Πώς να δείτε ένα αστέρι που θα εκραγεί το…

Για πρώτη φορά, οι αστρονόμοι έχουν προβλέψει με αυτοπεποίθηση πώς μπορούμε να δούμε αυτού του είδος τη λαμπρή έκρηξη, η οποία θα είναι ορατή με γυμνό μάτι.

Μια εικόνα ακτίνων – Χ της περιοχής σχηματισμού άστρων στον αστερισμό του Κύκνου.

Φωτογραφία : NASA

Προβολή εικόνων

Από την  Nadia Drake

Δημοσιεύτηκε  στις 6 Ιανουαρίου 2017

Πέντε περίπου χρόνια από τώρα, ίσως να γίνουμε αυτόπτες μάρτυρες στην εμφάνιση ενός νέου ‘’άστρου’’ στο νυχτερινό ουρανό, ένα συμπαντικό κόσμημα που θα λάμψει στο βόρειο τμήμα του αστερισμού του Κύκνου (Cygnus constellation)  , το Κύκνο, το πανέμορφο πτηνό από το οποίο πήρε την ονομασία του και ο αστερισμός, για ένα μεγάλο μέρος του έτους.

Για πρώτη φορά, οι αστρονόμοι έχουν προβλέψει με σιγουριά ότι ένα συγκεκριμένο αστρικό σύστημα θα εκραγεί μέσα σε ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα, με τη φωτεινότητά του να αυξάνεται περισσότερο από 10.000 φορές από ότι είναι τώρα. Η έκρηξη θα είναι ορατή από τη Γη με γυμνό μάτι, και θα μπορούσε να είναι περίπου τόσο φωτεινή όσο και ο Πολικός , το βόρειο αστέρι.

Η έκρηξη θα σηματοδοτήσει τη στιγμή που δύο άστρα που ήταν παγιδευμένα σε ένα κοσμικό χορό, έχουν συγχωνευθεί και εκρήγνυται σε μια κόκκινη έκρηξη καινοφανούς που θα δώσει σύντομα στον Κύκνο ένα επιπλέον αστρικό διάκοσμο.

Το ‘’ντεμπούτο’’ του θα πρέπει να συμβεί μέσα σε αρκετά σύντομο χρονικό διάστημα έτσι ώστε οι  γονείς που διδάσκουν τα παιδιά τους για την ‘’αστρική ταπετσαρία’’ που βρίσκεται πάνω από τα κεφάλια τους, να μπορούν πλέον αξιόπιστα να επισημάνουν το σημείο όπου θα εμφανιστεί ένα νέο ’’σημαδάκι’’ φωτός όμοιο με μια κεφαλή καρφίτσας.

 "Έχουμε υπολογίσει μια προβλεπόμενη ημερομηνία έκρηξης το 2022, πάνω κάτω », λέει ο αστρονόμος Larry Molnar του Calvin College, ο οποίος παρουσίασε την πρόβλεψη σήμερα κατά τη διάρκεια συνεδρίασης της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας στο Grapevine, στο Τέξας.

"Θα είναι μια πολύ δραματική αλλαγή στον ουρανό, καθώς ο καθένας θα μπορεί να το δει. Δεν θα χρειαστείτε ένα τηλεσκόπιο για να μου πείτε το 2023 αν έκανα λάθος ή είχα δίκιο. "

ΔΙΠΛΟΣ ΜΠΕΛΑΣ

Το να είσαι σε θέση να μετρήσεις αντίστροφα για ένα τέτοιο ‘’αστρικό ναυάγιο’’ είναι  μοναδικό στην αστρονομία, γιατί συνήθως υπάρχει μια αναμονή σχετικά με τα αστέρια που πρόκειται να εκραγούν, ελπίζοντας ότι τα τηλεσκόπια θα σημαδεύουν στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή.

"Αυτή είναι η πρώτη φορά που προβλέπεται μια τέτοια έκρηξη. Δεν ξέρουμε ακόμα αν είναι σωστό ή λάθος, αλλά είναι η πρώτη φορά που πραγματικά μπορούμε να κάνουμε μια τέτοια πρόβλεψη, "λέει ο Molnar.

