Τα 10 μεγαλύτερα αντικείμενα στο Σύμπαν

Το Σύμπαν μας είναι τεράστιο. Υπάρχουν πλανήτες που κάνουν την Γη να φαίνεται σαν νάνος, Πάλσαρς που εκτείνονται εκατομμύρια έτη φωτός στο άπειρο, μαύρες τρύπες 50 δισεκατομμύρια φορές το μέγεθος του Ήλιου μας, και εκατοντάδες αντικείμενα ανεξιχνίαστου μεγέθους.

Σήμερα, θελήσαμε να συνοψίσουμε τα 10 μεγαλύτερα γνωστά αντικείμενα στο σύμπαν – με αντίστροφη μέτρηση από τον αριθμό 10. Σε αυτή τη λίστα έχουμε μια συλλογή με μερικά από τα μεγαλύτερα αντικείμενα στο σύμπαν, συμπεριλαμβανομένων, νεφελωμάτων, Πάλσαρς, γαλαξιών, πλανητών, άστρων, και ακόμα περισσότερων.

Χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση, παραθέτουμε μια λίστα με τα δέκα μεγαλύτερα αντικείμενα στο σύμπαν.

# 10 – Ο Πλανήτης TRES4β

Πρόκειται για ένα εξωπλανήτη (η αλλιώς εξωηλιακό πλανήτη) που βρίσκεται στον αστερισμό του Ηρακλή. Σχεδόν με το 70% του μεγέθους του Δία, του μεγαλύτερου πλανήτη του ηλιακού μαςσυστήματος, ο TRES4β είναι ο μεγαλύτερος γνωστός εξωπλανήτης. Και ο TRES4β είναι…τεράστιος. Στην πραγματικότητα, είναι ο 4ος μεγαλύτερος πλανήτης που ανακαλύφθηκε ποτέ. Αυτός ο ¨ φουσκωτός¨ πλανήτης έχει χαμηλή πυκνότητα παρόμοια με το ξύλο μπάλσα, ή με το φελλό. Θεωρητικά, ο TRES4β δεν θα πρέπει να υπάρχει στην πραγματικότητα, δεδομένου ότι είναι πολύ μεγάλος σε σχέση με τη μάζα του, γεγονός που καθιστά λίγο δύσκολο την ερμηνεία του γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο. Το μητρικό του άστρο έχει περίπου την ίδια ηλικία με το δικό μας Ήλιο, αλλά λόγω του μεγέθους του, εξελίσσεται πολύ πιο γρήγορα. Έχοντας εξαντλήσει όλα τα καύσιμα υδρογόνου στον πυρήνα του, έχει γίνει αυτό που οι Αστρονόμοι αποκαλούν ¨Υπογίγαντας Αστέρας¨ (a subgiant star). Και λόγω του τεράστιου του μεγέθους, είναι ¨καθ’ οδόν¨ για να μετατραπεί σε ¨Ερυθρό γίγαντα¨, ο οποίος θα είναι ακόμα πιο τεράστιος.

Συγκριτικό μέγεθος του εξωπλανήτη TRES4β με τον Δία. 

Εικόνα : wikipedia.org 

# 9 - VY του Μεγάλου Κυνός

Ένας ερυθρός υπεργίγαντας αστέρας που βρίσκεται στον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός

Ο Ήλιος μας σε σχέση με τον Υπεργίγαντα αστέρα VY του Μεγάλου Κυνός.

Εικόνα: Oona Räisänen (User:Mysid)

