Ο Γαλαξίας μας μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι μια τεράστια αστρική πολιτεία.
Φιλοξενεί περίπου 200 δισεκατομμύρια αστρικούς κατοίκους. Οι ερευνητές εργάζονται
αιώνες για να χαρτογραφήσουν και να εξετάσουν κάθε έναν από αυτούς. Με μια
συνεχιζόμενη έρευνα του ουρανού, οι αστροφυσικοί αφιέρωσαν την καριέρα τους αποτολμώντας
να ταξιδεύσουν στις πιο απόμακρες γειτονιές του γαλαξία μας - και ας το
παραδεχτούμε: αν ξοδεύετε το χρόνο σας ταξιδεύοντας γύρω από μια τεράστια πόλη,
θα συναντήσετε και μερικές…παραξενιές. Ο γαλαξίας μας δεν διαφέρει.
Μερικά αστέρια που…’’κρύβονται’’ στον ουρανό μας, αξίζει να τα
μελετήσετε. Αυτά τα αστέρια δεν είναι κάποιες συνηθισμένες σφαίρες από Υδρογόνο
και Ήλιο. Φαίνονται να παίζουν με τους δικούς τους κανόνες, ξεχωρίζουν μεταξύ
των γειτόνων τους ως αληθινές περίεργες μπάλες, ‘’αμετανόητες’’ όσο αναφορά την
προσωπικότητά τους. Αγνοώντας τις αντιλήψεις
μας, ακόμα και τη κοινή μας λογική, αναγκάζουν τους αστροφυσικούς να
αναθεωρήσουν τα όρια του τι είναι δυνητικά φυσιολογικό και, μερικές φορές, να
επανεξετάσουν βασικές υποθέσεις τους σχετικά με το Σύμπαν μας. Ας δούμε μερικά αξιοπρόσεχτα
από αυτά:
Αστέρια κρυμμένα σε σύννεφα από …μέταλλο.
Η ιδέα του να κρύβονται αστέρια μέσα σε μεταλλικά σύννεφα ακούγεται σαν
σενάριο κακής ταινίας επιστημονικής φαντασίας της δεκαετίας του '50. Ίσως όμως να
είναι και έτσι. Αυτά τα ασυνήθιστα αστέρια είναι στην πραγματικότητα ένα είδος
λευκού νάνου - τα μικρά, και υπέρπυκνα υπολείμματα παλαιών αστεριών όπως ο
Ήλιος μας. Με τον όρο ''υπέρπυκνα," φυσικά, εννοούμε ότι ένα κουταλάκι του
γλυκού ύλης από αυτά τα άστρα, θα ζύγιζε περίπου 15 τόνους (πάνω από 13000
kg). Τρελό, έτσι δεν είναι; Τώρα φανταστείτε αυτό το παράξενο και πυκνό
αντικείμενο, να είναι κλεισμένο μέσα σε μεταλλικά σύννεφα. Είναι εκπληκτικό, αλλά
όμως αστέρια σαν αυτό υπάρχουν πραγματικά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο όρος "μεταλλικά σύννεφα" μπορεί να
είναι λίγο διφορούμενη, επειδή τα σύννεφα γύρω από ένα λευκό νάνο δεν μοιάζουν ακριβώς
με τα σύννεφα στη Γη. Εδώ, τα σύννεφα φαίνονται σαν μια λευκή, και ‘’αφράτη ''συλλογή υδρατμών''. Αλλά σε αυτά τα ξεχωριστά αστέρια, η υπερυψηλή πυκνότητας
τους και η επιφανειακή τους βαρύτητα δημιουργεί μεταλλικά σύννεφα - συνήθως από
μόλυβδο και ζιρκόνιο, αλλά και με άλλα είδη σε μικρότερες συγκεντρώσεις – που έχουν
πάχος 100 χιλιόμετρα, και βάρος έως 100 δισεκατομμύρια μετρικούς τόνους.
