Τα αστέρια κινούνται;

Γνωρίζουμε ότι η Γη δεν είναι το κέντρο του σύμπαντος - πόσο μάλλον το Ηλιακό μας Σύστημα - αλλά κοιτάζοντας τον ουρανό, είναι εύκολο να μπερδευτεί κανείς. Τα αστέρια φαίνονται να ανατέλλουν και να δύουν, καθώς και οι πλανήτες, η Σελήνη και ο Ήλιος. Με πιο ακριβή όργανα, μπορούμε να δούμε κάποια αστέρια τα οποία φαινομενικά  κινούνται προς τα εμπρός και προς τα πίσω σε σχέση με άλλα.

Όπως θα δούμε παρακάτω, μπορούμε να εξηγήσουμε τις κινήσεις αυτές μέσω της περιστροφής και της κίνησης της Γης  μέσω της τροχιάς της. Αλλά τα αστέρια έχουν επίσης τη δική τους Ιδία κίνηση μέσα στο διάστημα. Έτσι, όταν λέμε ότι τα αστέρια "κινούνται", αυτό θα μπορούσε να συμβαίνει εξαιτίας της Γης, λόγω των δικών τους κινήσεων ή εξαιτίας και των δύο!

Αστρικά ίχνη. Εικόνα: Cory Schmitz

. Τα αστέρια που βρίσκονται κοντά στον άξονα περιστροφής της Γης - η νοητή γραμμή η οποία περνά από τον Βόρειο και Νότιο πόλο - περιστρέφονται φαινομενικά γύρω από τους πόλους, είναι οι λεγόμενοι "περιπόλιοι αστέρες". Εάν η θέση του γεωγραφικού πόλου είναι αρκετά πάνω από τον ορίζοντα σας, κάποια αστέρια δεν δύουν ποτέ (αειφανείς αστέρες). Απλά συνεχίζουν να περιστρέφονται .

. Εάν η γεωγραφική σας θέση συμβαίνει να είναι κοντά σε κάποιον από τους δύο γεωγραφικούς πόλους, τα περισσότερα αστέρια θα περιστρέφονται γύρω από τον πόλο και πολύ λίγα θα ανατέλλουν και θα δύουν. (Και σε ένα τέχνασμα της γεωμετρίας, θα είναι δύσκολο να δούμε τον Ήλιο, το φεγγάρι και τους πλανήτες αφού το μονοπάτι τους πάνω στον ουρανό βρίσκεται σε κλίση 23,5 μοίρες - την ίδια με την γήινη κλίση ως προς το επίπεδο περιφοράς της. Γι 'αυτό οι πόλοι έχουν 6 μήνες νύχτα.  Ο Ήλιος για 6 μήνες δεν ανατέλλει ποτέ.)

Έτσι, έως τώρα,  καλύψαμε την περιστροφή της Γης, αλλά παραλείψαμε να αναφέρουμε την τροχιά του πλανήτη μας γύρω από τον Ήλιο. Χρειάζονται 365 ημέρες και 6 ώρες για να κάνουμε ένα πλήρες ταξίδι γύρω από το μητρικό μας άστρο. Καθώς κινούμαστε στο διάστημα, συμβαίνουν κάποια περίεργα φαινόμενα. Σκεφτείτε το περίφημο μυστήριο του πλανήτη Άρη, όπου οι αστρονόμοι ήταν από τους αρχαίους χρόνους προβληματισμένοι στο γιατί ο πλανήτης φαινόταν να σταματά την κίνηση του σε σχέση με τα αστέρια που βρίσκονταν στο υπόβαθρο του, στο φόντο του αν θέλετε, στη συνέχεια να κινείται προς τα πίσω, και να κινείται ξανά προς τα εμπρός. Αποδεικνύεται όμως ότι η Γη κατά την κίνησή της πάνω στην τροχιά της "προλαβαίνει" τον απομακρυσμένο Άρη, και στη συνέχεια τον προσπερνάει. -Το φαινόμενο αυτό καλείται "Ανάδρομη κίνηση των πλανητών" και ισχύει για όλους του εξωτερικούς πλανήτες. Εκείνους δηλαδή οι οποίοι βρίσκονται από τη Γη έως τον Πλούτωνα, όπως παρατηρούνται από τη Γη.

Σύνθετη ψηφιδωτή εικόνα του πλανήτη Άρη, η οποία δείχνει τη σκοτεινή βασαλτική περιοχή Syrtis Major Planus από εικόνες της τροχιακής διαστημοσυσκευής Viking Orbiter. (NSSDC)

Στα αντίθετα άκρα της τροχιάς μας - το χειμώνα και το καλοκαίρι - μπορούμε ακόμη να δούμε κάποια αστέρια τα οποία φαίνεται να μετατοπίζονται σε σχέση με το φόντο τους. Εάν φανταστείτε τη τροχιά της Γης γύρω από τον Ήλιο, έχετε κατά νου ότι  η τροχιά αυτή απέχει από το μητρικό μας άστρο περίπου 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα (ή 1 Αστρονομική Μονάδα - ΑΜ). Έτσι στα αντίθετα άκρα της τροχιάς της, η θέση της Γης είναι διπλάσια από την απόσταση αυτή, δηλαδή στα 300 εκατομμύρια χιλιόμετρα.

