Ξεκλειδώνοντας τα μυστικά του Γαλαξία μας

Ο χάρτης ενός δισεκατομμυρίου αστεριών της διαστημοσυσκευής Γαία επαναπροσδιορίζει την Αστρονομία:

 "Κανείς δεν γνωρίζει τι θα ανακαλύψουμε"

Εικόνα 1: Τα νέφη του Μαγγελάνου

"Κανείς δεν γνωρίζει τι θα ανακαλύψουμε", λέει ο κοσμολόγος David Hogg του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. "Οι παρατηρήσεις που συνέλεξε η διαστημοσυσκευή Γαία επαναπροσδιορίζουν τα θεμέλια της Αστρονομίας", προσθέτει ο Günther Hasinger, Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA).

"Είναι σαν να περιμένουμε τα Χριστούγεννα", δήλωσε ο Vasily Belokurov, αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο του Cambridge στο Ηνωμένο Βασίλειο την περασμένη εβδομάδα. Σήμερα, δηλώνει στον ιστότοπο Science, τα δώρα έφθασαν: οι ακριβείς θέσεις, οι κινήσεις, οι φωτεινότητες και τα χρώματα 1,3 δισεκατομμυρίων αστέρων μέσα και γύρω από τον Γαλαξία, όπως εντοπίστηκαν από τον επιστημονικό δορυφόρο Γαία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) ο οποίος μετά την εκτόξευση του το 2013 άρχισε να υπολογίζει και να καταγράφει τις θέσεις των αστεριών αυτών, καθώς και πως αυτά κινούνται με την πάροδο του χρόνου.. "

Ίσως και να σκεφτεί κάποιος ότι ο Γαλαξίας μας είναι πλήρως χαρτογραφημένος. Μεγάλα τμήματα του Γαλαξία είναι κρυμμένα πίσω από το αέριο και τη κοσμική  σκόνη, πράγμα που δυσκολεύει στο να διακρίνει κανείς τη δομή του από τη απομακρυσμένη σχετικά θέση του ηλιακού μας συστήματος. Η διαστημοσυσκευή Γαία όχι μόνο αναμένεται να αποσαφηνίσει τις σπειροειδείς δομές του Γαλαξία σήμερα, δηλώνει στον ιστότοπο Science ο Vasily Belokurov,  αλλά επειδή ο δορυφόρος αυτός εντοπίζει πώς κινούνται τα αστέρια, οι αστρονόμοι μπορούν να γυρίσουν το …συμπαντικό ρολόι προς τα πίσω, και να δουν πώς εξελίχθηκε ο Γαλαξίας τα τελευταία 13 δισεκατομμύρια χρόνια- ένας τομέας που αναφέρεται και ως ¨γαλαξιακή αρχαιολογία¨.

Μόλις χθες, στις 25 Απριλίου, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος δημιούργησε το δεύτερο πακέτο δεδομένων της διαστημοσυσκευής Γαία - βασισμένο σε παρατηρήσεις 22 μηνών- οι οποίες  είναι διαθέσιμες στο κοινό, γεγονός που θα επιτρέψει τη κατασκευή ενός ακριβούς τρισδιάστατου χάρτη μεγάλων τμημάτων του Γαλαξία, καθώς  και με τον τρόπο με τον οποίο κινείται. "Τίποτα δεν μοιάζει με αυτό που θα αποκαλύψει η διαστημοσυσκευή Γαία ", δηλώνει ο Belokurov .

Ένα πλήθος ανακαλύψεων διακρίνονται στον ορίζοντα μετά από αυτή την πολυαναμενόμενη αποκάλυψη, συμπεριλαμβανομένων των θέσεων, των δεικτών απόστασης και των κινήσεων σε πάνω από ένα δισεκατομμύριο αστέρια, μαζί με μετρήσεις υψηλής ακρίβειας  αστεροειδών στο ηλιακό μας σύστημα, αλλά και σε αστέρια πέρα ​​από τον δικό μας Γαλαξία.