Οι αστροφυσικοί πιστεύουν ότι τα σύννεφα αυτά μπορούν να καλύψουν ένα μεγάλο
τμήμα, αν όχι όλη, την επιφάνεια ενός άστρου, λαμβάνοντας ενδεχομένως, μια γαλαζωπή
απόχρωση. Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα πώς φαίνονται από κοντά, αλλά η
παρουσία τους και μόνο είναι αναμφισβήτητα συναρπαστική.
Ένα αυγοειδές σε σχήμα αστέρι.
Οι περισσότεροι από εμάς έχουν δει τον Βέγα, το 5ο φωτεινότερο αστέρι
στο νυχτερινό ουρανό. Αλλά από κοντά, ο Βέγα δεν φαίνεται σαν ένα συνηθισμένο
αστέρι. Περιστρέφεται τόσο γρήγορα - πάνω από 600.000 μίλια ανά ώρα (965.606 χιλιόμετρα)
στον ισημερινό – γι’ αυτό και έχει ένα εξογκωμένο και πεπλατυσμένο, ωοειδές
σχήμα, σαν ένα μεγάλο μπλε αυγό. Η πεπλάτυνση επίσης σημαίνει ότι αν δεν βλέπαμε την πολική του περιοχή αλλά τον ισημερινό του, θα φαινόταν περίπου 20% αμυδρότερος εξαιτίας ενός αστροφυσικού φαινομένου που ονομάζεται βαρυτική αμαύρωση και ισορροπεί την επιφανειακή του θερμοκρασία από 7649 βαθμούς Κελσίου στον ισημερινό σε σχεδόν 10.000 βαθμούς Κελσίου κοντά στους πόλους του.Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι ο Βέγα
περιστρέφεται με περίπου 90% της μέγιστης δυνητικής ταχύτητας περιστροφής του .
Εάν περιστρέφονταν μόλις 10% πιο γρήγορα, η στροφορμή του θα εξουδετέρωνε τη
βαρύτητα του Βέγα διαλύοντας τον !
Το ότι ο Βέγα έχει σχήμα αυγού δεν είναι αρκετά παράξενο. Ούτε λάμπει
σταθερά σαν τον Ήλιο μας. Ο πεπλατυσμένος ισημερινός του άστρου είναι λιγότερο
φωτεινός από ότι οι πόλοι του, δημιουργώντας ένα σκοτεινό δακτύλιο στην
επιφάνειά του. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτό είναι αποτέλεσμα των διαφορών
θερμοκρασίας που προκαλείται από την εξωφρενική ταχύτητα περιστροφής του Βέγα.
Δεδομένου ότι ο ισημερινός είναι πιο ψυχρός, λάμπει λιγότερο έντονα,
παρουσιάζοντας ένα πιο σκούρο χρώμα, σε αντίθεση με τους πόλους.
Με άλλα λόγια, ο Βέγα όχι μόνο φαίνεται σαν ένα μπλε αυγό, αλλά μοιάζει και με ένα διακοσμημένο, ριγέ, χρώματος μπλε αυγό του Πάσχα. Σκεφτείτε λοιπόν την
επόμενη φορά που θα εντοπίσετε τον αστερισμό της Λύρας, όπου ο Βέγα επισκιάζει τα
κοντινά του αστέρια: Ο παράξενος αυτός αστέρας κρύβει παράξενα μυστικά από το
γυμνό μάτι.
Δύο αστέρια βρίσκονται τόσο
κοντά μεταξύ τους, που αγγίζει το ένα το άλλο.
