ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

30/12/13 - Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα από 30/12/13 έως και 5/1/14

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

• Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία. Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει μέχρι μια ώρα πριν και μια ώρα μετά την αναγραφόμενη ώρα.

Δευτέρα, 30 Δεκεμβρίου

• Όταν το βραδινό λυκόφως γίνεται νύχτα στο τέλος του έτους, ο αστερισμός της Ανδρομέδας διασχίζει το ζενίθ (για τα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη του κόσμου). Ο γαλαξίας της Ανδρομέδας περνάει ακριβώς από το ζενίθ, αν είστε κοντά σε γεωγραφικό πλάτος 41° βόρεια. Κοιτάξτε ευθεία πάνω με κιάλια, ψάχνοντας για ένα αμυδρό, θολό φως ανάμεσα στα αστέρια.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:40 π.μ. της Τρίτης. 

Τρίτη, 31 Δεκεμβρίου

• Μετά το καλωσόρισμα του νέου έτους, τα μεσάνυχτα, βγείτε έξω στην ηρεμία της νύχτας. Ο Σείριος λάμπει σχεδόν στο νότο. Ο Δίας, ακόμη λαμπρότερος, φέγγει πολύ ψηλότερα στο νότο. Ο Ωρίωνας βρίσκεται πάνω δεξιά του Σείριου. Ο Προκύων λάμπει πάνω αριστερά του Σείριου και ο Λέων αρχίζει να αναρριχάται στην ανατολική πλευρά του ουρανού.

• Ο Αλγκόλ θα σας καθοδηγήσει σε ένα από τα ωραιότερα, όπως φαίνονται με κιάλια,  αστρικά σμήνη του ουρανού στις αρχές του χειμώνα. Όταν πέσει το σκοτάδι, στοχεύστε το μεταβλητό αστέρι με κιάλια και τοποθετήστε το στο κάτω μέρος του οπτικού σας πεδίου. Στο πάνω μέρος του πεδίου θα πρέπει να βλέπετε ένα θολό φως περίπου στο μέγεθος της Πανσελήνου. Αυτό είναι το M34, μια συλλογή από περίπου 100 ήλιους κοντά στα σύνορα του Περσέα με την Ανδρομέδα. Μέσα από κιάλια 10x50, τα φωτεινότερα αστέρια του M34 φαίνονται να λαμπυρίζουν μέσα στα πιο αμυδρά μέλη του σμήνους.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:32 μετά τα μεσάνυχτα.

Τετάρτη, 1 Ιανουαρίου 2014

• Νέα σελήνη στις 13:15.

• Η σελήνη είναι σε περίγειο 10 ώρες αργότερα, σε απόσταση 356.923 χιλιόμετρα από τη Γη.

• Ο νάνος πλανήτης Πλούτωνας είναι σε σύνοδο με τον ήλιο στις 9 μ.μ. και για αυτό δεν μπορούμε να τον δούμε.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 8:23 μ.μ.
  

Πέμπτη, 2 Ιανουαρίου

• Στο βραδινό λυκόφως, η λεπτή ημισέληνος είναι περίπου 2,5 μοίρες πάνω από την Αφροδίτη χαμηλά στα νοτιοδυτικά. Η Αφροδίτη είναι επίσης λεπτή ημισέληνος. Και οι δύο ημισέληνοι έχουν τον ίδιο προσανατολισμό ως προς την πηγή φωτός τους, τον Ήλιο.
  
  
  
  
  
  
  
  

• Ο Άρης φτάνει σε αφήλιο στις 2 π.μ., όταν η τροχιακή κίνηση του πλανήτη θα τον μεταφέρει στο πιο μακρινό του σημείο από τον Ήλιο. Θα βρίσκεται 249.200.000 χιλιόμετρα από το αστέρι μας.  Ο Άρης ανατέλλει λίγο μετά τις 12:30 π.μ. και φαίνεται περισσότερο από 45 μοίρες ψηλά στο νότιο ουρανό κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Παρά το γεγονός ότι πολλά αστέρια λάμπουν φωτεινότερα από τον μεγέθους 0,8 Άρη, ο πλανήτης ξεχωρίζει για το πορτοκαλί-κόκκινο χρώμα του. Ένα τηλεσκόπιο αποκαλύπτει έναν δίσκο που εκτείνεται στα 7 ".

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:09 π.μ. της Παρασκευής.  

Παρασκευή, 3 Ιανουαρίου

• Μετά το ηλιοβασίλεμα, στις 18 μοίρες κάτω και δεξιά της ημισελήνου βρίσκεται η Αφροδίτη που χαμηλώνει όλο και περισσότερο από μέρα σε μέρα. Ο πλανήτης θα φτάσει σε κατώτερη σύνοδο, 5° βόρεια του Ήλιου, στις 11 Ιανουαρίου.

• Η βροχή διαττόντων Τεταρτίδες κορυφώνεται σήμερα το πρωί. Με τη σελήνη να είναι μόλις 3 ημερών, οι συνθήκες για την παρατήρησή τους θα είναι ιδανικές. Οι Τεταρτίδες δημιουργούν ένα υψηλό ποσοστό από φωτεινά μετέωρα, 2 ανά λεπτό, που την συγκαταλέγουν  μεταξύ των καλύτερων βροχών. Τα μετέωρα φαίνεται να ακτινοβολούν από ένα σημείο στο βόρειο τμήμα του αστερισμού του Βοώτη, που ανεβαίνει ψηλά στα βορειοανατολικά καθώς πλησιάζει το ξημέρωμα.
  
  
  
  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:01 μ.μ. 