Η προκαταρκτική ανάλυση αυτών των δεδομένων αποκαλύπτει εξαιρετικές λεπτομέρειες για τη σύνθεση του αστρικού …πληθυσμού του Γαλαξία μας , και επίσης για το πως κινούνται τα αστέρια. Επίσης, θα δοθούν βασικές πληροφορίες για τη διερεύνηση του σχηματισμού και της εξέλιξης της αστρικής μας πολιτείας, ...του Γαλαξία μας .

Η διαστημοσυσκευή Γαία εκτοξεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2013 και ξεκίνησε τις επιστημονικές της δραστηριότητες το επόμενο έτος. Τα πρώτα τεκμηριωμένα δεδομένα, βασίστηκαν σε παρατηρήσεις μόλις ενός χρόνου, και δημοσιεύθηκαν το 2016. Περιείχαν αποστάσεις και κινήσεις δύο εκατομμυρίων αστεριών.

"Οι παρατηρήσεις που συλλέγει η διαστημοσυσκευή Γαία επαναπροσδιορίζουν τα θεμέλια της αστρονομίας", λέει ο Günther Hasinger, Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ΕΟΔ).

Το νέα, δημοσιευμένα δεδομένα, τα οποία καλύπτουν την περίοδο μεταξύ 25 Ιουλίου του 2014 και 23 Μαΐου του 2016, κατατάσσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τις θέσεις σχεδόν 1,7 δισεκατομμυρίων αστεριών. Για μερικά από τα πιο λαμπρά αστέρια της έρευνας, το επίπεδο ακρίβειας ισοδυναμεί με τους παρατηρητές της Γης που είναι σε θέση να εντοπίσουν ένα νόμισμα του Ευρώ το οποίο βρίσκεται πάνω στην επιφάνεια της Σελήνης !

Με αυτές τις ακριβείς μετρήσεις είναι δυνατόν να διαχωριστεί η παράλλαξη των αστεριών - μια φαινόμενη μετατόπιση στον ουρανό των αστέρων, η οποία προκαλείται από την ετήσια τροχιά της Γης γύρω από τον Ήλιο - από τις πραγματικές κινήσεις τους μέσα στο Γαλαξία. Ο νέος κατάλογος παραθέτει την παράλλαξη και την κατά μήκους του  ουρανού κίνηση ή την λεγόμενη Ιδία κίνηση (proper motion) για περισσότερα από 1,3 δισεκατομμύρια αστέρια. Από τις πιο ακριβείς μετρήσεις παράλλαξης που προκύπτουν με αυτόν τον τρόπο, περίπου το 10 τοις εκατό του συνόλου αυτού, μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους  αστρονόμους ώστε να υπολογίσουν απευθείας τις αποστάσεις σε μεμονωμένα αστέρια.

"Το δεύτερο πακέτο δεδομένων της Γαία αντιπροσωπεύει ένα τεράστιο άλμα προς τα εμπρός σε σχέση με τον δορυφόρο Ίππαρχος (Hipparcos satellite) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ΕΟΔ)., τον προκάτοχο της διαστημοσυσκευής Γαία, και την πρώτη διαστημική αποστολή για την  επιστήμη της Αστρομετρίας, η οποία είχε την εποπτεία του ουρανού περίπου 118.000 αστέρων σχεδόν τριάντα χρόνια πριν", λέει ο Anthony Brown του Πανεπιστημίου Leiden της Ολλανδίας.

Ο Anthony είναι ο προεδρεύων του προγράμματος Gaia Data Processing and Analysis Consortium Executive, επιβλέποντας μια μεγάλη συνεργασία περίπου 450 επιστημόνων και μηχανικών λογισμικού, οι οποίοι έχουν επιφορτιστεί με τη δημιουργία του ¨καταλόγου Γαία¨ ο οποίος προκύπτει από τα δορυφορικά δεδομένα της διαστημοσυσκευής.