Τα Δυαδικά αστρικά συστήματα είναι κοινά στο γαλαξία μας. Στην πραγματικότητα,
οι ερευνητές υποθέτουν ότι το 85% των άστρων στο Γαλαξία μας έχουν ανακαλυφθεί
σε συστήματα πολλαπλών αστέρων. Αλλά, δύο αστέρια αγγίζουν πραγματικά το ένα το
άλλο; Όσο δύσκολο και αν φαίνεται αυτό, το δυαδικό σύστημα ΜΥ Camelopardalis βιώνει ακριβώς αυτό. Αυτά
τα δύο καυτά, μπλε αστέρια στην πραγματικότητα ‘’τρίβονται’’ μεταξύ τους, καθώς
περιστρέφονται γύρω από ένα κοινό σημείο.
Οι αστροφυσικοί πιστεύουν ότι τα αστέρια του MY Camelopardalis είναι έτοιμα να ενωθούν σχηματίζοντας ένα
ενιαίο γιγάντιο αστέρι. Όταν τελικά η συγχώνευση αυτή συμβεί, το αποτέλεσμα
μπορεί να είναι μια αξιόλογη έκρηξη ενέργειας. Ή θα μπορούσε να δημιουργήσει
μόνο ένα μεγαλύτερο αστέρι που καίει γρήγορα τα εναπομείναντα καύσιμά του; Κανείς
δεν μπορεί να πει με σιγουριά.
Ένα αστέρι με σπειροειδείς
βραχίονες
Οι σπειροειδείς βραχίονες συνήθως παραπέμπουν σε γαλαξίες, αλλά το
αστέρι SAO 206.462
είναι σπάνιο στο γεγονός ότι έχει το δικό του σύνολο από σπειροειδείς βραχίονες
- κάθε ένας από αυτούς καλύπτει σε μήκος 22.530 εκατομμύρια χιλιόμετρα (δύο
φορές το μήκος της τροχιάς του Πλούτωνα γύρω από τον Ήλιο). Όσο περίεργο κι αν
ακούγεται, οι αστροφυσικοί υποθέτουν ότι παρατηρούμε έναν πρωτοπλανητικό δίσκο,
όπου δημιουργούνται οι νέοι πλανήτες.
Η παρουσία αυτού του δίσκου δεν είναι παράξενη ή σπάνια -
στην πραγματικότητα, πρωτοπλανητικοί δίσκοι εντοπίζονται συχνά γύρω από νεαρά
αστέρια στο γαλαξία μας. Αλλά το σχήμα του είναι αποκλειστικό, ακόμα και μεταξύ
παρόμοιων δίσκων. Οι ερευνητές βρήκαν πριν από την ανακάλυψη αυτών των δίσκων
σφαιρικά κομμάτια ύλης, και κενά σε δίσκους γύρω από άλλα νεαρά αστέρια, και
θεωρούν ότι τα σχήματα αυτά δημιουργούνται από τη δύναμη της βαρύτητας.
Στη περίπτωση του αστέρα SAO 206462, οι ερευνητές θεωρούν ότι κάθε
σπειροειδής βραχίονας περιέχει και ένα νέο πλανήτη. Η ανακάλυψη των σπειροειδών
βραχιόνων ήταν τόσο εξαιρετική και εντελώς απρόβλεπτη, υποδεικνύοντας έτσι, ότι
μπορεί να κρύβονται νέες επιστημονικές αλληλεπιδράσεις, ακόμα και σε καλά αντικρουόμενους
τομείς της έρευνας.
Ένα αστέρι μέσα σε ένα άλλο
αστέρι
Ο αστέρας HV 2112 θα πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξει τίτλο σε…
"Αστέρα κανίβαλο." Αυτό το διαγαλαξιακό πλάσμα είναι στην
πραγματικότητα ένα τεράστιο αστέρι με ένα άλλο αστέρι νετρονίων που κρύβεται μέσα
στον πυρήνα του. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ήταν αρχικά ένα δυαδικό σύστημα
αστέρων, που αποτελούνταν από ένα κόκκινο γίγαντα και ένα αστέρι νετρονίων, έως
ότου ο τελευταίος ''καταβροχθίστηκε'' από το μεγαλύτερο συνοδό του. Το τελικό
αποτέλεσμα αυτού του… κοσμικού κανιβαλισμού είναι ένα αντικείμενο που
ονομάζεται :Αντικείμενο Θόρν-Ζίτκοφ (Thorne-Zytkow
ή ΤΖΟ), ένα σκανδαλώδες, και τόσο παράξενο στοιχείο, που κυριολεκτικά
επαναπροσδιόρισε τις ιδέες μας για το τι μπορεί να απαρτίζει ένα αστέρι!
