Ένα μυστηριώδες αντικείμενο εμφανίστηκε στο Γαλαξία Κύκνος Α.

Από την: Camille Μ Carlisle | 13 Ιανουαρίου, 2017

Αστρονόμοι ανακάλυψαν ένα αντικείμενο στον ενεργό Γαλαξία Κύκνος Α που δεν ήταν εκεί πριν. 

Την περασμένη εβδομάδα στο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας στο Grapevine, στο Τέξας, οι αστρονόμοι έκαναν μια ανακοίνωση που έχει αλιεύσει το ενδιαφέρον πολλών ερευνητών: κάτι πολύ φωτεινό έχει εμφανιστεί σε ένα πολύ γνωστό γαλαξία.

Πρόκειται για τον ελλειπτικό γαλαξία ‘’Κύκνος Α’’ (Cygnus Α) που είναι μια από τις φωτεινότερες πηγές ραδιοκυμάτων στον ουρανό. Βρίσκεται περίπου 800 εκατομμύρια έτη φωτός από εμάς (με Μετατόπιση στο Ερυθρό = 0,056). Στον πυρήνα του βρίσκεται μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα που τρέφεται με εξωφρενικούς ρυθμούς (από ύλη) κλεισμένη μέσα σε αέριο, ενώ δύο πίδακες εκτοξεύονται προς τα έξω σε κάθε πλευρά της, φωτίζοντας το διαγαλαξιακό μέσο (η Διαγαλαξιακό Διάστημα). Αυτή η δραστηριότητα παράγει την ραδιό- ακτινοβολία που κάνει τον Κύκνο Α τόσο φωτεινό.

Ο γαλαξίας Κύκνος Α "λάμπει" στις ραδιοσυχνότητες (όπως φαίνεται πάνω), που προέρχονται από τα σχετικιστικά ηλεκτρόνια, που κινούμενα με μεγάλες ταχύτητες δημιουργούν πίδακες ενέργειας που εκτοξεύονται έξω από την κεντρική μαύρη τρύπα του Κύκνου Α σχηματίζοντας γιγαντιαίους "ράδιο - λοβούς." (Οι λοβοί αυτοί εκτείνονται προς τα έξω περίπου 10 φορές πιο μακριά από ό, τι ο ίδιος ο γαλαξίας, και οι οποίοι είναι αόρατοι σε αυτή την εικόνα.)

NRAO / AUI

Χρησιμοποιώντας το πρόσφατα αναβαθμισμένο ραδιοτηλεσκόπιο Karl G. Jansky των ραδιοτηλεσκοπίων της  Μεγάλης συστοιχίας [Very Large Array (VLA)] στο Νέο Μεξικό, ο Rick Perley (NRAO) και οι συνεργάτες του ‘’έριξαν μια ματιά’’ στον Κύκνο A – για πρώτη φορά από το 1989, που το όργανο αυτό παρατήρησε το γαλαξία του Κύκνου Α . (Έτσι, προφανώς οι αστρονόμοι πέρασαν πολύ χρόνο στο VLA παρατηρώντας τον γαλαξία αυτό στη δεκαετία του 1980 που δεν αισθάνθηκαν την ανάγκη να τον ξαναδούν, δήλωσε αστειευόμενος ο Perley, στις 6 Ιανουαρίου στην παρουσίασή του για το AAS) Οι νέες παρατηρήσεις μας έκρυβαν μια έκπληξη:. ένα νέο, δευτερεύον αντικείμενο ακριβώς νοτιοδυτικά της κεντρικής μαύρης τρύπας . Αυτό το αντικείμενο δεν ήταν εκεί στη ραδιοεικόνα του 1989. Πρόσθετες, παρατηρήσεις υψηλότερης ανάλυσης με το ραδιοτηλεσκόπιο της πολύ Μεγάλης Συστοιχίας Βασικής Γραμμής  (Very Long Baseline Array) φωτογράφισαν επίσης το αντικείμενο αυτό, να διακρίνεται με σαφήνεια από τον πυρήνα του γαλαξία. Είναι περίπου 1.300 έτη φωτός από το κέντρο του.

Είναι περίπου δύο φορές πιο φωτεινός από την λαμπρότερη γνωστή έκρηξη υπερκαινοφανούς (Σουπερνόβα) σε αυτές τις συχνότητες. Στην πραγματικότητα, είναι πολύ πιο φωτεινός από οποιοδήποτε γνωστό περιοδικό ράδιο- σήμα , εκτός από τις υπό προσαύξηση υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες που παρουσιάζουν φαινόμενα παλιρροϊκών διαταραχών, ‘’ξεσπάσματα’’ που δημιουργούνται όταν μια μαύρη τρύπα ‘’καταβροχθίζει’’ ένα αστέρι.

Η ομάδα ανέλυσε και άλλα αρχεία, ανακαλύπτοντας ότι το αντικείμενο αυτό στις υπέρυθρες παρατηρήσεις το 2003 στο παρατηρητήριο Keck , έδειχνε κάπως ‘’ασαφές’’, σε ορισμένες εικόνες από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χάμπλ. (Το αντικείμενο είναι τόσο κόκκινο που δεν εμφανίζεται καλά στα οπτικά μήκη κύματος, και σε αυτή την απόσταση η ανάλυση του διαστημικού τηλεσκοπίου δεν είναι τόσο καλή όσο εκείνη της προσαρμοστικής οπτικής - adaptive optics -του Keck .)

