Δευτέρα 20 Μαΐου 2019

Νεότερα από τις παρυφές του Ηλιακού μας συστήματος

Η ομάδα του προγράμματος "Νέοι Ορίζοντες" εκδίδει τα πρώτα αποτελέσματα της επιστημονικής της έρευνας από τις πτήσεις της διαστημοσυσκευής στη ζώνη του Κάιπερ.


Η σύνθετη αυτή εικόνα του αρχέγονου δυαδικού αντικειμένου 2014 MU69 το οποίο βρίσκεται στη ζώνη του Κάιπερ (με το παρωνύμιο Έσχατη Θούλη αγγ. Ultima Thule) - το οποίο εμφανίζεται στο εξώφυλλο του περιοδικού Science, στις 17 Μαΐου, συντάχθηκε από δεδομένα που ελήφθησαν από το διαστημικό σκάφος Νέοι Ορίζοντες (New Horizons) της NASA, την 1η Ιανουαρίου του 2019. Η εικόνα συνδυάζει βελτιωμένα έγχρωμα δεδομένα (κοντά σε αυτό που βλέπει το ανθρώπινο μάτι) με λεπτομερείς παγχρωματικές εικόνες υψηλής ανάλυσης. Εικόνα: NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Southwest Research Institute/Roman Tkachenko. 


Η ομάδα της αποστολής "Νέοι Ορίζοντες" της NASA δημοσίευσε το πρώτο προφίλ του πιο απομακρυσμένου κόσμου που εξερευνήθηκε ποτέ. Ένα πλανητικό δομικό συστατικό, και αντικείμενο της ζώνης Κάιπερ το οποίο ονομάζεται 2014 MU69.

Αναλύοντας μόνο τα πρώτα σύνολα δεδομένων που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια του περάσματος από τη διαστημοσυσκευή Νέοι Ορίζοντες την πρωτοχρονιά του 2019 στο MU69 (με το παρωνύμιο Έσχατη Θούλη αγγ. Ultima Thule), η ομάδα της αποστολής ανακάλυψε γρήγορα οτι πρόκειται για ένα αντικείμενο πολύ πιο περίπλοκο από το αναμενόμενο. Η ομάδα δημοσίευσε τα πρώτα αξιολογημένα επιστημονικά της αποτελέσματα και τις ερμηνείες τους - μόλις τέσσερις μήνες μετά την πτήση - στο 17ο τεύχος του Μαΐου στο περιοδικό Science.

Εκτός από το γεγονός ότι ήταν η πιο μακρινή εξερεύνηση ενός αντικειμένου στην ιστορία - τεσσάρων δισεκατομμυρίων μιλίων από τη Γη - η πτήση στην Έσχατη Θούλη ήταν επίσης η πρώτη έρευνα από οποιαδήποτε διαστημική αποστολή ενός καλά διατηρημένου μικρού βραχώδους αντικειμένου γνωστού ως Planetesimal*, ενός αρχαίου λείψανου από την εποχή του σχηματισμού των πλανητών στο πρώιμο Ηλιακό μας Σύστημα.

Τα αρχικά επιστημονικά δεδομένα που συνοψίζονται αποκαλύπτουν πολλά για την ανάπτυξη, τη γεωλογία και τη σύνθεση του αντικειμένου. Είναι ενα "δυαδικό αντικείμενο επαφής" όπως ονομάζεται, με δύο ευδιάκριτους διαφορετικού σχήματος λοβούς. Με μήκος 36 χιλιόμετρα, η Έσχατη Θούλη αποτελείται από ένα μεγάλο, περίεργο επίπεδο λοβό (με το παρωνύμιο "Έσχατη" αγγ. Ultima) το οποίο συνδέεται με ένα μικρότερο, κάπως στρογγυλό λοβό (που ονομάζεται "Θούλη" αγγ. Thule), σε ένα σημείο που ονομάζεται "ο λαιμός". Πως αυτοί οι δύο λοβοί απέκτησαν αυτό το ασυνήθιστο σχήμα παραμένει ένα απροσδόκητο μυστήριο που πιθανώς σχετίζεται με το πώς σχηματίστηκαν πριν από δισεκατομμύρια χρόνια.




Πηγή Βίντεο: https://3c1703fe8d.site.internapcdn.net/newman/gfx/video/2019/1-newhorizonst.mp4
Οι λοβοί αυτοί πιθανότατα κάποτε να περιστρέφονταν ο ένας γύρω από τον άλλον, όπως και πολλοί άλλοι όπως λέγονται δυαδικοί κόσμοι στην ζώνη Κάιπερ, μέχρις ότου κάποια διαδικασία τους ένωσε σε αυτό που οι επιστήμονες έχουν δείξει ότι είναι μια "ήπια" συγχώνευση. Για να συμβεί αυτό, μεγάλο μέρος της τροχιακής στροφορμής των δυαδικών αυτών αντικειμένων πρέπει να έχει εξαφανιστεί έτσι ώστε να ενωθούν τα αντικείμενα αυτά, αλλά οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη αν αυτό οφειλόταν σε αεροδυναμικές δυνάμεις από το αέριο στο αρχαίο ηλιακό νεφέλωμα ή εάν τα αντικείμενα Έσχατη και Θούλη έβγαλαν και άλλους λοβούς οι οποίοι σχηματίστηκαν μαζί τους χάνοντας έτσι ενέργεια με αποτέλεσμα να συρρικνωθεί η τροχιά τους. Η ευθυγράμμιση των αξόνων των αντικειμένων Έσχατη και Θούλη υποδεικνύει ότι πριν από τη συγχώνευση οι δύο λοβοί πρέπει να έχουν "κλειδωθεί" βαρυτικά, πράγμα που σημαίνει ότι οι ίδιες πλευρές ήταν πάντα αντιμέτωπες η μία με την άλλη καθώς περιστρέφονταν γύρω από το ίδιο σημείο**.