Ο HV2112 είναι ένα κράμα δύο αντικειμένων: ένα αστέρι
νετρονίων μέσα σε ένα κόκκινο γίγαντα. Αυτά τα δύο αντικείμενα είναι ήδη εξαιρετικά
αυτάρκη το ένα από το άλλο. Θυμηθείτε πώς ένα κουταλάκι του γλυκού ύλης από έναν
λευκό νάνο ζυγίζει πάνω από 15 τόνους! Λοιπόν, ένα κουταλάκι του γλυκού από την
ύλη ενός αστέρα νετρονίων μπορεί να ζυγίζει έως και 4 δισεκατομμύρια τόνους.
Ναι, αυτό είναι 4 δισεκατομμύρια τόνους ύλης συνθλίβονται σε ένα χώρο όχι
μεγαλύτερο από ένα κύβο ζάχαρης. Και σε ένα ερυθρό γίγαντα αστέρα; Ένα γιγάντιο
ερυθρό άστρο μπορεί να έχει διάμετρο εκατοντάδες εκατομμύρια μίλια. Αν ένα τέτοιο
άστρο βρίσκονταν στη μέση του ηλιακού μας συστήματος, η επιφάνειά του θα
μπορούσε εύκολα να εξαπλωθεί πέρα από την τροχιά του Άρη. Έτσι ενωμένα που
είναι αυτά τα δύο αστέρια παράγουν κάτι που όμοιό του δεν έχουμε ξαναδεί στην
επιστήμη.
Αλλά αυτό το αστέρι δεν είναι μόνο σπάνιο έτσι ώστε να είναι ένα αλλόκοτο
υβρίδιο δύο αστέρων. Ο HV 2112 είναι ξεχωριστός γιατί δρα με διαφορετικό τρόπο
από ότι ένα κανονικό αστέρι. Η εξωτική του σύνθεση το κάνει να παράγει στοιχεία
με ένα ποικίλο τρόπο, δημιουργώντας μεγαλύτερες ποσότητες συγκεκριμένων βαρέων
στοιχείων. Αυτό έχει τη δυνατότητα να αλλάξει την κατανόησή μας για το πώς τα
βαρέα αυτά στοιχεία μπορούν να δημιουργηθούν στη φύση . Μέχρι τα ευρήματα από
τον HV 2112, έως το πρώτο Αντικείμενο Θόρν-Ζίτκοφ , οι ερευνητές πίστευαν ότι
τα βαρέα στοιχεία πιθανόν να δημιουργούνται αποκλειστικά στους πυρήνες των
μαζικών παραδοσιακών (τυπικών κατά τα
άλλα) αστεριών, και στις αρχές μια έκρηξης Υπερκαινοφανούς (Σουπερνόβα). Το απλό γεγονός ότι ο αστέρας
HV 2112 υπάρχει, ανάγκασε την επιστήμη να αναθεωρήσει κάποιες από τις πιο
βασικές υποθέσεις της για το Σύμπαν μας.
Πηγές: sci-techuniverse.blogspot.gr
el.wikipedia.org
el.wikipedia.org
Το άρθρο γράφτηκε από τον:
Johnathan Fuentes
Απόδοση στα Ελληνικά (Κείμενο αρθρου και εικόνων): Δημήτρης
Γκίκας.
Για διορθώσεις, απορίες, ή
συμπληρώματα γράψτε μας: gikasd63@hotmail.com