Αλλά υπάρχουν και άλλα: αυτός ο μοναδικός επιστημονικός κατάλογος περιλαμβάνει πολλούς άλλους τύπους δεδομένων, με πληροφορίες για τις ιδιότητες των αστεριών και άλλων ουράνιων αντικειμένων, καθιστώντας αυτή την κοινή του χρήση στο ευρύ επιστημονικό κοινό, αλλά και πέραν αυτού, πραγματικά εξαιρετική.

Το ολοκληρωμένο σύνολο δεδομένων παρέχει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων για την κοινότητα της Αστρονομίας. Εκτός από τις διάφορες θέσεις των κοσμικών αντικειμένων, τα δεδομένα περιλαμβάνουν επίσης πληροφορίες για την φωτεινότητα όλων των αστέρων που ερευνήθηκαν, έγχρωμες μετρήσεις σχεδόν όλων αυτών, καθώς και σχετικές πληροφορίες για το πώς αλλάζει η φωτεινότητα και το χρώμα μισού εκατομμυρίου μεταβλητών αστέρων με την πάροδο του χρόνου. Περιέχει επίσης τις ταχύτητες κατά μήκος της οπτικής γωνίας ενός υποσυνόλου επτά εκατομμυρίων αστεριών, των επιφανειακών θερμοκρασιών περίπου εκατό εκατομμυρίων, καθώς επίσης και της επίδρασης της διαστρικής ή κοσμικής σκόνης σε 87 εκατομμύρια άστρα.

Η διαστημοσυσκευή Γαία παρατηρεί επίσης αντικείμενα στο ηλιακό μας σύστημα: η δεύτερη δημοσιευμένη έκδοση δεδομένων περιλαμβάνει τις θέσεις περισσότερων από 14 000 γνωστών αστεροειδών, γεγονός το οποίο επιτρέπει τον ακριβή προσδιορισμό των τροχιών τους. Ένα πολύ μεγαλύτερο δείγμα αστεροειδών θα συγκεντρωθεί στις μελλοντικές εκδόσεις δεδομένων της Γαία.

Ακόμα, η Γαία προσδιόρισε τις θέσεις μισού εκατομμυρίου μακρινών κβάζαρ, υπέρλαμπρων γαλαξιών που τροφοδοτούνται από τη δραστηριότητα των υπερμεγέθων μελανών οπών που βρίσκονται στους πυρήνες τους. Αυτές οι πηγές χρησιμοποιούνται για τον ορισμό ενός πλαισίου αναφοράς για τις ουράνιες συντεταγμένες όλων των αντικειμένων στον κατάλογο Γαία, κάτι που γίνεται συνήθως στα ραδιοκύματα, αλλά τώρα για πρώτη φορά είναι επίσης διαθέσιμο και στα ορατά μήκη κύματος.

Μεγάλες ανακαλύψεις αναμένονται όταν οι επιστήμονες αρχίσουν να εξερευνούν τη νέα δημοσίευση δεδομένων της διαστημοσυσκευής Γαία. Μια πρώτη εξέταση που πραγματοποιήθηκε από την Κοινοπραξία Επεξεργασίας και Ανάλυσης δεδομένων της Γαία (Gaia Data Processing and Analysis Consortium Executive ) για την επικύρωση της ποιότητας του σχετικού καταλόγου, έχει ήδη αποκαλύψει ορισμένες ελπιδοφόρες εκπλήξεις - συμπεριλαμβανομένων νέων στοιχείων σχετικά με την εξέλιξη των αστέρων.

"Τα νέα δεδομένα της Γαία είναι τόσο ισχυρά ώστε τα συναρπαστικά αποτελέσματα που προκύπτουν μας χαροποιούν ιδιαίτερα ", δηλώνει ο Antonella Vallenari από το Ινστιτούτο Nazionale di Astrofisica (Istituto Nazionale di Astrofisica -INAF) και το Αστεροσκοπείο της Πάντοβα στην Ιταλία, αντιπρόεδρος του εκτελεστικού συμβουλίου της κοινοπραξίας επεξεργασίας δεδομένων της Γαία.

