Η ζωή εν... πάγω!

Η αποστολή του «New Horizons» στον Πλούτωνα αποκάλυψε έναν πραγματικό κόσμο παγο-θαυμάτων! Εναν κόσμο που πιθανώς να κρύβει μέσα στο παγωμένο σκοτάδι του κάποιες μορφές ζωής

 

Αυτή η εικόνα του Πλούτωνα που έχει συντεθεί από τα τελευταία δεδομένα του «New Horizons» δείχνει το θέαμα που θα αντικρίζατε αν βρισκόσαστε σε απόσταση 1.800 χλμ. επάνω από τη μεσημβρινή περιοχή του πλανήτη-νάνου κοιτάζοντας βορειοδυτικά

Επειτα από ένα επικό ταξίδι εννέα ετών και αφού ταξίδεψε περίπου 5 δισ. χλμ. το σκάφος «New Horizons» έφτασε τον περασμένο Ιούλιο στο σύστημα του Πλούτωνα και για πρώτη φορά συνέλεξε πλήθος δεδομένων από τον πλανήτη νάνο και τα φεγγάρια του. Λόγω της τεράστιας απόστασης στην οποία βρίσκεται αλλά και εξαιτιας του ότι τα σήματα που στέλνει στη Γη περιέχουν μικρό όγκο δεδομένων, μέχρι στιγμής έχει φτάσει στο Κέντρο Ελέγχου της αποστολής μόλις το 5% του συνόλου των δεδομένων και των εικόνων που έχει καταγράψει. Αυτό το μικρό δείγμα έχει ήδη προλάβει να αποδείξει ότι ο Πλούτωνας και τα φεγγάρια του είναι ένας εντυπωσιακός κόσμος, ένας «κόσμος παγο-θαυμάτων», όπως έσπευσαν να τον χαρακτηρίσουν οι επιστήμονες.

Η πρώτη εκπληκτική και απρόσμενη ανακάλυψη του «New Horizons» ήταν η ύπαρξη παγωμένων οροσειρών στον Πλούτωνα. Ορισμένα από τα παγωμένα όρη έχουν ύψος άνω των 3.000 μέτρων! Κανείς δεν είχε προβλέψει την ύπαρξη τέτοιων γεωλογικών σχηματισμών στον Πλούτωνα και, όπως είναι φυσικό, οι εικόνες των παγωμένων βουνών έκαναν τους επιστήμονες να τρίβουν τα μάτια τους. Προτού προλάβουν να συνέλθουν από το σοκ στη θέα των βουνών, τα μέλη της αποστολής της NASA κόντεψαν να πέσουν από τις καρέκλες τους όταν είδαν τις επόμενες εικόνες που έστειλε το «New Horizons». Αυτές έδειξαν ότι υπάρχουν στην επιφάνεια του Πλούτωνα μεγάλης έκτασης παγωμένες επιφάνειες που μετακινούνται με τρόπο ανάλογο με τον τρόπο κίνησης των παγετώνων στη Γη. Οι επιφάνειες πάγου στον Πλούτωνα αποτελούνται κυρίως από άζωτο, ενώ εντοπίζεται σε αυτούς επίσης μονοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο. Αλλη εντυπωσιακή ανακάλυψη είναι μια ομίχλη που περιβάλλει τον Πλούτωνα σε απόσταση 160 χλμ. από την επιφάνεια - απόσταση πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που ανέμεναν οι επιστήμονες ότι θα μπορούσε να παρατηρηθεί ένα τέτοιο φαινόμενο.