Αυτή η έγχρωμη υπέρυθρη εικόνα με ‘’ψευδές’’ χρωματισμό από το τηλεσκόπιο Keck II,  δείχνει τον γαλαξία Κύκνο Α. Η  κεντρική υπερμεγέθης μαύρη τρύπα του είναι η μεγάλη κοκκινό-μαύρη κηλίδα, αλλά αυτή η εικόνα του 2003 αποκαλύπτει και μια δεύτερη μυστηριώδη πηγή (σε κύκλο) σε κοντινή απόσταση.

Γ Canalizo et al. / Astrophysical Journal 2003

Οι συμμετέχοντες της επιστημονικής συνόδου ήταν ανήσυχοι και με μεγάλη περιέργεια. Ο Claire Max, ο οποίος υπηρετεί ως διευθυντής των Παρατηρητήριων του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια (τα οποία διαχειρίζονται και τα Παρατηρητήρια Keck και Lick), ανατρέχοντας, ερεύνησε μέσα από τα δεδομένα του Keck και ανακάλυψε ότι, στην πραγματικότητα, οι αστρονόμοι είχαν ήδη ανακαλύψει αυτή την πηγή. Το 2003, η Gabriela Canalizo (η οποία βρίσκεται τώρα στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Riverside), και οι συνεργάτες της είχαν ‘’σκοντάψει’’ επάνω σε αυτή την μυστηριώδη πηγή. Επίσης, είχαν ερευνήσει δεδομένα από παλιότερες παρατηρήσεις, και διαπίστωσαν ότι υπήρχε σε ορισμένες εικόνες από το Χάμπλ  - δεν ήταν σίγουροι αν αυτό ήταν επειδή η πηγή ‘’τρεμόπαιζε’’,  ή  ήταν απλά ότι το Χάμπλ δεν το είχε παρατηρήσει για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα έτσι ώστε να φανεί καθαρά.

Η ομάδα διαπίστωσε ότι το απροσδιόριστο αυτό αντικείμενο δεν ήταν ένα εμφανές και συνηθισμένο στο Γαλαξία μας, ούτε μια συστάδα από νεαρά άστρα στον Κύκνο Α. Μάλλον, φάνηκε να είναι ένα συμπαγές σύμπλεγμα από παλαιούς ερυθρούς αστέρες, οι οποίοι ήταν μέρος ενός απογυμνωμένου πυρήνα από ένα πολύ μικρότερο γαλαξία που ο Κύκνος Α είχε αφομοιώσει. Η περίπτωση της μικρής αυτής συγχώνευσης θα μπορούσε επίσης να εξηγήσει γιατί η μαύρη τρύπα του μεγαλύτερου γαλαξία έχει "ενεργοποιηθεί". Οι αστρονόμοι πρότειναν την εργασία τους στο Astrophysical Journal το 2003.

Από την άλλη πλευρά, η Canalizo και οι συνεργάτες αντιπρότειναν το 2004 ότι η πηγή αυτή θα μπορούσε, να είναι μια εικόνα στο ζεστό εσωτερικό χείλος αυτού του σκονισμένου ‘’ντόνατ’’ που περιβάλλει την τη μαύρη τρύπα.

Η ομάδα του Perley προτιμά πάρα πολύ τη περίπτωση της συγχώνευσης,. Αλλά υποστήριξε, αντίθετα, ότι η ακτινοβολία μπορεί να προέλθει από μια δεύτερη μαύρη τρύπα, το  απομεινάρι από τον πυρήνα του συγχωνευθέντος γαλαξία. Αν ναι, τότε ο Κύκνος Α είναι ένας από τα λίγους γαλαξίες που φαίνεται να φιλοξενεί μια κεντρική και δυαδική μαύρη τρύπα.

Στο τέλος της παρουσίασης του ο Perley κάλεσε και άλλους ερευνητές να ερευνήσουν μέσα από τα αρχεία των παρατηρήσεων τους, έτσι ώστε οι αστρονόμοι να μπορούν να παρατηρήσουν με περισσότερη ακρίβεια, όταν θα ξαναεμφανιστεί αυτή η πηγή. Η ομάδα παρατηρεί επίσης και στο φάσμα των ακτίνων Χ, αλλά δεδομένου ότι ο κεντρικός πυρήνας είναι πολύ φωτεινός, δεν είναι αισιόδοξοι για τις πιθανότητες τους να δουν κάτι, εκτός αν υπάρχει κάποια μεταβλητότητα. Μια επίσημη εργασία (paper) και ένα δελτίο τύπου (με εκπληκτικές εικόνες!) είναι στα σκαριά, και θα σας ενημερώσουμε με περισσότερες πληροφορίες όταν τις έχουμε, δήλωσε ο Perley .

Παραπομπές:
Richard A. Perley et al. “Serendipitous Discovery of a Radio Transient in the Luminous Radio Galaxy Cygnus A.” 229th American Astronomical Society. Abstract 319.06.

Gabriela Canalizo et al. “Adaptive Optics Imaging and Spectroscopy of Cygnus A. I. Evidence for a Minor Merger.” Astrophysical Journal. November 10, 2003.

Gabriela Canalizo et al. “Penetrating Dust Tori in AGN.” Penetrating Bars through Masks of Cosmic Dust. 2004.

Πηγές: skyandtelescope.com

            el.wikipedia.org

            en.wikipedia.org

 Απόδοση στα Ελληνικά : Δημήτρης Γκίκας

 Για διορθώσεις, απορίες, ή συμπληρώματα γράψτε μας: gikasd63@hotmail.com