"Για παράδειγμα, έχουμε κατασκευάσει το πιο λεπτομερές διάγραμμα Hertzsprung-Russell των αστεριών που έγινε ποτέ σε ολόκληρο τον ορατό μας ουρανό, και μπορούμε ήδη να εντοπίσουμε μερικές ενδιαφέρουσες τάσεις πάνω σε αυτό. Έχουμε την αίσθηση ότι εγκαινιάζουμε μια νέα εποχή για την γαλαξιακή αρχαιολογία".

Το περίφημο αυτό διάγραμμα πήρε το όνομά του από τους δύο αστρονόμους οι οποίοι το επινόησαν στις αρχές του εικοστού αιώνα. Το διάγραμμα Hertzsprung-Russell συγκρίνει την εγγενή φωτεινότητα των αστεριών με το χρώμα τους και είναι ένα θεμελιώδες εργαλείο για τη μελέτη του πληθυσμού των αστεριών, καθώς και της εξέλιξής τους.

Εικόνα 2

Μια νέα έκδοση του διαγράμματος αυτού, η οποία βασίζεται σε παρατηρήσεις τεσσάρων εκατομμυρίων αστέρων μέσα σε μια περιοχή με ακτίνα πέντε χιλιάδων ετών φωτός από τον Ήλιο, και η οποία έχει επιλεγεί από τον κατάλογο της Γαία, αποκαλύπτει για πρώτη φορά πολλές λεπτομέρειες. Αυτό περιλαμβάνει την ¨υπογραφή¨ διαφορετικών τύπων λευκών νάνων - τα νεκρά υπολείμματα αστεριών όπως ο ήλιος μας - έτσι ώστε να μπορεί να γίνει διαφοροποίηση μεταξύ εκείνων στους οποίους οι πυρήνες είναι πλούσιοι σε Υδρογόνο, και σε αυτούς που κυριαρχούνται από Ήλιο.

Σε συνδυασμό με τις μετρήσεις της Γαία για τις αστρικές ταχύτητες, το διάγραμμα επιτρέπει στους αστρονόμους να διακρίνουν ανάμεσα σε διάφορους πληθυσμούς αστεριών με διαφορετικές ηλικίες, και οι οποίοι βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές του Γαλαξία, όπως ο γαλαξιακός δίσκος και το γαλαξιακό Άλω, καθώς και το πώς σχηματίστηκε ο αστρικός αυτός πληθυσμός με διαφορετικούς τρόπους. Περαιτέρω διερεύνηση υποδηλώνει ότι τα αστέρια που κινούνται σε υψηλές ταχύτητες ανήκουν στο γαλαξιακό Άλω, και περικλείουν δύο αστρικούς πληθυσμούς που προέρχονταν από δύο διαφορετικά σενάρια σχηματισμού, πράγμα που δημιουργεί την ανάγκη για πιο λεπτομερείς έρευνες.

"Η διαστημοσυσκευή Γαία θα διευρύνει σε μεγάλο βαθμό την κατανόησή μας για το Σύμπαν σε όλες τις κοσμικές κλίμακες", λέει ο Timo Prusti, επιστήμονας της Γαία στον ΕΟΔ. "Ακόμη και στη γειτονιά του Ήλιου, που είναι η περιοχή που νομίζαμε ότι καταλαβαίναμε καλύτερα, η Γαία μας αποκαλύπτει νέα και συναρπαστικά χαρακτηριστικά της".