Ένα από τα μεγαλύτερα γνωστά αστέρια στον γαλαξία μας, Ο VYτου Μεγάλου Κυνός  (VY Canis Majoris), ο οποίος βρίσκεται στο – τι έκπληξη! - στον αστερισμό του ΜεγάλουΚυνός γνωστός και ως VY CMA. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά σπάνιο αστέρι, ένας υπεργίγαντας αστέρας στον γαλαξία μας, καθώς τα περισσότερα αστέρια στο Γαλαξία  μας είναι μικρότερα από τον δικό μας Ήλιο. Συγκριτικά με τον Ήλιο, η ακτίνα του είναι 1500 φορές μεγαλύτερη, και η μάζα του είναι κάπου μεταξύ 10-25 φορές μεγαλύτερη. Και φανταστείτε το μέγεθος αυτό του αστέρα είναι ότι έχει απομείνει, αφού έχει ήδη εξαχθεί περίπου το μισό της μάζας του, γύρω από το αστέρι με τη μορφή νεφελώματος. Και όμως, ακόμα καίγεται και είναι λαμπερός - και πολύ καυτός με θερμοκρασίες; στα ύψη, πάνω από 3200 ⁰C ή 5800F – μέχρι στιγμής. Βρίσκεται κοντά στο τέλος της ζωής του και μπορεί να εκραγεί (σαν Σουπερνόβα) στα επόμενα 100.000 χρόνια. Στη συνέχεια, ο εναπομείναντας πυρήνας του θα μπορούσε να δημιουργήσει μια μαύρη τρύπα. Μια μεγάλη μαύρη τρύπα, αν και όχι και τόσο μεγάλη όσο ....

# 8 - Η μεγαλύτερες μαύρες τρύπες.

Οι μεγαλύτερες μαύρες τρύπες στο σύμπαν πιστεύεται ότι φθάνουν έως και 50 δισεκατομμύρια Ηλιακές μάζες.

 Καλλιτεχνική απεικόνιση μιας υπερμεγέθους μαύρης τρύπας που καταβροχθίζει και κατακαίει ύλη από ένα δίσκο προσαύξησης. Πηγή: en.wikipedia.org

Οι μεγαλύτερες μαύρες τρύπες στο σύμπαν πιστεύεται ότι φθάνουν έως και 50 δισεκατομμύρια Ηλιακές μάζες. Οι μεγαλύτερες από αυτές λέγονται :Υπερμεγέθεις ΜαύρεςΤρύπες, ή ΥΜΤ (supermassive black hole SMBH), η οποίες μπορεί να βρίσκονται στο κέντρο σχεδόν όλων των μεγάλων γαλαξιών. Η μεγαλύτερη ΥΜΤ (SMBH) που έχει βρεθεί ποτέ έχει έως και 21 δισεκατομμύρια φορές τη μάζα του Ήλιου. Οι μαύρες τρύπες τείνουν να βρίσκονται σε πυκνές συστάδες (σμήνη) γαλαξιών, αλλά οι επιστήμονες έχουν επί του παρόντος επανεξετάσει αυτή τη περίπτωση. Μία από τις μεγαλύτερες βρέθηκε σε ένα μικρότερο περιβάλλον. Όταν δίδυμοι γαλαξίες ενώνονται, οι μαύρες τρύπες τους συγχωνεύονται, σχηματίζοντας ολοένα και πιο μεγαλύτερες μαύρες τρύπες. Η βαρύτητα μέσα στις μαύρες τρύπες είναι αρκετά ισχυρή για να παραμορφώσει τον χρόνο και το χώρο ...

# 7 – Ο Υπεργαλαξίας IC1101

Ο μεγαλύτερος γνωστός γαλαξίας στο σύμπαν. Ένας ελλειπτικός γαλαξίας στο κέντρο του γαλαξιακού σμήνους Άμπελ 2029.

Ο Υπεργαλαξίας IC1101 σε πραγματική κλίμακα συγκρινόμενος με τους Γαλαξίες Μ87, τον Γαλαξία της Ανδρομέδας  (Μ31), και τον δικό μας Γαλαξία. 