Σάββατο, 4 Ιανουαρίου

• H Γη φτάνει σε περιήλιο, στο πλησιέστερο σημείο από τον ήλιο κατά τη διάρκεια της ετήσιας τροχιάς της, στις 2 μ.μ., 147.100.000 χιλιόμετρα μακριά. Αποτελεί μεγάλη έκπληξη για πολλούς ανθρώπους η πληροφορία ότι η Γη είναι πιο κοντά στον Ήλιο στο καταχείμωνο. Όμως, το κρύο στο βόρειο ημισφαίριο αυτή την εποχή του έτους οφείλεται στην κλίση του άξονα της Γης επί της τροχιάς της γύρω από τον Ήλιο που έχει σαν συνέπεια ο Ήλιος να βρίσκεται χαμηλά στον ουρανό, στο βόρειο ημισφαίριο.

• Αν και οι άνθρωποι στο βόρειο ημισφαίριο έζησαν τη μικρότερη ημέρα του έτους πριν από δύο εβδομάδες (στο χειμερινό ηλιοστάσιο την 21η Δεκεμβρίου), ο Ήλιος συνεχίζει να ανατέλλει λίγο αργότερα με κάθε μέρα που περνά. Η τάση αυτή σταματά  αυτό το πρωί για τις 40 ° βόρειο γεωγραφικό πλάτος. Η ανατολή του ήλιου  αύριο θα φτάσει ένα ή δύο δευτερόλεπτα νωρίτερα από ότι ήταν σήμερα. Αυτό το σημείο αλλαγής εξαρτάται από το γεωγραφικό πλάτος. Εάν ζείτε βορειότερα, η αλλαγή συνέβη πριν από λίγες ημέρες. Πιο κοντά στον ισημερινό και η αλλαγή θα συμβεί αργότερα αυτό το μήνα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:47 π.μ. της Κυριακής.

Κυριακή, 5 Ιανουαρίου

• Ο λαμπρός Δίας φτάνει σε αντίθεση και μέγιστη φωτεινότητα απόψε. Ανατέλλει στον ανατολικό ουρανό με το ηλιοβασίλεμα και σκαρφαλώνει ψηλότερα στα νότια, γύρω στα μεσάνυχτα. Λάμποντας με μέγεθος -2.7, ο γίγαντας πλανήτης είναι το πιο φωτεινό «αστέρι» της νύχτας μετά τη δύση της Αφροδίτης κατά τη διάρκεια του λυκόφωτος. Με τηλεσκόπιο, ο δίσκος του Δία εκτείνεται στα 47" και δείχνει απίστευτη λεπτομέρεια στην ατμόσφαιρά του.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:39 μ.μ.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Ο γαλαξίας Μ101 στη Μεγάλη Άρκτο είναι αρκετά μεγαλύτερος από το δικό μας γαλαξία. Η σπειροειδής δομή του φαίνεται μόνο με μεγάλο τηλεσκόπιο. Με μεγάλες φωτογραφικές εκθέσεις διακρίνονται και οι γαλαξίες συνοδοί του που αποτελούν και την ομάδα γαλαξιών του Μ101. Ο Ευθύμιος Καρτέρης φωτογράφησε τον γαλαξία για 4 ώρες με το τηλεσκόπιο Skywatcher 190-Mak-Newtonian τον περασμένο Απρίλιο και Αύγουστο.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής είναι σε σύνοδο με τον ήλιο.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,5) είναι ο λαμπρός «Αποσπερίτης» στα νοτιοδυτικά κατά τη διάρκεια του λυκόφωτος. Κινείται όλο και πιο χαμηλά από μέρα σε μέρα και γίνεται όλο και πιο λεπτή ημισέληνος, από 7% φωτισμένη στις 20 Δεκεμβρίου στο 2,3% στις 3 Ιανουαρίου. Παράλληλα, ο δίσκος της μεγαλώνει και φτάνει τα 59 δευτερόλεπτα σε διάμετρο! Η καλύτερη ώρα για να την παρατηρήσετε είναι αργά το απόγευμα, πριν το ηλιοβασίλεμα. Ένα καλό ζευγάρι κιάλια θα σας δείξει την φάση της ημισελήνου στο λυκόφως.

• Ο Άρης (μέγεθος +0,8, στην Παρθένο) ανατέλλει πριν τις 1:00 π.μ. Βρίσκεται 3/4° από το αστέρι γ της Παρθένου στις 30 Δεκεμβρίου. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του είναι 7 “. Θα βρεθεί σε αντίθεση τον Απρίλιο του 2014.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,7, στο κέντρο των Διδύμων) βρίσκεται σε αντίθεση στις 5 Ιανουαρίου. Ανατέλλει περίπου στις 5:30 μ.μ. και λάμπει ψηλά στα νότια τα μεσάνυχτα. Στα αριστερά του είναι ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης. Η φαινόμενη διάμετρός του έχει φτάσει στα 47 δευτερόλεπτα.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,6, στον Ζυγό) είναι αρκετά ψηλά στα νοτιοανατολικά όταν αρχίζει να φωτίζει η αυγή. Θα τον βρείτε μακριά και κάτω αριστερά από τον Άρη και τον Στάχυ.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5.8, στους Ιχθείς) είναι ψηλά στο νότο όταν βραδιάσει.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Υδροχόο) κινείται χαμηλά στα νοτιοδυτικά όταν νυχτώνει. Χρησιμοποιήστε τους χάρτες για τον εντοπισμό του Ουρανού και του Ποσειδώνα εδώ: http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2013.pdf
   
  Πηγή: Πλανητάριο Θεσσαλονίκης