Για ένα υποσύνολο αστεριών μέσα σε μερικές χιλιάδες έτη φωτός από τον Ήλιο, η Γαία μέτρησε την ταχύτητα και στις τρεις διαστάσεις, αποκαλύπτοντας δομές, μοτίβα αν προτιμάτε στις κινήσεις των αστεριών που περιστρέφονται γύρω από τον Γαλαξία με παρόμοιες ταχύτητες. Μελλοντικές μελέτες θα επιβεβαιώσουν εάν αυτά τα μοτίβα συνδέονται με διαταραχές που παράγονται από τη ¨Γαλαξιακή ράβδο¨, η οποία είναι μια πυκνή περιοχή συγκέντρωσης άστρων με επιμήκη μορφή, η οποία βρίσκεται στο κέντρο του Γαλαξία, και περιβάλλεται από την  σπειροειδή αρχιτεκτονική των βραχιόνων του Γαλαξία, ή από την αλληλεπίδραση με μικρότερους γαλαξίες που συγχωνεύθηκαν με αυτόν πριν από δισεκατομμύρια χρόνια.

Με την ακρίβεια των μετρήσεων της διαστημοσυσκευής Γαία, είναι επίσης δυνατό να δούμε τις κινήσεις των αστεριών τα οποία υπάρχουν μέσα σε κάποια σφαιρωτά σμήνη - αρχαία αστρικά συστήματα που είναι ¨δεμένα¨ βαρυτικά μεταξύ τους, και τα οποία βρίσκονται στο ΄γαλαξιακό Άλω- και στους γειτονικούς μας γαλαξίες, τα Μικρά και Μεγάλα Μαγγελανικά νέφη, τα οποία εμφανίζονται στην εικόνα 1 του άρθρου.

Τα δεδομένα της Γαία χρησιμοποιήθηκαν για να αντληθούν πληροφορίες για τις τροχιές σε 75 σφαιρωτά σμήνη και 12 νάνους γαλαξίες που περιστρέφονται γύρω από τον Γαλαξία μας, παρέχοντας επίσης όλες τις σημαντικές πληροφορίες για τη μελέτη της προηγούμενης εξέλιξης του Γαλαξία μας και του περιβάλλοντος, των βαρυτικών δυνάμεων που βρίσκονται στο παιχνίδι καθώς επίσης και τη κατανομή της σκοτεινής ύλης που διαπερνά τους γαλαξίες (ή σχεδόν όλους).

"Η διαστημοσυσκευή Γαία είναι η καλύτερη αστρονομία", δηλώνει ο Fred Jansen, διευθυντής της αποστολής Gaia στον ΕΟΔ . "Οι επιστήμονες θα απασχολούνται με αυτά τα δεδομένα για πολλά χρόνια, και είμαστε έτοιμοι να εκπλαγούμε από τη ¨χιονοστιβάδα¨ των ανακαλύψεων οι οποίες θα μας ξεκλειδώσουν τα μυστικά του Γαλαξία μας".

Μια μεγάλη πανευρωπαϊκή ομάδα ειδικών επιστημόνων και προγραμματιστών λογισμικού, η Κοινοπραξία Επεξεργασίας και Ανάλυσης Δεδομένων (Data Processing and Analysis Consortium), η οποία χρηματοδοτείται από πολλά κράτη μέλη του ΕΟΔ, είναι υπεύθυνη για την επεξεργασία και την επικύρωση των δεδομένων που λαμβάνονται από τη Γαία, με τελικό στόχο την παραγωγή του καταλόγου Γαία . Η επιστημονική εκμετάλλευση των δεδομένων αυτών θα πραγματοποιηθεί μόνο αφού δοθούν ανοιχτά στην κοινότητα.

Περισσότερες ροές δεδομένων θα εκδοθούν τα επόμενα χρόνια, ενώ ο τελικός κατάλογος της Γαία θα δημοσιευθεί στη δεκαετία του 2020. Αυτός θα είναι ο οριστικός αστρικός κατάλογος για το προσεχές μέλλον, που θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο σε ένα ευρύ φάσμα πεδίων στην αστρονομία.

Η Γαία σχεδιάστηκε αρχικά για πενταετή αποστολή, η οποία θα λειτουργούσε μέχρι τα μέσα του 2019. Ο ΕΟΔ έχει ήδη εγκρίνει ενδεικτική παράταση έως το τέλος του 2020, η οποία πρέπει να επιβεβαιωθεί στο τέλος του τρέχοντος έτους.

