Δεν είναι εξακριβωμένο πότε ο άνθρωπος κατασκεύασε το πρώτο αστεροσκοπείο. Ωστόσο είτε για τους ερασιτέχνες αστρονόμους είτε και κυρίως για τους επαγγελματίες, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους. Κάποια από αυτά είναι εκθεσιακού τύπου ενώ κάποια άλλα ερευνητικά η και ερασιτεχνικά.
Γράφει
η Χριστίνα Δημητρέλη
Και ενώ μέχρι τον περασμένο Μάρτιο θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι σχεδόν κάθε βράδυ, αστρονόμοι διάσπαρτοι σε όλο τον κόσμο θα στέκονταν δίπλα στα τηλεσκόπια των αστεροσκοπείων είτε για ερευνητικούς λόγους είτε για να για να θαυμάσουν την ατελείωτη ομορφιά του ουρανού, τους τελευταίους μήνες, αυτό το κοινό τελετουργικό εξαφανίστηκε, εγκαταλείφθηκε μαζί με τα τηλεσκόπια, καθώς τα παρατηρητήρια σε όλο τον κόσμο έκλεισαν προσωρινά λόγω της πανδημίας του ιού COVID-19.
Ορισμένα τηλεσκόπια σε ερευνητικές παρατηρήσεις μπορούν πραγματικά να λειτουργούν εντελώς ρομποτικά χωρίς να υπάρχει κάποιος άνθρωπος –χειριστής να το κατευθύνει. Αυτά τα οπτικά όργανα «τραβούν» συνεχώς τα ίδια κομμάτια του ουρανού ξανά και ξανά για αναζήτηση αστεροειδών κοντά στη Γη και αστέρια που εκρήγνυνται. Μερικά από τα πρωτοποριακά τηλεσκόπια έρευνας, όπως το Παρατηρητήριο Vera C. Rubin στη Χιλή. Σήμερα, η απομακρυσμένη παρατήρηση μπορεί να γίνει από οπουδήποτε, από έναν ειδικό χώρο ελέγχου έως ένα λογισμικό σε φορητό υπολογιστή. Το τηλεσκόπιο 3,5 μέτρων στο Παρατηρητήριο Apache Point στο Νέο Μεξικό το χειρίζονται άνθρωποι κυριολεκτικά από τον «καναπέ» τους σε όποιο σημείο του πλανήτη και αν βρίσκονται. Τα δίδυμα τηλεσκόπια στη Χαβάη και τη Χιλή – τα οποία έχουν παρατηρήσει τις πρώτες στιγμές ενός Υπερκαινοφανούς (σουπερνόβα) και έχουν τραβήξει φωτογραφίες ολόκληρων πλανητικών συστημάτων σε τροχιά μακρινών αστεριών - φέρνουν την «παρατήρηση από απόσταση» ένα βήμα παραπέρα. Οι σχολαστικές οδηγίες υποβάλλονται εκ των προτέρων από τους αστρονόμους και οι παρατηρήσεις ¨φορτώνονται¨ σε ένα τηλεσκόπιο το οποίο έχει λάβει υπόψη τις καιρικές και ατμοσφαιρικές συνθήκες, καθώς και τις φάσεις της Σελήνης.
Τι γίνεται όμως στα αστεροσκοπεία εκείνα όπου ο άνθρωπος είτε ως ερευνητής είτε ως ξεναγός πρέπει να εχει φυσική παρουσία; Η απομακρυσμένη παρατήρηση φαντάζει να είναι πολυτέλεια για τους αστρονόμους - είναι σίγουρα πιο φιλική για την προστασία από την πανδημία - αλλά στα αστεροσκοπεία, είτε εκθεσιακά είτε ερασιτεχνικά δεν είναι μόνο οι αστρονόμοι που εργάζονται στα τηλεσκόπια. Σε γενικές γραμμές, υπάρχουν οι ξεναγοί, οι άνθρωποι που οργανώνουν τον αριθμό επισκεπτών, αλλά και οι ερευνητές, οι επαγγελματίες χειριστές, οι εμπειρογνώμονες εκείνοι οι οποίοι είναι απαραίτητοι στις σύνθετες λειτουργίες ενός μεμονωμένου τηλεσκοπίου και που εξακολουθούν να εργάζονται σε χώρους ελέγχου οι οποίοι βρίσκονται στις κορυφές του παρατηρητηρίου. Και επειδή σαφώς προέχει η ασφάλεια τους δυστυχώς η πρόσβαση στο κοινό το οποίο ενδιαφέρεται να επισκεφτεί το μέρος αυτό είναι αδύνατη ενώ ταυτόχρονα το προσωπικό εργάζεται με λιγότερους εργαζομένους. Τα μικρότερα αστεροσκοπεία και κυρίως τα ερασιτεχνικά δεν έχουν δυστυχώς ούτε αυτήν την ελάχιστη «πολυτέλεια» καθώς οι χώροι όντας μικρότεροι δεν γίνεται εν μέσω πανδημίας να εξυπηρετήσουν το κοινό, με αποτέλεσμα να μην ανοίξουν καθόλου τις πόρτες τους αλλά και τους θόλους τους για όσους ενδιαφέρονταν με επακόλουθο φυσικά μια μεγάλη οικονομική απώλεια.
Υπήρξαν
κάποιες ευχάριστες λύσεις όπως διαδικτυακές ομιλιών μέσω των κοινωνικών δικτύων
που στις μέρες μας κάτι τέτοιο πολύ παρήγορο οργανωμένο από έξοχους επιστήμονες
της χώρας μας και του εξωτερικού. Ένα ακόμη θετικό είναι ότι αρκετός κόσμος με
τον εγκλεισμό έψαχνε διάφορα αντικείμενα να απασχολεί το μυαλό του ,και η ερασιτεχνική
αστρονομία στην περίοδο της πανδημίας ήταν από τα πρώτα αντικείμενα τα οποία παγκοσμίως
«ένωσε» τον κόσμο. Κοιτάξτε απλώς
τον κατακλυσμό των φωτογραφιών του κομήτη Neowise που γέμισαν το διαδίκτυο τους
μήνες που πέρασαν από το καλοκαίρι, ή τη συναρπαστικά άμεση διάδοση στην πρώτη φωτογραφία μιας μαύρης τρύπας ενώ
και πολλοί άλλοι αγόρασαν τηλεσκόπια για την ταράτσα τους.
Με την ελπίδα το φαινόμενο αυτό να διατηρηθεί και όχι να φανεί ως μια εφήμερη τάση μόδας για πολλούς, έτσι ώστε όταν με το καλό ανοίξουν οι πόρτες και οι θόλοι των αστεροσκοπείων, περισσότερος κόσμος να ανταποκριθεί με τον ίδιο ζήλο...Μέχρι τότε ας συμφωνήσουμε να μείνουμε ασφαλείς και πως η αστρονομία είτε από την αυλή είτε από την ταράτσα μας είτε από τον καναπέ ή από τα πιο απομακρυσμένα τηλεσκόπια στον κόσμο, μας δίδασκει κάθε μέρα το πόσο υπέροχο και θαυμαστό είναι το Σύμπαν.
Πηγή
εικόνων:
https://tennessee.edu/coronavirus/
https://scribblenauts.fandom.com/wiki/Observatory?file=Observatory.png
https://gr.pinterest.com/pin/142215300708286135/
https://icons.iconarchive.com/icons/custom-icon-design/flatastic-4/512/Close-icon.png
Αρθρογράφος:
https://www.facebook.com/christina.dimitreli.3