Περίπου 1.800 έτη φωτός μακριά, υπάρχουν κάποια αστέρια που έχουν την κοινή ονομασία KIC 9832227. Πρόκειται για ένα εκλειπτικό* δυαδικό σύστημα, το οποίο σημαίνει ότι καθώς περιστρέφονται γύρω το ένα από το άλλο, το καθένα από αυτά ‘’μπλοκάρει’’ το άλλο,  από την προοπτική ενός θεατή στη Γη.

ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΜΕΣΑ ΣΕ ΕΝΑ ΔΥΑΔΙΚΟ ΑΣΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΛΙΟ ΑΠΟ ΜΑΣ

Μέχρι πρόσφατα, οι αστρονόμοι δεν γνώριζαν καν ότι το ‘’σπινθηροβόλο’’ αυτό σημείο ήταν περισσότερο από ένα αστέρι. Το 2013, η αστρονόμος Karen Kinemuchi του Παρατηρητηρίου Apache Point παρατήρησε ότι οι το διακοπτόμενο διάστημα στη φωτεινότητα θα μπορούσε να σημαίνει ότι τα δύο αστέρια περιοδικά ‘’σκιάζουν’’ το ένα το άλλο. Μεταγενέστερες έρευνες από τον κολεγιακό φοιτητή Calvin Daniel van Noord καθόρισαν ότι πρόκειται για τέτοια περίπτωση.

Με βάση το χρονοδιάγραμμα και το βάθος αυτών των περιοδικών εκλείψεων, οι αστρονόμοι διαπίστωσαν ότι ένα από τα αστέρια του δυαδικού αυτού συστήματος είναι περίπου 40 τοις εκατό μεγαλύτερο από τον Ήλιο, ενώ το άλλο είναι μόνο το ένα τρίτο του μεγέθους του ήλιου.

Αλλά υπάρχουν και άλλα. Για τουλάχιστον 15 χρόνια, το  KIC 9832227 ήταν στο στόχαστρο των τηλεσκοπίων, συμπεριλαμβανομένου και της αναζήτησης πλανητών, του Διαστημικού Τηλεσκοπίου της ΝΑΣΑ ,η οποία παρακολουθούσε το σύστημα για σχεδόν τέσσερα χρόνια.

Τώρα, οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι τα αστέρια είναι τόσο κοντά το ένα στο άλλο, που ίσως μοιράζονται ένα κοινό, αεριώδες κέλυφος -  πράγμα που σημαίνει ότι καθώς το σύστημα περιστρέφεται, μοιάζει περισσότερο σαν ένα άστρο με σχήμα φιστικιού παρά σαν δύο διακριτά σημεία φωτός.

"Τα δύο αστέρια συμπληρώνουν μια πλήρη τροχιά το ένα γύρω από το άλλο κάθε 11 ώρες, και επίσης και τα δύο γυρίζουν σε συγχρονισμό με την τροχιά τους, έτσι ώστε να βλέπει πάντα το ένα την ίδια πλευρά του άλλου», λέει ο Molnar.

ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟΣ ΧΟΡΟΣ

Αλλά, καθώς οι αστρονόμοι επεξεργάζονται παρατηρήσεις περισσότερο από μια δεκαετία, συνειδητοποίησαν ότι κάτι περίεργο συνέβαινε: Τα αστέρια επισκίαζαν το ένα το άλλο πιο συχνά, σχεδόν σαν να κινούνταν σπειροειδώς το ένα προς το άλλο.

Χρησιμοποιώντας πάνω από 32.000 εικόνες του συστήματος που λήφθηκαν από το  τηλεσκόπιο του κολεγίου Κάλβιν (Calvin College), ο Molnar και οι συνεργάτες του ήταν σε θέση να υπολογίσουν ότι το ποσοστό αυτής της εναλλασσόμενης αμοιβαίας έκλειψης αυξάνεται σταθερά.

"Αυτές οι αλλαγές δείχνουν ότι κάτι ενδιαφέρον συμβαίνει με τα αστέρια αυτά, πέρα ​​από τη βασική δύναμη της βαρύτητας", λέει ο Molnar.

Εδώ μία σύνθετη φωτογραφία δείχνει το Νεφέλωμα του Καρκίνου, το απομεινάρι ενός Σουπερνόβα που ήταν ορατό από τη Γη περίπου πριν από χίλια χρόνια.