Αυτό το διάγραμμα Hertzsprung-Russell, που δημιουργήθηκε από την μελέτη σε μια σειρά από αστέρια που υπάρχουν στον δεύτερο δημοσιευμένο κατάλογο της Γαία, είναι το πιο λεπτομερές που έγινε μέχρι σήμερα, με τη χαρτογράφηση αστεριών σε ολόκληρο τον ουρανό, το οποίο περιέχει περίπου εκατό φορές περισσότερα αστέρια από αυτά που μελετήθηκαν χρησιμοποιώντας δεδομένα από την αποστολή Ίππαρχος του ΕΟΔ, ο οποίος είναι ο προκάτοχος της Γαία, τη δεκαετία του 1990. Αυτό το νέο διάγραμμα περιέχει τόσο πολύ ακριβείς πληροφορίες που οι αστρονόμοι κατάφεραν να εντοπίσουν λεπτομέρειες που δεν είχαν δει ποτέ πριν.

Το διάγραμμα Hertzsprung-Russell μπορεί να το φανταστεί κανείς ως ένα …αστρικό οικογενειακό πορτρέτο: τα άστρα σχεδιάζονται σύμφωνα με το χρώμα τους (στον οριζόντιο άξονα) και τη φωτεινότητα (στον κατακόρυφο άξονα), και ομαδοποιούνται σε διαφορετικές περιοχές του διαγράμματος ανάλογα κυρίως με τις μάζες τους, τη χημική τους σύνθεση, τις ηλικίες και τα στάδια στον αστρικό κύκλο ζωής. Πληροφορίες για τις αστρικές αποστάσεις είναι θεμελιώδεις για τον υπολογισμό της πραγματικής φωτεινότητας, ή του απόλυτου μεγέθους, των αστεριών.

Τα πιο φωτεινά αστέρια εμφανίζονται στο πάνω μέρος του διαγράμματος, ενώ τα πιο αμυδρά αστέρια στο κάτω μέρος. Τα αστέρια που έχουν πιο μπλε χρώμα, και τα οποία έχουν θερμότερες επιφάνειες, βρίσκονται στα αριστερά, και τα ερυθρά αστέρια, με πιο ¨δροσερές¨ επιφάνειες, στα δεξιά. Η κλίμακα χρώματος σε αυτήν την εικόνα δεν αντιπροσωπεύει το χρώμα των αστεριών, αλλά είναι μια αναπαράσταση του πόσα άστρα σχεδιάζονται, τυπώνονται αν προτιμάτε σε κάθε τμήμα του διαγράμματος: το μαύρο αντιπροσωπεύει μικρότερο αριθμό αστεριών, ενώ το κόκκινο, το πορτοκαλί και το κίτρινο αντιστοιχούν σε όλο και μεγαλύτερο αριθμό αστεριών .

Η μεγάλη διαγώνια λωρίδα που υπάρχει κατά μήκος στο κέντρο του γραφήματος είναι γνωστή ως  κύρια ακολουθία. Είναι εκεί όπου βρίσκονται τα πλήρως ¨ανεπτυγμένα¨ αστέρια τα οποία παράγουν ενέργεια με τη πυρηνική σύντηξη Υδρογόνου σε Ήλιο. Τα ογκώδη αστέρια, τα οποία έχουν πιο μπλε χρώματα ή πιο λευκά, βρίσκονται στο πάνω αριστερό άκρο της κύριας ακολουθίας, ενώ τα μεσαίας μάζας άστρα όπως ο Ήλιος μας έχουν κίτρινα χρώματα. Τα πιο κοκκινωπά αστέρια χαμηλής μάζας βρίσκονται στην κάτω δεξιά γωνία.