Εικόνα: http://socientifica.com.br-απόδοση στα Ελληνικά Δημήτρης Γκίκας

Ο  IC 1101είναι ο μεγαλύτερος γνωστός γαλαξίας. Βρίσκεται στο σύμπλεγμα γαλαξιών Άμπελ 2029 (Abell 2029 galaxy cluster), και είναι επίσης γνωστός ως¨Ελλειπτικός Υπεργίγαντας¨. Μερικά από τα σχεδόν 1 τρισεκατομμύριο κοντινά του άστρα μπορεί να είναι επτά δισεκατομμύρια χρόνια μεγαλύτερα από τον Ήλιο. Ανακαλύφθηκε το 1790 και καταχωρήθηκε το 1895 ως ένα ¨νεφελώδες χαρακτηριστικό¨. Το 1932 ο  Έντγουιν Χαμπλ ανακάλυψε ότι μερικά από αυτά τα νεφελώδη χαρακτηριστικά ήταν στην πραγματικότητα γαλαξίες. Αυτό ο Υπεργαλαξίας είναι τόσο μεγάλος που θα μπορούσε να χωρέσει μέσα του το Γαλαξία μας, και τα δύο νέφη του Μαγγελάνου, το γαλαξία της Ανδρομέδας, το γαλαξία του Τριγώνου και σχεδόν όλο το ενδιάμεσο χώρο μεταξύ τους. Ωστόσο, ο IC1101 δεν ¨γέννα¨ πολλά νέα αστέρια. Έτσι, εκτός και αν συγκρουστεί ή ενωθεί με άλλους γαλαξίες, αυτό το μεγαθήριο θα μπορούσε απλά να ...μαραζώσει.

# 6 – Ράδιο-λοβοί

Ένας τύπος ενεργού γαλαξία που εκπέμπει θεαματικούς πίδακες που τροφοδοτείται από τη βαρυτική ενέργεια μίας ΥΜΤ -Υπερμεγέθης Μαύρη Τρύπα.

Μία πολυκυματική κυματομορφή. Ο ραδιογαλαξίας Ηρακλής A. 

Εικόνα : ΝΑΣΑ

Τα Ραδιοκύματα που προέρχονται από ¨λοβούς¨ στις πλευρές των ενεργών γαλαξιών λέγονται ¨Ράδιο-λοβοί¨. Είναι τόσο μεγάλοι όσο μπορεί να είναι οι γαλαξίες. Οι ράδιο-λοβοί είναι συνήθως πολύ μεγαλύτεροι από το γαλαξία από τον οποίο προέρχονται. Κάποιοι μπορεί να είναι πάνω από δύο φορές το μέγεθος του Γαλαξία μας. Κάθε διπλό-λοβωτός ράδιογαλαξίας είναι μοναδικός, ο οποίος προέρχεται από την αλληλεπίδραση μεταξύ ενός πίδακα υψηλής ενέργειας αερίου και της ύλης γύρω του. Καθώς οι πίδακες ξεπηδούν ρευματοειδώς  έξω από το κέντρο του γαλαξία με σχεδόν την ταχύτητα του φωτός, εκπέμπουν ισχυρά ραδιοκύματα. Φανταστείτε τα απόνερα από ένα μηχανοκίνητο σκάφος. Τώρα φανταστείτε την ίδια εικόνα αλλά σε τεράστιες κλίμακες πέρα από κάθε μέγεθος…Αυτοί είναι οι Ράδιο-λοβοί.

 # 5 - Οι Κηλίδες Λάιμαν Άλφα

Μερικά από τα μεγαλύτερα γνωστά αντικείμενα στο Σύμπαν. Στην ουσία είναι ένα πλανητικό νεφέλωμα που μπορεί να φτάσει σε έκταση πάνω από 400.000 έτη φωτός.

Ο γίγαντας Λάιμαν Άλφα LAB-1 (αριστερά) και μια καλλιτεχνική για το πως μπορεί να μοιάζει, αν μπορούσε να παρατηρηθεί από κοντινή απόσταση (δεξιά). Πηγή: Αριστερή εικόνα : D.Alexander et al. S.Chapman et al. T.Hayashino et al. J.Geach et al. Δεξιά εικόνα: M.Weiss

