Εικόνες υψηλής ανάλυσης από την τροχιακή διαστημοσυσκευή Dawn Orbiter της NASA δείχνουν ότι ο μεγαλύτερος αστεροειδής του ηλιακού μας συστήματος μπορεί να έχει έναν αρχαίο υπόγειο ωκεανό, αλλά πάνω σε αυτό ορισμένοι επιστήμονες είναι δύσπιστοι...
Ο νάνος πλανήτης Δήμητρα, φωτογραφημένος από την τροχιακή διαστημοσυσκευή Dawn Orbiter της NASA. Οι αποδόσεις ψευδών χρωμάτων επισημαίνουν τις διαφορές στα επιφανειακά του υλικά. Εικόνα: NASA / JPL-Caltech / UCLA / MPS / DLR / IDA
Από: Sukee Bennett
Η Δήμητρα, ο μεγαλύτερος αστεροειδής στο ηλιακό μας σύστημα, έχει πλέον ένα νέο συναρπαστικό στοιχείο. Σύμφωνα με νέα έρευνα, η Δήμητρα έχει νερό το οποίο διαρρέει στην επιφάνειά της, υποδηλώνοντας την παρουσία ενός αρχαίου υπόγειου ωκεανού.
Τα νέα ευρήματα, τα οποία τεκμηριώθηκαν σε επτά μελέτες δημοσιεύθηκαν τη Δευτέρα στα περιοδικά Nature Astronomy, Nature Communications και Nature Geoscience, υποδηλώνουν ότι, παρά το ότι είναι ψυχρός και αλμυρός (και στερείται ατμόσφαιρας), ο νάνος πλανήτης Δήμητρα είναι γεωλογικά ενεργός.
Γνωστός επίσης ως νάνος πλανήτης, η Δήμητρα κατοικεί στην Κύρια Ζώνη των Αστεροειδών η οποία βρίσκεται ανάμεσα στους πλανήτες Άρη και Δία. Με διάμετρο που φτάνει περίπου τα 900 χιλιόμετρα (898,0140χιλιόμετρα ή 588 μίλια), έχει περίπου το ένα τρίτο του πλάτους του φεγγαριού μας. Το Dawn Orbiter της NASA μελέτησε διεξοδικά την Δήμητρα από τον Μάρτιο του 2015 έως τον Νοέμβριο του 2018, φτάνοντας σε απόσταση 36 χιλιομέτρων από τον αστεροειδή τις τελευταίες του εβδομάδες πριν εξαντληθούν τα καύσιμα του. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους τροχιάς του το Dawn, συγκέντρωσε εικόνες υψηλής ανάλυσης από την Δήμητρα, τις οποίες πρόσφατα ανέλυσε μια ομάδα Ιταλών ερευνητών.
Οι εικόνες απεικονίζουν το λαμπερό υγρό που διαρρέει στην επιφάνεια της Δήμητρας, "καθώς επίσης αναχώματα και λόφους οι οποίοι σχηματίστηκαν όταν ο πάγος έλιωσε και ξαναπάγωσε μετά από πτώση αστεροειδή πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια", αναφέρει ο Michael Greshko για το National Geographic. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το υγρό προέρχεται από μια υπόγεια δεξαμενή αλμυρού νερού 40 χιλιόμετρα κάτω από τον κρατήρα Occator. Η δεξαμενή αυτή μπορεί να έχει πλάτος εκατοντάδων χιλιομέτρων.
Ο κρατήρας Occator. Εικόνα: en.wikipedia.org
Ο Occator είναι ένας κρατήρας κρούσης πλάτους 91 χιλιομέτρων, ηλικίας περίπου 20 εκατομμυρίων ετών "διακοσμημένος" με φωτεινά σημεία αλατιού. Τα ευρήματα αυτής της εβδομάδας υποδηλώνουν ότι αυτά τα αποθέματα αλατιού σχηματίστηκαν όταν η κρύα υπόγεια άλμη έρρεε στην επιφάνεια του κρατήρα μόλις 1,2 εκατομμύρια χρόνια πριν.
"Τα διογκωμένα βουνά και οι λόφοι υποστηρίζουν επίσης την ιδέα ότι η Δήμητρα βιώνει ένα είδος Παγοηφαιστιασμού (ή cryovolcanism) (Παγοηφαίστειο=Ηφαίστειο που εκτοξεύει πάγο), με αλμυρή λάσπη ή λάσπόχιονο που ενεργεί όπως η λειωμένη λάβα στη Γη", γράφει ο Greshko. Σε μια περιοχή του κρατήρα Occator, το Dawn εντόπισε στοιχεία τα οποία υπαινίσσονται ότι οι άλμες είχαν στάξει από ηφαίστεια πάγου τις τελευταίες δεκαετίες, αν όχι πιο πρόσφατα.