Καθώς τα αστέρια μεγαλώνουν σε ηλικία διογκώνονται , γίνονται ολοένα πιο φωτεινά και πιο κόκκινα. Τα αστέρια που βιώνουν αυτό εμφανίζονται στο διάγραμμα καθώς ο κάθετος άξονας εκτρέπεται προς την κύρια ακολουθία και στρέφει προς τα δεξιά. Αυτό είναι γνωστό ως ο Κλάδος των Ερυθρών Γιγάντων (red giant branch).

Ενώ τα πιο τεράστια αστέρια διογκώνονται σε Ερυθρούς γίγαντες και εκρήγνυνται σαν ισχυροί υπερκαινοφανείς, αστέρια όπως ο ήλιος μας τελειώνουν τη ζωή τους με λιγότερο θεαματικό τρόπο, μιας και  τελικά μετατρέπονται σε λευκούς νάνους - τους καυτούς πυρήνες νεκρών αστεριών. Αυτά βρίσκονται στο κάτω αριστερό μέρος του διαγράμματος.

Το τεράστιο άλμα από τον Ίππαρχο στη Γαία είναι ιδιαίτερα ορατό στην περιοχή των λευκών νάνων του διαγράμματος. Ενώ η διαστημοσυσκευή Ίππαρχος είχε λάβει αξιόπιστες μετρήσεις απόστασης μόνο σε μια ομάδα από λευκούς νάνους, πάνω από 35.000 τέτοια αντικείμενα περιλαμβάνονται σε αυτό το διάγραμμα με βάση τα δεδομένα της Γαία. Αυτό επιτρέπει στους αστρονόμους να δουν την αστρική υπογραφή διαφορετικών τύπων λευκών νάνων έτσι ώστε να γίνει διαφοροποίηση μεταξύ εκείνων που οι πυρήνες τους είναι με πλούσιοι σε Υδρογόνο πυρήνες και σε αυτούς που στους πυρήνες τους κυριαρχεί το Ήλιο.         

Δείτε σχετικά βίντεο: 

The Daily Galaxy via ESA and Science

Ενημερωθείτε για θέματα Αστρονομίας και Επιστήμης στις ομάδες μας στο Facebook:

. Άρατος- Παρατηρησιακή Αστρονομία Σαλαμίνας

. Αστρονομία και Επιστήμη

. Αστροβραδιές Σαλαμίνας

Πηγή

Πηγές υπάρχουν επίσης και στις παραπομπές του κειμένου (οι λέξεις με τα μπλε γράμματα)

Απόδοση στα Ελληνικά : Δημήτρης Γκίκας.

 Για διορθώσεις μετάφρασης ως προς το πρότυπο κείμενο, απορίες, ή συμπληρώματα, γράψτε μας: gikasd63@hotmail.com  η αφήστε μήνυμα inbox στη Σελίδα:

 https:/www.facebook.com/groups/174408446026959/

 Επίσης εάν θέλετε να δημοσιευτεί στο μπλόγκ μας κάποια δική σας εργασία, άρθρο, ή paper σχετικά με την επιστήμη, αποστείλατε τα άρθρα αυτά συνοδευόμενα απαραίτητα από τη σχετική βιβλιογραφία, και την σχετική έντυπη άδεια σας για δημοσίευση στο μπλόγκ μας, στη διεύθυνση: gikasd63@hotmail.com  . Η δημοσίευση είναι εντελώς δωρεάν.

Εάν, κατά την άποψή σας, υπάρχουν επιστημονικά λάθη στο πρότυπο κείμενο η ομάδα μας δεν μπορεί να παρέμβει και να το αλλάξει χωρίς την συναίνεση του αρθρογράφου. Για οποιαδήποτε τέτοια αλλαγή επικοινωνήστε με την πηγή του άρθρου.

 Το κείμενο υπόκειται σε επικαιροποίηση αν υπάρξουν έγκυρες διορθώσεις ή νέα στοιχεία που αφορούν το θέμα του άρθρου. 

Για την ομάδα : @Aratosastronomy