Δεν είναι κάποιες συνηθισμένες διαστημικές ¨κηλίδες¨. Αυτές είναι οι λεγόμενες Κηλίδες Λάιμαν Άλφα [Lyman Alpha Blobs (LAB)], που πραγματικά είναι το Άλφα, το νούμερο ένα αν θέλετε των κηλίδων τέτοιου είδους. Είναι μερικά από τα μεγαλύτερα γνωστά μεμονωμένα αντικείμενα σε ολόκληρο το σύμπαν. Πρόκειται ουσιαστικά για πλανητικό νεφέλωμα που μπορεί να φτάσει σε έκταση πάνω από 400.000 έτη φωτός. Με άλλα λόγια, αυτές είναι μερικές θα λέγαμε τρελά μεγάλες κηλίδες. Αυτές οι κηλίδες μπορούν να κατέχουν πολύτιμες ενδείξεις που θα μας βοηθήσουν να ανακαλύψουμε ακριβώς πώς διαμορφώνονται οι γαλαξίες. Βρίσκονται πάνω από 11 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Οι ΚΛΑ είναι φωτεινές και σπάνιες δομές που παρέχουν αποδείξεις για την λεγόμενη ''πόλωση''. Μερικές είναι τόσο μεγάλες που μπορούν να χωρέσουν ολόκληρο τον Γαλαξία μας αρκετές φορές. Αυτό το αντικείμενο είναι ένα πολύ μεγάλο αέριο από υδρογόνο!

# 4 – Το κενό του Βοώτη

Σχεδόν 250 εκατομμύρια έτη φωτός σε διάμετρο, το κενό του Βοώτη  είναι ένα από τα μεγαλύτερα γνωστά κενά στο σύμπαν.

Χάρτης του Κενού του Βοώτη. 

Εικόνα el.wikipedia.org

Το κενό του Βοώτη (The Bootes Void), που μερικές φορές ονομάζεται το Μεγάλο Κενό είναι μία ''ανατριχιαστική'' περιοχή του διαστήματος που περιέχει πολύ λίγους γαλαξίες. Είναι περίπου 700 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά, κοντά στον αστερισμό του Βοώτη - εξ ου και το όνομα. Η διάμετρός του είναι πάνω από 0,25% της διαμέτρου του ορατού σύμπαντος, οπότε δεν είναι απλά ένα συνηθισμένο κενό, αλλά ένα…Υπερκενό. Μελέτες του Κενού του Βοώτη δείχνουν ότι θα μπορούσε να είναι παλιότερο από ό, τι το ίδιο το σύμπαν, και δημιουργήθηκε πριν συμβεί η Μεγάλη Έκρηξη (the Big Bang). Το Κενό του Βοώτη είναι ένα από εκείνα τα πράγματα που δίνουν στους επιστήμονες περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις. Ένα αινιγματικό, τρομακτικό, τεράστιο κομμάτι του τίποτα που κρατά τους αστρονόμους σε εγρήγορση.

# 3 - Το Υπερσμήνος του Σάρπλεϊ

 Το Υπερσμήνος του Σάρπλεϊ ή η συγκέντρωση Σάρπλεϊ είναι η μεγαλύτερη συγκέντρωση γαλαξιών στο κοντινό μας σύμπαν.

Εικόνα: ESA & Planck Collaboration / Rosat/ Digitised Sky Survey)

Το Υπερσμήνος του Σάρπλεϊ (ShapleySupercluster), γνωστό και ως η συγκέντρωση Σάρπλεϊ, ή SCI 124, είναι η μεγαλύτερη συγκέντρωση γαλαξιών στο κοντινό μας σύμπαν. Το Υπερσμήνος αυτό σχηματίζει μια βαρυτικά αλληλεπιδρούσα μονάδα. Με άλλα λόγια, το ίδιο προτιμά να έλκει τον εαυτό του μπρος τα μέσα, παρά να ακολουθεί την διαστολή του σύμπαντος. Περιέχει πάνω από 8000 γαλαξίες, και έχει μάζα πάνω από 10 εκατομμύρια δισεκατομμυρίων φορές τη μάζα του ήλιου, καθιστώντας την τη πιο μεγάλη δομή σε απόσταση ενός δισεκατομμυρίου ετών φωτός από το Γαλαξία μας. Αυτό και αν είναι μεγάλος αριθμός ! 

# 2 - Η Τεράστια- ΜΟΚ

Η Τεράστια -Μεγάλη Ομάδα Κβάζαρ είναι μια δομή από 73 Κβάζαρς, που αναφέρονται ως Μεγάλη Ομάδα Κβάζαρ, με έκταση περίπου 4 δισεκατομμύρια έτη φωτός.