Εδώ γίνεται ενδιαφέρον. Φανταστείτε ότι κάνετε γύρους γύρω από ένα γήπεδο ποδοσφαίρου, κοιτάζοντας ένα κτίριο περίπου 1,6 χιλιόμετρα μακριά. Αυτό το κτίριο θα φαίνεται να αλλάζει θέσεις καθώς κινούμαστε γύρω από την γήπεδο. Το ίδιο συμβαίνει όταν η Γη μετακινείται πάνω στην τροχιά της. Μερικά από τα κοντινά μας αστέρια μπορούν να φανούν οτι κινούνται μπρος-πίσω στο φόντο, στα άστρα τα οποία φαινομενικά είναι πίσω τους. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται Παράλλαξη, και μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε για αστέρια τα οποία βρίσκονται περίπου 100 έτη φωτός μακριά μας*. Μπορούμε πραγματικά να υπολογίσουμε την απόσταση τους χρησιμοποιώντας βέβαια κάποια γεωμετρία.

Με την τεχνική της παράλλαξης, οι αστρονόμοι παρατηρούν αντικείμενα τα οποία φαινομενικά βρίσκονται στα αντίθετα άκρα της τροχιάς της Γης γύρω από τον Ήλιο, ώστε να μετρήσουν με ακρίβεια την απόσταση τους.
Αρχική Εικόνα: Alexandra Angelich, NRAO/AUI/NSF. 
Απόδοση στα Ελληνικά: Δημήτρης Γκίκας

Έτσι, έχουμε καλύψει τους τρόπους με τους οποίους τα αστέρια φαινομενικά "κινούνται" λόγω της τροχιάς της Γης. Αλλά τα αστέρια μπορούν να κινηθούν και για άλλους λόγους. Ίσως παρατηρούμε ένα δυαδικό σύστημα αστέρων όπου δύο άστρα περιστρέφονται γύρω από το άλλο. Ίσως πάλι να παρατηρούμε αστέρια να βρίσκονται μέσα σε έναν γαλαξία ο οποίος περιστρέφεται. Ίσως τα άστρα κινούνται λόγω της Διαστολής του Σύμπαντος, η οποία σταδιακά ¨τεντώνει¨ την απόσταση μεταξύ των Συμπαντικών αντικειμένων.

Αλλά τα αστέρια έχουν επίσης τη δική τους κίνηση στο διάστημα - ονομάζεται Ιδία κίνηση - η οποία είναι ανεξάρτητη από αυτά τα φαινόμενα. Γιατί κινείται το αστέρι; Με απλά λόγια, είναι εξαιτίας της βαρύτητας - επειδή κινούνται γύρω από το κέντρο του γαλαξία τους, για παράδειγμα. Η βαρύτητα κάνει κάθε αντικείμενο στο διάστημα να κινείται. Όμως, καθώς τα περισσότερα αστέρια είναι μακριά από εμάς και το διάστημα τόσο αχανές, η Ιδία κίνηση είναι πολύ μικρή στο διάστημα μιας ανθρώπινης ζωής. Το αστέρι με την υψηλότερη Ιδία κίνηση είναι το αστέρι του Barnard. Μετακινείται κατά 10,3 δευτερόλεπτα τόξου της μοίρας (arcsecond) ετησίως, πράγμα που σημαίνει ότι χρειάζονται περίπου 180 χρόνια για να συμπληρώσει τη διάμετρο μιας πανσέληνου στον ουρανό μας.

--------------------*--------------------

*Για αστέρια τα οποία βρίσκονται πέρα από τα 100 έτη φωτός η παραλλακτική γωνία γίνεται πολύ μικρή και είναι κάπως δύσκολη η μέτρηση της

--------------------*--------------------

Ενημερωθείτε για θέματα Αστρονομίας και Επιστήμης στις ομάδες μας στο Facebook:

. Άρατος- Παρατηρησιακή Αστρονομία Σαλαμίνας

. Αστρονομία και Επιστήμη

. Αστροβραδιές Σαλαμίνας

Πηγή

https://www.universetoday.com/85730/do-stars-move/

Πηγές υπάρχουν επίσης και στις παραπομπές του κειμένου (οι λέξεις με τα κόκκινα γράμματα)

Απόδοση στα Ελληνικά : Δημήτρης Γκίκας.

 Για διορθώσεις μετάφρασης ως προς το πρότυπο κείμενο, απορίες, ή συμπληρώματα, γράψτε μας: gikasd63@hotmail.com  η αφήστε μήνυμα inbox στη Σελίδα:

 https:/www.facebook.com/groups/174408446026959/

Επίσης εάν θέλετε να δημοσιευτεί στο μπλόγκ μας κάποια δική σας εργασία, άρθρο, ή paper σχετικά με την επιστήμη, αποστείλατε τα άρθρα αυτά συνοδευόμενα απαραίτητα από τη σχετική βιβλιογραφία, και την σχετική έντυπη άδεια σας για δημοσίευση στο μπλόγκ μας, στη διεύθυνση: gikasd63@hotmail.com. Η δημοσίευση είναι εντελώς δωρεάν.

Εάν, κατά την άποψή σας, υπάρχουν επιστημονικά λάθη στο πρότυπο κείμενο η ομάδα μας δεν μπορεί να παρέμβει και να το αλλάξει χωρίς την συναίνεση του αρθρογράφου. Για οποιαδήποτε τέτοια αλλαγή επικοινωνήστε με την πηγή του άρθρου.

 Το κείμενο υπόκειται σε επικαιροποίηση αν υπάρξουν έγκυρες διορθώσεις ή νέα στοιχεία που αφορούν το θέμα του άρθρου. 

Για την ομάδα : @Aratosastronomy