Εντυπωσιακά είναι και τα μέχρι στιγμής ευρήματα από τα φεγγάρια του Πλούτωνα. Η πιο σημαντική ανακάλυψη είναι αυτή που έγινε στον Χάροντα, ο βόρειος πόλος του οποίου είναι... κόκκινος. Η ερυθρή απόχρωση του πόλου οφείλεται σε ένα σύνθετο γεωατμοσφαιρικό φαινόμενο στο οποίο εμπλέκεται και η ατμόσφαιρα του Πλούτωνα! Ενα μέρος της ατμόσφαιρας του πλανήτη-νάνου καταφέρνει να ξεφύγει από αυτόν αλλά την... αρπάζει ο Χάροντας και την εγκλωβίζει μέσα στους πάγους του βόρειου πόλου του. Τα αέρια της ατμόσφαιρας καταφέρνουν να αποδράσουν και από τους πάγους όταν πέσει πάνω τους κάποια στιγμή το ηλιακό φως, αλλά η όλη διεργασία προκαλεί την παραγωγή μιας οργανικής ουσίας η οποία «βάφει» την επιφάνεια κόκκινη.  

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ένας διάσημος βρετανός φυσικός, ο Μπράιαν Κοξ, έριξε βόμβα μεγατόνων υποστηρίζοντας ότι από τα ως τώρα δεδομένα που έχει στείλει το «New Horizons» προκύπτει πως στο εσωτερικό του Πλούτωνα υπάρχει ωκεανός και μάλιστα με θερμά νερά, γεγονός που καθιστά πολύ πιθανή την ύπαρξη κάποιων μορφών ζωής εκεί. Αν πράγματι ισχύει κάτι τέτοιο, θα πρόκειται για το μεγαλύτερο θαύμα σε αυτόν τον εκπληκτικό, όπως αποδεικνύεται, κόσμο όπου η θερμοκρασία της επιφάνειας κυμαίνεται πέριξ των -230 βαθμών Κελσίου. Βέβαια θα είναι απίθανο ως αδύνατο να διαπιστωθεί αν ο ισχυρισμός του Κοξ αληθεύει. Αυτό γιατί ο ωκεανός, αν υπάρχει, βρίσκεται σε βάθος δεκάδων ή εκατοντάδων χιλιομέτρων κάτω από το έδαφος, το οποίο λόγω των συνθηκών στον Πλούτωνα είναι σκληρό σαν γρανίτης. Μοιάζει εξωπραγματικό να καταστεί εφικτή μια τόσο δύσκολη και μακρινή αποστολή έχοντας ταυτόχρονα βρεθεί τρόπος να τρυπηθεί σε βάθος τόσων χιλιομέτρων ένα παγωμένο γρανιτένιο έδαφος και ακολούθως να εξερευνηθεί το εσωτερικό του.

Ακόμη και αν υπάρχει ζωή, θα παραμείνει κρυμμένη

H Φραν Μπάγκεναλ, καθηγήτρια Αστροφυσικής και Πλανητικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο και βασικό μέλος της αποστολής «New Horizons», μιλάει στο «Βήμα» σχετικά με όσα μαθαίνουμε για τα παγωμένα βάθη του ηλιακού μας συστήματος.

Καθώς το «New Horizons» πλησίαζε τον Πλούτωνα τόσο εσείς όσο και τα υπόλοιπα μέλη της αποστολής σημειώνατε ότι δεν ξέρετε τι μπορεί να βρει εκεί αλλά δηλώνατε βέβαιοι πως ό,τι βρει θα είναι εντυπωσιακό. Νομίζω ότι αυτά που έχουν αποκαλυφθεί ως τώρα είναι πολύ πιο εντυπωσιακά και σημαντικά από όσα πιστεύατε ή φανταζόσαστε. Συμφωνείτε με αυτό;

«Απόλυτα! Προσωπικά παρακολουθώ τα ευρήματα κυριολεκτικά με κομμένη την ανάσα. Θεωρούσα ότι θα δούμε κάποιους κρατήρες, κάποιους παγετούς, ίσως και κάποιες θαμπές ομίχλες. Το σύστημα του Πλούτωνα εμφανίζει μια γεωατμοσφαιρική ποικιλία πολύ μεγαλύτερη από όση πίστευα ότι μπορεί να  διαθέτει. Και αναμένουμε νέα ακόμη πιο ενδιαφέροντα και εντυπωσιακά δεδομένα».

Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η πιο εντυπωσιακή ανακάλυψη μέχρι στιγμής; Τα παγωμένα βουνά; Οι γεωλογικές διεργασίες; Τα δεδομένα από τα φεγγάρια του Πλούτωνα;

«Νομίζω ότι το γεωλογικό φαινόμενο των παγετώνων που κινούνται και αλληλεπιδρούν με τα όρη που δημιουργούνται από πάγο νερού είναι αυτό που ξεχωρίζει από όσα είδαμε ως σήμερα».

Ο βρετανός αστροφυσικός Μπράιαν Κοξ κάνει λόγο για θερμό υπόγειο ωκεανό που ίσως κρύβει ζωή.

«Νομίζω ότι έχει γίνει μια παρεξήγηση που πρέπει να ξεκαθαριστεί. Υπάρχουν σύνθετες γεωλογικές διεργασίες στον Πλούτωνα που δημιουργούν προϋποθέσεις ώστε στο εσωτερικό του κάποιες ποσότητες νερού να ξεπαγώνουν και να βρίσκονται σε υγρή μορφή. Υπόγειος ωκεανός υπάρχει και στην Ευρώπη, τον δορυφόρο του Δία, και οι συνθήκες εκεί δημιουργούν προϋποθέσεις ώστε τα υπόγεια νερά να είναι θερμά ενώ ταυτόχρονα να διαθέτουν και ορισμένα συστατικά απαραίτητα για τη συντήρηση της ζωής. Αντιθέτως, στον Πλούτωνα το νερό σε υγρή μορφή, ακόμη και αν υπάρχει, θα είναι παγωμένο και χωρίς κάποια φιλικά προς τη ζωή συστατικά. Θεωρώ εξαιρετικά απίθανο να υπάρχει ζωή στον Πλούτωνα, αλλά και να υπάρχει δεν νομίζω ότι θα καταφέρουμε ποτέ να διεισδύσουμε στο εσωτερικό του για να τη βρούμε».

Γνωρίζουμε ότι θα χρειαστούν περίπου 12 μήνες για να φτάσουν στο Κέντρο Ελέγχου της αποστολής τα δεδομένα που συνέλεξε το «New Horizons» από το σύστημα του Πλούτωνα. Μετά το πρώτο «πακέτο» δεδομένων και όσα αυτό περιείχε τι αναμένετε από την επόμενη φουρνιά στοιχείων; Τι θα θέλατε να μάθετε; Ποιες νέες ιδέες και θεωρίες μπορεί να προκύψουν για το σύστημα του Πλούτωνα αλλά και για το ηλιακό μας σύστημα από αυτές τις νέες ανακαλύψεις;

«Αυτό που αναμένουμε βασικά είναι νέες υψηλής ανάλυσης φωτογραφίες οι οποίες θα μας δείξουν περισσότερες λεπτομέρειες των γεωλογικών διεργασιών στον Πλούτωνα. Αναμένουμε επίσης νέες πληροφορίες για τη σύνθεση της επιφάνειας και της ατμόσφαιρας του Πλούτωνα, καθώς και νέα δεδομένα για τα φεγγάρια του. Μόλις ολοκληρωθεί η αποστολή και η ανάλυση των δεδομένων του Πλούτωνα θα επικεντρωθούμε στον επόμενο στόχο του "New Horizons". Πρόκειται για ένα διαστημικό αντικείμενο, έναν παγωμένο βράχο, στο εσωτερικό της ζώνης Κάιπερ. Η διάμετρος του αντικειμένου εκτιμάται ότι είναι 25-45 χλμ. και υπολογίζουμε ότι το σκάφος θα φτάσει σε αυτό τον Ιανουάριο του 2019. Η μελέτη της επιφάνειάς του θα αποκαλύψει άγνωστα και πολύτιμα δεδομένα για τα συστατικά από τα οποία αποτελούνται τα αντικείμενα της ζώνης Κάιπερ».

 tovima.gr/science