Πάνω: Χάρτης της Τεράστιας - ΜΟΚ (LQG) η οποία σημειώνεται από μαύρους κύκλους, δίπλα στο Clowes-Campusano LQG με τους κόκκινους σταυρούς. Ο Χάρτης φτιάχτηκε από τον Roger Clowes του Πανεπιστημίου του Central Lancashire. Κάτω: Εικόνα του λαμπερού κβάζαρ 3C 273. Κάθε μαύρος κύκλος και κάθε κόκκινος σταυρός στο χάρτη είναι ένα κβάζαρ παρόμοιο με αυτό. Πηγή

Η Τεράστια-ΜΟΚ [Large Quasar Group (LGQ], ή Μεγάλη Ομάδα Κβάζαρ είναι μια συλλογή από κβάζαρς που πιστεύεται ότι είναι η μεγαλύτερη αστρονομική δομή στο σύμπαν. Το γνωστό σύμπαν, αυτό είναι. Ένα Κβάζαρ είναι ένα γιγαντιαίο και εξαιρετικά απομακρυσμένο ουράνιο αντικείμενο που εκπέμπει πολύ, μα πάρα πολύ μεγάλα ποσά ενέργειας. Όταν φαίνεται μέσα από ένα τηλεσκόπιο, φαίνονται σαν αστέρι. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα Κβάζαρ τροφοδοτούνται από τις μαύρες τρύπες, που έχουν μέγεθος εκατομμύρια φορές μεγαλύτερο από τον μικρό μας Ήλιο. Η Τεράστια-ΜΟΚ είναι μια συλλογή από 73 Κβάζαρς, με έκταση περίπου 4 δισεκατομμύρια έτη φωτός. Υπάρχουν ορισμένα ζητήματα σχετικά με τη δομή της, αλλά ένα πράγμα είναι σίγουρο - είναι τόσο γιγάντια που έπρεπε να χρησιμοποιήσει τη λέξη ¨τεράστια¨ δίπλα στο όνομα της .

# 1 -  Ο Κοσμικός ιστός

 Ολόκληρο το υφαντό του σύμπαντος μας.

Στην εικόνα: 31,25 Mpc/h – Μεγαπαρσέκ/h

(Στην Αστρονομία) Μία απροσδιόριστη μονάδα απόστασης μεταξύ 4/3 Mpc και 2 Mpc. Το h είναι μια παράμετρος στο κλειστό διάστημα [0.5, 0.75] και αντικατοπτρίζει την αβεβαιότητα στην σταθερά του Χάμπλ. Πηγή  

 Πηγή εικόνας: 

Ο Κοσμικός ιστός είναι ένα δίκτυο αερίου που εκτείνεται μεταξύ των γαλαξιών και δομεί ολόκληρο το γνωστό σύμπαν. Η οργάνωση και η κατανομή των γαλαξιών δεν είναι τυχαία. Οι γαλαξίες έχουν συσταθεί σαν ένα τεράστιο δίκτυο. Και το δίκτυο αυτό είναι ο Κοσμικός ιστός. Γαλαξιακά σμήνη, Νήματα (Περιοχές με πλήθος γαλαξιών που μοιάζουν με νήματα), ακόμα και περιοχές που στερούνται γαλαξίες, όλα αυτά και άλλες μεγαλύτερες δομές και ακόμη περισσότερες βρίσκονται μέσα στο Κοσμικό Ιστό. Όλα αυτά και ολόκληρο το σύμπαν – αν και πραγματικά δεν μπορεί να βρεθεί οτιδήποτε μεγαλύτερο από αυτόν.

Πηγή

Πηγές υπάρχουν επίσης και στις παραπομπές του κειμένου (οι λέξεις με τα μπλε γράμματα)

         

Απόδοση στα Ελληνικά : Δημήτρης Γκίκας.

Για διορθώσεις, απορίες, ή συμπληρώματα, γράψτε μας: gikasd63@hotmail.com