"Εξετάζουμε τα καλά διατηρημένα κατάλοιπα του αρχαίου παρελθόντος", δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής της αποστολής Νέοι Ορίζοντες, Alan Stern, του Νοτιοδυτικού Ινστιτούτου Ερευνών (Southwest Research Institute), στο Boulder του Κολοράντο. "Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ανακαλύψεις που έγιναν για την Έσχατη Θούλη πρόκειται να προωθήσουν τις θεωρίες του σχηματισμού του Ηλιακού μας συστήματος".

Όπως αναφέρουν τα επιστημονικά papers, οι ερευνητές της αποστολής Νέοι Ορίζοντες διερευνούν επίσης μια σειρά χαρακτηριστικών επιφανείας στην Έσχατη Θούλη, όπως φωτεινά σημεία, ειδικά επιφανειακά τμήματα, λόφους, κοιλότητες, κρατήρες και λάκκους. Η μεγαλύτερη "λακκούβα" είναι ένα χαρακτηριστικό επιφανειακό στοιχείο, το οποίο η ομάδα ονομάζει "κρατήρας του Μέριλαντ",  - το οποίο είναι πιθανό να σχηματίστηκε από πτώση ενός ουρανίου σώματος - , και το οποίο έχει πλάτος 8 χιλιόμετρα. Ορισμένες μικρότερες κοιλότητες σε αυτό το αντικείμενο της ζώνης Κάιπερ, ωστόσο, μπορεί να έχουν δημιουργηθεί από υλικό που πέφτει σε υπόγειους χώρους ή εξωτικό πάγο (η πάγος VII αγγ. Ice 7***) ο οποίος περνά από την στερεά στην αέρια κατάσταση (φαινόμενο το οποίο ονομάζεται Εξάχνωση) αφήνοντας κοιλότητες στη θέση του.


Εκτός από τα επιστημονικά αποτελέσματα που περιέχει, το επιστημονικό paper της αποστολής Νέοι Ορίζοντες , το οποίο συνοψίζει τα πρώιμα ευρήματα από την πτήση του στην Έσχατη Θούλη, είναι αξιοσημείωτο και για έναν άλλο λόγο: έχει περισσότερους από 200 συν-συγγραφείς, οι οποίοι εκπροσωπούν περισσότερα από 40 ιδρύματα. Ο Alan Stern ο οποίος είναι ο κύριος ερευνητής, επικεφαλής της αποστολής και επικεφαλής συγγραφέας, θεώρησε σημαντικό να δώσει την ταυτότητα του πλήρους φάσματος των μελών της ομάδας που είχαν ρόλο στην επιτυχημένη αυτή πτήση. Ως εκ τούτου, το paper του Stern περιλαμβάνει συγγραφείς από την επιστήμη, τις επιχειρήσεις του δ.σκάφος, το σχεδιασμό της αποστολής, τις ομάδες διαχείρισης και επικοινωνίας, καθώς και συνεργάτες, όπως ο ειδικός επιστήμονας στερεοσκοπικής απεικόνισης (και ο θρυλικός κιθαρίστας του συγκροτήματος Queen) αστροφυσικός Brian May, ο Lori Glaze διευθυντής του πλανητικού τμήματος της NASA (NASA Planetary Division), ο Jim Green επικεφαλής επιστήμονας της NASA , και ο αναπληρωτής διαχειριστής  για τη Διεύθυνση Επιστημονικών αποστολών της NASA Thomas Zurbuchen. Εικόνα: AAAS/Science

Στο χρώμα και τη σύνθεση, η Έσχατη Θούλη μοιάζει με πολλά άλλα αντικείμενα που βρίσκονται στην περιοχή της ζώνης Κάιπερ. Είναι πολύ κόκκινη - πιο κόκκινη ακόμη και από τον πολύ μεγαλύτερο, νάνο πλανήτη Πλούτωνα ο οποίος έχει πλάτος 1.500 χιλιόμετρα, τον οποίο εξερεύνησαν οι Νέοι Ορίζοντες στην εσωτερική άκρη της ζώνης Κάιπερ το 2015 - και είναι στην πραγματικότητα το πιο κόκκινο εξωτερικό αντικείμενο του Ηλιακού μας συστήματος που επισκέφθηκε ποτέ διαστημικό σκάφος. Η ερυθρόχρωμη απόχρωση της πιστεύεται ότι προκαλείται από την τροποποίηση των οργανικών υλικών που υπάρχουν στην επιφάνειά της. Οι επιστήμονες της αποστολής Νέοι Ορίζοντες βρήκαν στοιχεία Μεθανόλης, πάγο νερού, και οργανικά μόρια στην επιφάνεια της Έσχατης Θούλης - ένα μείγμα πολύ διαφορετικό από τα πιο παγωμένα αντικείμενα που εξερευνήθηκαν προηγούμενα  από διαστημικά οχήματα.

