατες, αλλά μεγαλοφυείς μεθόδους όπως ο πένταθλος Ερατοσθένης και ο Ποσειδώνιος ο Ρόδιος.

Από τα πανάρχαια χρόνια, οι αστρικές εποχές και οι εφαρμογές της  Αστρονομίας αποτυπώθηκαν σε ναούς, σε ανάκτορα, στη ζωγραφική, στη γλυπτική και γενικά στην τέχνη. Στην αρχαία Αίγυπτο οι πυραμίδες ήταν τεράστια μεσημβρινά αστρονομικά όργανα και οι οβελίσκοι γνώμονες. Η μελέτη της κίνησης του άκρου της σκιάς του γνώμονα επέτρεψε στους αρχαίους αστρονόμους τη μελέτη της φαινόμενης κίνησης του Ήλιου και εξ αυτής τον καθορισμό των ισημεριών και των τροπών, της διάρκειας του τροπικού έτους, τη λόξωση της εκλειπτικής και τον προσδιορισμό του γεωγραφικού πλάτους.

     Με τα ηλιακά ρολόγια, που ήταν βελτιωμένοι γνώμονες, μετρήθηκε ο αληθινός ηλιακός χρόνος. Η άρρηκτη διαισθητική ενότητα και σχέση που ανέπτυξε ο ανθρώπινος νους ανάμεσα στις έννοιες χρόνος και ρυθμός αποτέλεσε ένα ουσιαστικό εργαλείο μέτρησης του χρόνου από τη στιγμή που μπόρεσε αυτός να αποτυπωθεί μέσω των λειτουργιών της ανθρώπινοί μνήμης και έκφρασης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι αστρικοί ρυθμοί έδωσαν την έννοια του ημερολογίου, απαραίτητου στοιχείου για τις κοινωνικές ενασχολήσεις μας και για το τελετουργικό των θρησκειών. Από τότε που ο άνθρωπος δημιούργησε ημερολόγια, γνωρίζοντας πλέον τις εναλλαγές των του έτους, των περιόδων σποράς και θερισμού και την επάνοδο των αποδημητικών πτηνών, έπαψε να είναι νομάς, έφτιαξε πόλεις και εγκαταστάθηκε σε αυτές. Δάμασε τη φύση και ουσιαστικά δημιούργησε αυτό που ονομάζουμε σήμερα πολιτισμό.

Στη συνέχεια στην Αίγυπτο των Πτολεμαίων έχουμε μια συστηματική προσπάθεια να βρεθεί η μαθηματική αντιστοιχία ανάμεσα στον μακρόκοσμο (Σύμπαν) και τον μικρόκοσμο (άνθρωπος). Εκεί ο άνθρωπος Προσπαθούσε να δαμάσει τον θάνατο μέσω του ελέγχου της ροής του χρόνου, που προσδιορίζει τις λειτουργίες της βιολογικής φθοράς όλων των ζωντανών οργανισμών πάνω στη Γη.

Πέρα από τους όλους αυτούς τους σπουδαίους Ίωνες φυσιολόγους- φιλοσόφους θα κλείσουμε την αναφορά μας στην αρχαία ελληνική αστρονομία με τον μεγάλο Αλεξανδρινό αστρονόμο του 2ου μ.Χ. αιώνα, τον Κλαύδιο Πτολεμαίο, ο οποίος με τα καταπληκτικά έργα του και ιδιαιτέρως με τη Μεγάλη Μαθηματική Σύνταξη, που οι Άραβες αστρονόμοι ονόμασαν Αλ μαγέστ, έδωσε στους συνανθρώπους του συμπυκνωμένη ολόκληρη την αστρονομική γνώση που υπήρχε μέχρι την εποχή του.

Έκτοτε όλοι οι μετέπειτα σοφοί άντλησαν τις ιδέες τους από τις πρωτοποριακές απόψεις των αρχαίων Ελλήνων φυσιολόγων-φιλοσόφων και αστρονόμων. Αρχίζοντας από τους Άραβες και τους τους Βυζαντινούς στην Ανατολή και συνεχίζοντας στη Δύση με τον Ζαν Μπουριντάν, τον Νικόλ ντ’ Ορέμ και τον Νικόλαο Κουζάνο, που υπήρξαν οι πρόδρομοι αστρονόμων όπως του Νικόλαου Κοπέρνικου, του Τύχο Μπράχε, του Γαλιλαίο και του Κέπλερ.


Ομοίως, στην πιο πρόσφατη εποχή, οι σπουδαίοι, σχετικά σύγχρονοι φυσικοί και αστρονόμοι, όπως ο Μπόλτζμαν, ο Αϊνστάιν, ο Χάιζενμπεργκ και ο Σρέντιγκερ, μελέτησαν τα αρχαία ελληνικά κείμενα στο πρωτότυπο αντλώντας πρωτότυπες ιδέες από τα ανεπανάληπτα έργα των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων. Γι’ αυτόν τον λόγο ο Χάιζενμπεργκ, λάτρης και ενδελεχής μελετητής των αρχαίων Ελλήνων Προσωκρατικών φιλοσόφων, στο βιβλίο του Η Εικόνα της φύσης στη Σύγχρονη Φυσικήγράφει σχετικά: Είναι αδύνατον να ασχοληθεί κανείς με την Ατομική Φυσική, χωρίς να γνωρίζει την ελληνική φιλοσοφία της φύσης!


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Θεοδοσίου Στρατός, 2007, Η εκθρόνιση της Γης - Η διαπάλη του γεωκεντρικού με το ηλιοκεντρικό σύστημα, Εκδόσεις Δίαυλος, Αθήνα. Πλάτων, 1993, Τίμαιος — Κριτίας, Εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα.

Απόσπασμα από το βιβλίο:
ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
Από τον Προσωκρατικό Μονισμό στη Θεωρία των Πάντων
Γραμμένο από τον:
Δρ. ΕΥΣΤΡΑΤΙΟ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ
Αφυπηρετήσαντα Αναπληρωτή Καθηγητή
Τμήμα Φυσικής – Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πρόεδρου της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών