Ερασιτεχνική αστρονομία: πώς και πού να αναφέρετε τις ανακαλύψεις σας !!!

Οι ερασιτέχνες αστρονόμοι ασχολούνται ίσως με το μοναδικό χόμπι το οποίο προσφέρει στην επίσημη επιστήμη της Αστρονομίας. Εξοπλισμένοι από ενα απλό ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο έως ενα πανάκριβο εξοπλισμό οι εξορμήσεις τους είναι πάντα παραγωγικές. Ορισμένοι ασχολούνται με αναζήτηση εξωπλανητών, άλλοι πάλι με κομήτες, με αστεροειδείς, κυνηγούν υπερκαινοφανείς ή μελετούν μεταβλητούς αστέρες, αστρικά σμήνη, γαλαξίες (galaxy zoo) κλπ.

Σύνθετη εικόνα από το blog μας

Διαβάζουμε απόσπασμα από άρθρο του ΟΦΑ με τίτλο: Πρώτη ανακάλυψη υπερκαινοφανούς από ελληνική ομάδα

"Θεσσαλονίκη, τελευταίες μέρες του Ιουλίου 2015. Ο Σταύρος Κουκιόγλου καθισμένος στον υπολογιστή του αντιπαραβάλλει, κάνει blink όπως λέγεται, εικόνες γαλαξιών που είναι πιθανοί στόχοι για την καταγραφή ενός σουπερνόβα. Λίγο μετά τις επτά το απόγευμα το μάτι του σταματάει σε ένα μικρό σημάδι στο μέσον της οθόνης. «Το σήμα ήταν τόσο ισχυρό που αποκλείεται να ήταν κάποιος ηλεκτρονικός θόρυβος», μας λέει. Οπως αποδείχτηκε στη συνέχεια η μικρή κουκκίδα ήταν η λάμψη από το σουπερνόβα που εξερράγη την πρώιμη εποχή των δεινοσαύρων και μόλις πριν από λίγες μέρες το φως του έφτασε στη Γη, αφού ταξίδεψε 250 εκατομμύρια έτη φωτός. Ο ερασιτέχνης αστρονόμος από τη Θεσσαλονίκη ήταν ο πρώτος άνθρωπος στον κόσμο που το είδε και η Greek Supernovae Survey Team (GSST) του Ομίλου Φίλων Αστρονομίας πιστώθηκε την πρώτη της ανακάλυψη σουπερνόβα, προσθέτοντας ένα λιθαράκι στην κατανόηση του Σύμπαντος.

14 χρόνια στο κυνήγι

Ο Σταύρος Κουκιόγλου ανήκει στην ομάδα των «παρατηρητών» και μαζί με τον επικεφαλής Κώστα Εμμανουηλίδη αντιπαραβάλλουν παλιές φωτογραφίες γαλαξιών με νέες, προσπαθώντας να εντοπίσουν κάποια μικρή διαφορά μεταξύ τους. Οι «διαφορές» στις εικόνες μπορεί να σημαίνουν από κομήτες και αστεροειδείς μέχρι σουπερνόβα και εξωπλανήτες. «Το ανθρώπινο μάτι μπορεί πιο εύκολα να καταλάβει εάν υπάρχει κάτι καινούργιο στη νέα εικόνα απ’ ό,τι οι υπολογιστές», μου λένε. Το κυνήγι σουπερνόβα γίνεται μόνο μέσω της παρατήρησης που είναι μια ιδιαίτερα κουραστική και μονότονη διαδικασία, ενώ η ικανοποίηση μιας ανακάλυψης μπορεί να καθυστερήσει αρκετά. Η δικαίωση για τους Έλληνες «κυνηγούς» ήρθε έπειτα από 14 χρόνια αναζήτησης".

Η ομάδα  Greek Supernovae Survey Team (GSST) από τη Θεσσαλονίκη, που πρώτη ανακάλυψε έκρηξη υπερκαινοφανούς αστέρα. Η μικρή κουκκίδα ήταν η λάμψη, το blink, στον υπολογιστή από το σουπερνόβα που εξερράγη την εποχή των δεινοσαύρων. Μόλις πριν από λίγες ημέρες το φως του έφτασε στη Γη, αφού ταξίδεψε 250 εκατομμύρια έτη φωτός.

Τι γίνεται όμως όταν ανακαλύψετε κάτι που δεν εχει καταλογραφηθεί; κάτι νέο στον ουρανό, φαντάζεστε; Πάμε να δούμε λοιπόν τι πρέπει να κάνετε

Βήμα 1: Επιβεβαιώστε ότι η ανακάλυψη είναι πραγματική και νέα

 Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε, σύμφωνα με τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση (IAU), είναι να επιβεβαιώσετε ότι αυτό που ψάχνετε είναι στην πραγματικότητα ένα νέο αντικείμενο. Σας συμβουλεύουν να επιβεβαιώσετε την παρατήρηση με πολλές νυχτερινές παρατηρήσεις για να βεβαιωθείτε ότι δεν είναι ένα ανθρώπινο τεχνητό κατασκεύασμα ή μια ψευδής μια όπως λέγεται  «εικόνα φάντασμα» που προκαλείται από κοντινά φωτεινά αντικείμενα ή τις αντανακλάσεις τους, και να αποκτήσετε πολλές εικόνες των αντικειμένων για να επιβεβαιώσετε ότι είναι πραγματικό.

 Παρακολουθήστε τη κίνηση του αντικείμενου καθώς και τη φωτεινότητά του. Εάν υπάρχει σίγουρα ανιχνεύσιμη κίνηση, το αντικείμενο μπορεί να είναι ένας μικρός πλανήτης (minor planet) ή κομήτης, ενώ εάν δεν υπάρχει κίνηση, θα μπορούσε να είναι ένας καινοφανής ή ένας υπερκαινοφανής (σουπερνόβα). Εάν το αντικείμενο έχει κυμαινόμενη φωτεινότητα, δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Θα μπορούσε να είναι ένα κανονικό μεταβλητό αστέρι, ένα νέο μεταβλητό αστέρι ή μια έκλαμψη ενός ασυνήθιστα μεταβλητού αστεριού.

Θα πρέπει να ελέγξετε τη θέση του αντικειμένου για να δείτε εάν υπάρχει ήδη ένα επαληθευμένο αντικείμενο σε αυτήν την περιοχή. Η IAU συνιστά την τοποθέτηση των συντεταγμένων σε έναν ποιοτικό άτλαντα του ουρανού, όπως το WIKISKY ή το The Digitized Sky Survey, επίσης συμβουλευτείτε μια λίστα επιβεβαιωμένων αντικειμένων όπως ο κατάλογος υπερκαινοφανών CBAT, το ετήσιο Εγχειρίδιο Κομητών ή ο Γενικός Κατάλογος Μεταβλητών Αστέρων και επικοινωνήστε με έναν τοπικό αστεροσκοπείο για βοήθεια σχετικά με την επιβεβαίωση της ανακάλυψή σας πριν υποβάλετε μια επίσημη έκθεση.

 

Βήμα 2: Προετοιμάστε μια αναφορά

Οι ακριβείς πληροφορίες που απαιτούνται για μια τέτοια αναφορά θα διαφέρουν κάπως ανάλογα με τον τύπο του αντικειμένου που αναφέρεται, αλλά γενικά, κάθε αναφορά πρέπει να περιλαμβάνει: το όνομά σας, τη διεύθυνση, τον αριθμό τηλεφώνου, τη διεύθυνση email, την ημερομηνία και την ώρα της παρατήρησης, τη μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε (γυμνό μάτι, τηλεσκόπιο, φωτογραφία κ.λπ., συμπεριλαμβανομένων συγκεκριμένων λεπτομερειών σχετικά με την οργάνωση του εξοπλισμού, καθώς και τον τύπο των εκθέσεων) και τον τόπο παρατήρησης (όνομα τοποθεσίας, γεωγραφικό πλάτος και μήκος, υψόμετρο την Ατμοσφαιρική τύρβη -seeing- κ.λπ.)

Το Κεντρικό Γραφείο για Αστρονομικά τηλεγραφήματα της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης (IAU Central Bureau for Astronomical Telegrams), το οποίο χειρίζεται τις αναφορές ανακάλυψης κομήτη, ζητά από τους αστρονόμους να μην στείλουν οποιοδήποτε είδος εικόνων, επειδή δεν έχουν το απαραίτητο προσωπικό να εξετάσει τον αριθμό των φωτογραφικών στοιχείων που πρόκειται να λάβουν. Όσοι επιθυμούν να υποβάλουν εικόνες CCD καλούνται να επικοινωνήσουν με το γραφείο αυτό πριν το πράξουν, και προτιμούν να δημοσιεύσετε πρώτα τις φωτογραφίες στον δικό σας ιστότοπο ή να τις δημοσιεύσετε γενικώς, καθώς και να τις στείλετε με διεύθυνση URL στο πρακτορείο για έλεγχο κατόπιν έγκρισης.

Από την άλλη πλευρά, το προγράμματα SOHO και το Stereo Sungrazer Project ζητά εικόνες των κομητών που αναφέρονται, και σημειώνει ότι θα πρέπει να εμφανίζεται σε τουλάχιστον τέσσερα διαφορετικά (φωτογραφικά) καρέ για να θεωρηθεί πραγματικό. Εκτός από τα φωτογραφικά στοιχεία, σας ζητούν να στείλετε την ημερομηνία, την ώρα και τη θέση του αντικειμένου για τουλάχιστον μία εικόνα, καθώς και με ποιο τηλεσκόπιο παρατηρήθηκε και την προέλευση του συστήματος συντεταγμένων. Ένας καλός γενικός κανόνας είναι η συλλογή όσο το δυνατόν περισσότερων πληροφοριών.

Βήμα  3: Βρείτε τη σωστή εταιρεία και υποβάλετε την αναφορά σας

 Μόλις πραγματοποιήσετε αρκετές παρατηρήσεις και συγκεντρώσετε όλα σας τα δεδομένα, ήρθε η ώρα να καταλάβετε ακριβώς πού πρέπει να αναφέρετε τη νέα σας ανακάλυψη. Για κομήτες, καινοφανείς, υπερκαινοφανείς και εκλάμψεις ασυνήθιστων μεταβλητών αστέρων, η IAU συνιστά να επικοινωνήσετε με το Κεντρικό Γραφείο Αστρονομικών Τηλεγραφημάτων (Central Bureau for Astronomical Telegrams ή CBAT) το οποίο λειτουργεί εκτός του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.

 Για πιο συνήθη ή νέα μεταβλητά αστέρια, οι ερασιτέχνες αστρονόμοι μπορούν να έρθουν σε επαφή με την Αμερικανική Ένωση Παρατηρητών Μεταβλητών Αστεριών (American Association of Variable Star Observers ή AAVSO) ή την Επιτροπή της IAU για Μεταβλητά Αστέρια (IAU’s Commission on Variable Stars) στο Αστεροσκοπείο Konkoly στη Βουδαπέστη. Για αντικείμενα όπως Μικρούς πλανήτες (Minor planet) και αστεροειδείς, ενδέχεται να υποβληθούν αναφορές στο Κέντρο Μικρών Πλανητών του Αστροφυσικού Παρατηρητηρίου του Ινστιτούτου Σμιθσόνιαν (Minor Planet Center ή MPC), ενώ το Κέντρο Δεδομένων για ουράνιες φλεγόμενες βολίδες (Fireball Data Center of the International Meteor Organization) του Διεθνούς Οργανισμού Μετεωριτών χειρίζεται βολίδες και μετεωρίτες.

Οι γαλαξίες ή τα νεφελώματα θα επαναταξινομηθούν μόνο εάν μια έρευνα από ένα αστρονόμο δημοσιευτεί σε επιστημονικό περιοδικό ομότιμης αξιολόγησης, προσθέτει ο IAU και ακόμη και τότε, η ευρεία αστρονομική κοινότητα πρέπει να εγκρίνει τυχόν ενημερώσεις σε αυτές τις βάσεις δεδομένων. Επίσης ο IAU δεν δέχεται επιστημονικές εργασίες (papers), ενώ αντίθετα, συνιστά την αποστολή τους σε έναν εκδότη όπως η Αμερικανική Αστρονομική Εταιρεία (American Astronomical Society )και ο ιστότοπος Αστρονομία και  Αστροφυσική (Astronomy & Astrophysics).

Αν όμως νομίζετε ότι είστε μόνοι διαβάστε ορισμένα επιτεύγματα ερασιτεχνών αστρονόμων ανα το κόσμο: 

. Kaoru Ikeya και Shigeki Murakami 

Στις 20 Νοεμβρίου του 2010 ανακοίνωσαν την ανακάλυψη του κομήτη 332P/Ikeya–Murakami (P/2010 V1)

. Clyde Foster

Στις 31 Μαΐου του 2020 ανακάλυψε μια νέα καταιγίδα στον πλανήτη Δία. Ο πολίτης επιστήμονας (citizen scientist) Kevin M. Gill έδωσε στη δημοσιότητα την καταιγίδα αυτή με εικόνες από το Juno/NASA. 

. Λοφία στον πλανήτη Άρη

12 Μαρτίου του 2012 ερασιτέχνες αστρονόμοι παρατήρησαν και φωτογράφισαν νεφικά λοφία στον πλανήτη Άρη

. Ένας πλανήτης με 4 Ήλιους

15 Οκτωβρίου του 2012 ανακοινώθηκε η ανακάλυψη του εξωπλανήτη PH1b (Kepler-64b) από ερασιτέχνες αστρονόμους που συμμετείχαν στο πρόγραμμα  Planet Hunters

. Μια γεωμετρική καταιγίδα στον Ποσειδώνα

Ο ερασιτέχνης αστρονόμος και αστροφωτογράφος Rolf Wahl Olsen το 2014 επεξεργάστηκε εικόνες από το Voyager 2 ανακαλύπτοντας μια εξαγωνική καταιγίδα στον νότιο πόλο του Ποσειδώνα. 

. Παγο-θύελλα από νέφη αμμωνίας στον Κρόνο

Οι ερασιτέχνες αστρονόμοι Anthony Wesley, Trevor Barry και Christopher Go το 2010 εντόπισαν το φαινόμενο αυτό συνδυάζοντας εικόνες από τη διαστημοσυσκευή Cassini. Το φαινόμενο είναι ορατό και από ερασιτεχνικά τηλεσκόπια. 

. Το ταχύτερο αντικείμενο στο Ηλιακό μας σύστημα

Το 2008, ο Richard Miles, ένας Βρετανός ερασιτέχνης αστρονόμος, ανακάλυψε τον τότε ταχύτερα περιστρεφόμενο αντικείμενο στο ηλιακό σύστημα τον αστεροειδή 2008HJ. Σήμερα είναι ο νάνος πλανήτης  Haumea

. Μια ζώνη που εξαφανίστηκε στον Δία

Φωτογραφίες του Δία από ερασιτέχνες αστρονόμους το 2010 αποκάλυψαν την εξαφάνιση μιας από τις διάσημες ερυθρές του ζώνες. 

. Λευκές κηλίδες στον Κρόνο (Great White Spot)

Το 1933, ο ηθοποιός και ερασιτέχνης αστρονόμος Will Hay ανακάλυψε μια «λευκή κηλίδα» στον Κρόνο. Δεν ήταν η πρώτη περίπτωση ενός τέτοιου σημείου που παρατηρήθηκε, αλλά η μελέτη του Hay ήταν ίσως η πιο διάσημη. 

. Παγοηφαίστεια πάνω σε ένα κομήτη

Το 2015 εντοπίστηκαν από ερασιτέχνες αστρονόμους στον κομήτη 29P / Schwassmann-Wachmann.

. Διαστημική διάβρωση στη Σελήνη ("Stuart's Event")

Το 1953, ένας ερασιτέχνης αστρονόμος ο Δρ.Leon Stuart είδε κάτι που έμοιαζε να με μια έκρηξη στη Σελήνη. Τράβηξε μια φωτογραφία, και στη διαδικασία έγινε «ο πρώτος και μοναδικός άνθρωπος στην ιστορία που μαρτυρεί και τεκμηριώνει την επίδραση ενός αστεροειδούς σώματος που επηρεάζει το λεγόμενο ¨Moon's scarred exterior¨, (περιοχή σημαδεμένη από πτώσεις αστεροειδών) σύμφωνα με τη NASA. Πενήντα χρόνια αργότερα, οι επιστήμονες του πλανήτη απέδειξαν ότι η ανακάλυψη του Stuart ήταν μια νόμιμη περίπτωση διαστημικής διάβρωσης.

. Ενας μυστηριώδης κομήτης σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο

Το 1779, ο ερασιτέχνης αστρονόμος William Herschel, χρησιμοποιώντας ένα τηλεσκόπιο του δικού του σχεδιασμού, ανακάλυψε αυτό που με τη πρώτη σκέψη νόμιζε ότι ήταν ένα αστέρι με περίεργη συμπεριφορά και αργότερα σκέφτηκε ότι ήταν ένας κομήτης. Όπως αποδείχθηκε, ο Herschel είχε κατασκευάσει κατά λάθος ένα από τα πιο ισχυρά τηλεσκόπια στον κόσμο και ο κομήτης του ήταν στην πραγματικότητα ο πρώτος νέος πλανήτης που ανακαλύφθηκε από την αρχαιότητα: ο Ουρανός.

. Ανακάλυψη καινοφανούς

Στις 15 Μαρτίου του 2015, ένας ερασιτέχνης αστρονόμος από την Αυστραλία με το όνομα John Seach ανέφερε την ανακάλυψη ενός καινοφανούς (nova) του οποίου αυξάνονταν η φωτεινότητα στον νότιο αστερισμό του Τοξότη.

Πηγές:

https://www.mentalfloss.com/article/90166/10-weird-planetary-phenomena-discovered-amateur-astronomers

https://skyandtelescope.org/astronomy-news/transient-martian-phenomena-022420155/

https://en.wikipedia.org/wiki/PH1b

https://en.wikipedia.org/wiki/332P/Ikeya%E2%80%93Murakami

https://slate.com/technology/2014/05/neptune-voyager-images-updated-for-portrait-of-the-eighth-planet.html

https://www.space.com/8317-giant-blizzard-raging-saturn.html

https://www.universetoday.com/146869/amateur-astronomers-find-a-brand-new-storm-on-jupiter/

https://en.wikipedia.org/wiki/Great_White_Spot

https://britastro.org/node/7058

https://www.nasa.gov/vision/universe/watchtheskies/old_moon_mystery.html

https://www.astrobio.net/moon-to-mars/lunar-scarface/

https://www.redorbit.com/news/space/1113357033/amateur-astronomers-how-and-where-to-reports-discoveries-032315/

http://www.ofa.gr/supernova/

https://www.redorbit.com/news/space/1113357033/amateur-astronomers-how-and-where-to-reports-discoveries-032315/