Η μετάδοση δεδομένων από τη πτήση της διαστημοσυσκευής συνεχίζεται και θα συνεχιστεί μέχρι τα τέλη του καλοκαιριού του 2020. Εν τω μεταξύ, οι Νέοι Ορίζοντες συνεχίζουν να πραγματοποιούν νέες παρατηρήσεις για πρόσθετα αντικείμενα της ζώνης Κάιπερ καθώς περνάει σε απόσταση από αυτά. Αυτά τα πρόσθετα Αντικείμενα της Ζώνης Κάιπερ (KBOs) είναι πολύ απομακρυσμένα για να αποκαλύψουν τα χαρακτηριστικά τους όπως αυτά του MU69, αλλά η ομάδα μπορεί να μετρήσει ορισμένα χαρακτηριστικά τους όπως η φωτεινότητα. Οι Νέοι Ορίζοντες συνεχίζουν επίσης να χαρτογραφούν την ακτινοβολία φορτισμένων σωματιδίων και το περιβάλλον της κοσμικής σκόνης στη ζώνη Κάιπερ.

Το διαστημικό σκάφος Νέοι Ορίζοντες βρίσκεται αυτή τη στιγμή 6,6 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα (ή περίπου 6 ώρες με τη ταχύτητα του φωτός, ή 43 ΑΜ) από τη Γη, λειτουργώντας κανονικά και επιταχύνοντας βαθύτερα στην ζώνη Κάιπερ με ταχύτητα 53.000 χιλιομέτρων την ώρα.


Από τη NASA

……………….Επεξηγήσεις………………..

*Πρόκειται για μικρά βραχώδη κομμάτια από κοσμική σκόνη, τα οποία συναντώνται στους πρωτοπλανητικούς δίσκους, κατά το σχηματισμό δηλαδή των ηλιακών συστημάτων. Τα κομμάτια αυτά συσσωματώνονται σιγά σιγά σχηματίζοντας έτσι τους πλανήτες.

**Το ίδιο φαινόμενο παρατηρήται και στο δίδυμο Γη - Σελήνη όπου αυτή είναι η αιτία που βλέπουμε διαρκώς (κατά + - 5%) την ίδια πλευρά της Σελήνης.

***Ο πάγος VII είναι μία κυβική κρυσταλλική μορφή πάγου. Μπορεί να σχηματιστεί από υγρό νερό όταν δεχτεί πίεση πάνω από 3 GPa (30.000 ατμόσφαιρες), μειώνοντας τη θερμοκρασία του σε θερμοκρασία δωματίου, ή με αποσυμπίεση πάγου VI βαρέος ύδατος (D2O) κάτω από 95 K.

……………….*………………..

Ενημερωθείτε για θέματα Αστρονομίας και Επιστήμης στις ομάδες μας στο Facebook:



Πηγές υπάρχουν επίσης και στις παραπομπές του κειμένου (οι λέξεις με τα μπλε ή κόκκινα γράμματα)

Απόδοση στα Ελληνικά : Δημήτρης Γκίκας.
 Για διορθώσεις μετάφρασης ως προς το πρότυπο κείμενο, απορίες, ή συμπληρώματα, γράψτε μας: gikasd63@hotmail.com  η αφήστε μήνυμα inbox στη Σελίδα:

 Επίσης εάν θέλετε να δημοσιευτεί στο μπλόγκ μας κάποια δική σας εργασία, άρθρο, ή paper σχετικά με την επιστήμη, αποστείλατε τα άρθρα αυτά συνοδευόμενα απαραίτητα από τη σχετική βιβλιογραφία, και την σχετική έντυπη άδεια σας για δημοσίευση στο μπλόγκ μας, στη διεύθυνση: gikasd63@hotmail.com . Η δημοσίευση είναι εντελώς δωρεάν.

Εάν, κατά την άποψή σας, υπάρχουν επιστημονικά λάθη στο πρότυπο κείμενο η ομάδα μας δεν μπορεί να παρέμβει και να το αλλάξει χωρίς την συναίνεση του αρθρογράφου. Για οποιαδήποτε τέτοια αλλαγή επικοινωνήστε με την πηγή του άρθρου.

 Το κείμενο υπόκειται σε επικαιροποίηση αν υπάρξουν έγκυρες διορθώσεις ή νέα στοιχεία που αφορούν το θέμα του άρθρου. 

Για την ομάδα : @Aratosastronomy