Φωτογραφία από τη NASA, ESA, J. Hester (Arizona State University)

Δείτε τις εικόνες

Οι παρατηρήσεις αυτές ‘’αντηχούν’’ αυτό που ο αστρονόμος Romuald Tylenda είχε δει στο σύστημα V1309 Sco λίγο πριν μετατραπεί απροσδόκητα σε έκρηξη καινοφανούς (nova) το 2008. Ωστόσο, πριν από την ολοκλήρωση της αναπόφευκτης σύγκρουσης στο σύστημα KIC 9832227 , η ομάδα χρειάζεται να ‘’αποκλείσει’’  ένα τρίτο ψευδό- αστέρι έτσι ώστε να  στερεοποιηθεί η αναμενόμενη αλλαγή στην τιμή των εκλείψεων.

Οι πρόσφατοι υπολογισμοί τους δείχνουν ότι εάν η ταχύτητα με την οποία συγχωνεύονται τα αστέρια συνεχίζει να ακολουθεί την ίδια τάση με το V1309 Sco, οι δύο αστέρες θα γίνουν ένας γύρω από το έτος 2022. Όταν τα αστέρια συγκρούονται, παράγουν αυτό που ονομάζεται : κόκκινη έκρηξη καινοφανούς (red nova)η οποία βρίσκεται μεταξύ μεταξύ της φωτεινότητας μίας κατακλυσμιαίας έκρηξης Υπερκαινοφανούς (Σουπερνόβα) και μιας κλασική έκρηξης καινοφανούς (nova).

Ανεξάρτητα από αυτά, τα ‘’αστρικά πυροτεχνήματα’’ θα είναι αρκετά φωτεινά για να τα δούμε από τη Γη με γυμνό μάτι.

‘’Εκρήξεις αυτού του μεγέθους εμφανίζονται περίπου μία φορά σε μια δεκαετία στο Γαλαξία μας," λέει ο Molnar. "Η υπόθεση αυτή είναι ασυνήθιστη στο πόσο κοντά είναι το αστέρι, και ως εκ τούτου πόσο φωτεινά θα το δούμε να λάμπει. Και είναι επίσης το εκπληκτικό γιατί είναι η πρώτη φορά που κάποιος έχει προβλέψει μια έκρηξη εκ των προτέρων’’.

Τώρα, πρόθυμοι και διακαείς επιστήμονες έχουν την ευκαιρία να μελετήσουν το ζευγάρι αυτό πριν, κατά τη διάρκεια, και μετά από την έκλαμψη από αυτά τα ‘’αστρικά φώτα’’ ,εάν τα πράγματα πάνε καλά…

"Το θέμα είναι ενδιαφέρον ... όλοι έχουμε μια νοσηρή γοητεία για την αποκάλυψη της στιγμής του θανάτου,» λέει ο Shri Kulkarni του Κάλτεκ, ο οποίος εντόπισε για πρώτη φορά τα ‘’Ερυθρά Νόβα’’ ως μία ξεχωριστή κατηγορία αστρικών εκρήξεων. "Δεν είναι ένα ασφαλές αποτέλεσμα, αλλά δεν είναι επίσης και απίθανο."

Και ακόμα κι αν τα αστέρια δεν έχουν ‘’τοποθετηθεί’’ στην αναμενόμενη πύρινή τους εμφάνιση, η παρατήρηση αυτού του αστρικού σύστημα θα προσφέρει πολύτιμες ενδείξεις για τους τρόπους που τα αστέρια ζουν και πεθαίνουν, ή ίσως ακόμα να μας αποκαλυφθεί κάποια μυστηριώδη δύναμη που μπορεί να διαταράξει τις τροχιές των άστρων.

«Ενώ θα ήταν απογοητευτικό να μην το δείτε να εκρήγνυται, μια εναλλακτική έκβαση θα μπορούσε κάλλιστα να είναι πολύ ενδιαφέρουσα από μόνη της», λέει ο Molnar.

 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

* Αυτό σημαίνει ότι το ένα άστρο επισκιάζει, κρύβει τρόπο τινά το άλλο

Αρθρο: Nadia Drake . A science journalist who writes the National Geographic blog No Place Like Home.

Follow Nadia twitter

Πηγές:news.nationalgeographic.com

Απόδοση στα Ελληνικά : Δημήτρης Γκίκας

Για διορθώσεις ή συμπληρώματα: gikasd63@hotmail.com