"Και τα δεδομένα του Dawn δείχνουν ότι τα αφυδατωμένα άλατα έχουν πραγματικά λίγο νερό μέσα τους", αναφέρει ο Neel V. Patel για το MIT Technology Review. "Αυτό υποδηλώνει ότι οποιαδήποτε γεωλογική δραστηριότητα ενθαρρύνει αυτές τις αποθέσεις να εξακολουθούν να υπάρχουν, πράγμα που θα σήμαινε ότι η Δήμητρα εξακολουθεί να είναι ένας ενεργός κόσμος."
Ψηφιοποιημένη εικόνα του κρατήρα Occator του νάνου πλανήτη Δήμητρα, η οποία δημιουργήθηκε χρησιμοποιώντας ψευδές χρώμα (με κόκκινο χρώμα) για να επισημανθεί το πρόσφατα εκτεθειμένο αλμυρό νερό το οποίο ωθήθηκε προς τα πάνω από μια βαθιά δεξαμενή κάτω από τον φλοιό του νάνου πλανήτη. Εικόνα: NASA, JPL-Caltech, UCLA, MPS, DLR και IDA
Ωστόσο, δεν είναι όλοι οι επιστήμονες πεπεισμένοι ότι η Δήμητρα φιλοξενεί έναν υπόγειο ωκεανό. Ο Jim Zimbelman, ένας γεωλόγος του Ινστιτούτου Smithsonian ο οποίος δεν συμμετείχε στις τελευταίες μελέτες, δήλωσε στο Scientific American ότι παραμένει "αρκετά σκεπτικός". Το νερό στην επιφάνεια του νάνου πλανήτη δεν συνεπάγεται την παρουσία ενός υπόγειου ωκεανού αλλά ίσως μιας μικρότερης δεξαμενής, όπως πιστεύουν ορισμένοι σκεπτικιστές. Ο Mikhail Zolotov του κρατικού πανεπιστημίου της Αριζόνα, από τον οποίο ζητήθηκε η γνώμη του για μία από τις επτά μελέτες, αλλά δεν συμμετείχε άμεσα στην όλη εργασία, "απορρίπτει το συμπέρασμα ότι η Δήμητρα φιλοξενεί μια δεξαμενή άλμης ως «Ευσεβής πόθος»", αναφέρει ο Scott Hershberger για το Scientific American. Σε μια δημοσίευση η οποία δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο, ο Zolotov εξέφρασε ότι η παρουσία νερού με τη μορφή πάγου δεν απαιτείται για να εξηγήσει την πυκνότητα της Δήμητρας, και ότι το σχήμα και η σύνθεση του νάνου πλανήτη θα μπορούσε να εξηγηθεί από την παρουσία οργανικής ύλης, Χονδρίτες (πετρώδεις, μη μεταλλικοί μετεωρίτες), και ένα υψηλό πορώδες (porosity) στην επιφάνεια.
Όμως πολλοί επιστήμονες συμφωνούν ότι η πιθανότητα ενός στρώματος άλμης στη Δήμητρα είναι συναρπαστική και ότι η αποστολή Dawn, η οποία παρείχε την ανακάλυψη, ήταν πρωτοποριακή. Το Dawn ήταν ο πρώτος ανιχνευτής ο οποίος μπήκε σε τροχιά σε δύο αντικείμενα πέρα από την γειτονιά της Γης, έχοντας επισκεφθεί τον αστεροειδή Εστία πριν από την Δήμητρα. Μαζί με τη διαστημοσυσκευή Νέοι Ορίζοντες της NASA, το οποίο πέρασε από τον νάνο πλανήτη Πλούτωνα το 2015 και το διαστημικό βράχο Arrokoth την Πρωτοχρονιά του 2019, το Dawn "έδειξε ότι τα μικρά, παγωμένα σώματα είναι πολύ πιο ενεργά από ό, τι φανταζόμαστε", γράφει ο Greshko, "διευρύνοντας τον τρόπο με τον οποίο φαντάζονται οι επιστήμονες τη γεωλογία δεκάδων εξωγήινων κόσμων. "
#/media/File:PIA20350_crop_-_Occator_from_LAMO.jpg){kind=link}