Ο Στίβεν Χόκινγκ αμφισβητεί την καθιερωμένη θεωρία για τις μαύρες τρύπες

O βρετανός επιστήμονας υποστηρίζει ότι η «περίμετρος» μιας μαύρης τρύπας είναι ασύμβατος με την κβαντική θεωρία και συνεπώς δεν υφίσταται
Τελικά, μια μαύρη τρύπα μπορεί να μην είναι τόσο μαύρη, που να εξαφανίζει για πάντα στο εσωτερικό της το κάθε τι. Ο διάσημος φυσικός Στίβεν Χόκινγκ, ένας από τους «πατέρες» της σύγχρονης θεωρίας των μαύρων οπών, έρχεται τώρα να αμφισβητήσει ορισμένες κεντρικές πτυχές αυτής της θεωρίας, οι οποίες θεωρούνται σχεδόν «δόγματα» στον χώρο της σύγχρονης φυσικής. Στην ουσία, τολμά να υποστηρίξει πως δεν υπάρχουν μαύρες τρύπες, τουλάχιστον όπως τις πίσστευαν οι επιστήμονες ως τώρα.
Με μια «αιρετική» επιστημονική προδημοσίευση -που όμως ακόμα δεν έχει δημοσιευτεί σε κάποιο επίσημο επιστημονικό περιοδικό- ο καθηλωμένος στο αναπηρικό καροτσάκι του βρετανός επιστήμονας υποστηρίζει ότι η «περίμετρος» μιας μαύρης τρύπας, ο λεγόμενος «ορίζοντας γεγονότων», είναι ασύμβατος με την κβαντική θεωρία και συνεπώς δεν υφίσταται. Στη θέση του, ο Χόκινγκ αντιπροτείνει έναν «φαινομενικό ορίζοντα», μια επιφάνεια κατά μήκος της οποίας το φως δεν εμποδίζεται για πάντα να «δραπετεύσει» από το εσωτερικό της μαύρης τρύπας.
Ο Χόκινγκ, σύμφωνα με το "Nature", ζητεί να υπάρξει ένας επαναπροσδιορισμός της έννοιας της μαύρης τρύπας, πάνω από όλα με την κατάργηση του «ορίζοντα γεγονότων», του αόρατου συνόρου που υποτίθεται ότι περιβάλλει κάθε μαύρη τρύπα στο σύμπαν και εμποδίζει δια παντός στο φως να ξεφύγει. Όπως υποστηρίζει, ο εναλλακτικός «φαινομενικός ορίζοντας» μόνο προσωρινά «φυλακίζει» μέσα στην μαύρη τρύπα την ύλη και την ενέργεια, εωσότου τελικά τις «απελευθερώσει» ξανά, αν και σε διαφορετική μορφή.
Έτσι, ενώ η κυρίαρχη θεωρία της φυσικής εμποδίζει οτιδήποτε να ξεφύγει από την μαύρη τρύπα, ο Χόκινγκ επιμένει ότι αυτό δεν μπορεί να συμβαίνει, καθώς αντίκειται στην κβαντική θεωρία. Βέβαια, όπως παραδέχεται, για μια ολοκληρωμένη εξήγηση της όλης διαδικασίας, απαιτείται μια εξίσου ολοκληρωμένη θεωρία που ενοποιεί τη βαρύτητα με τις άλλες θεμελειώδεις δυνάμεις στη φύση, κάτι που μέχρι στιγμής δεν έχουν καταφέρει οι επιστήμονες.
Η νέα εργασία του Χόκινγκ με τον κάπως ασυνήθιστο τίτλο «Διατήρηση πληροφορίας και πρόβλεψη καιρού για τις μαύρες τρύπες», αναμένεται να αναζωπυρώσει τις διαμάχες μεταξύ των φυσικών για τη φύση και τη λειτουργία των μαύρων οπών. Ο βασικός ισχυρισμός του είναι πως οι κβαντικές επιπτώσεις γύρω από μια μαύρη τρύπα υποχρεώνουν τον χωροχρόνο να «κυματίζει» τόσο πολύ έντονα, που είναι αδύνατο να υπάρχει ένα τόσο σαφώς προσδιορισμένο σύνορο, όπως ο «ορίζοντας γεγονότων».
Ήδη από τη δεκαετία του ΄70, ο Βρετανός φυσικός είχε δείξει θεωρητικά ότι οι μαύρες τρύπες μπορούν αργά να συρρικνωθούν, αποβάλλοντας τη λεγόμενη «ακτινοβολία Χόκινγκ». Τώρα, προτείνει ότι ο «φαινομενικός ορίζοντας» είναι το πραγματικό -προσωρινό- σύνορο μιας μαύρης τρύπας. «Η απουσία των οριζόντων γεγονότων», όπως γράφει στη νέα δημοσίευσή του, «σημαίνει ότι δεν υπάρχουν μαύρες τρύπες - με την έννοια των καταστάσεων από όπου το φως δεν μπορεί να δραπετεύσει στην αιωνιότητα».
Αντίθετα με τον ορίζοντα γεγονότων, ο εφήμερος «φαινομενικός ορίζοντας» μπορεί να εξαφανισθεί, πράγμα που, σε τελευταία ανάλυση, σημαίνει ότι οτιδήποτε μπορεί τελικά να βγει από την μαύρη τρύπα - αν και σε διαφορετική κατάσταση από αυτή που μπήκε. Πάντως ο Χόκινγκ δεν περιγράφει -ακόμα τουλάχιστον- μέσω ποιού μηχανισμού μπορεί να γίνει η εξαφάνιση του «φαινομενικού ορίζοντα».
Αν όλα αυτά έχουν βάση, τότε οι πληροφορίες που «ρουφιούνται» από μια μαύρη τρύπα προς το κέντρο της, τελικά δεν καταστρέφονται, αλλά απλώς «παραμορφώνονται» και ξαναβγαίνουν μέσω της «ακτινοβολίας Χόκινγκ» σε τελείως άλλη και μη αναγνωρίσιμη μορφή.

ΠΗΓΗ: (protothema)

Βρέθηκε ο πρώτος εξωπλανήτης γύρω από ένα δίδυμο του Ήλιου

Στο αστρικό σμήνος Messier 67 σε απόσταση 2.500 ετών φωτός από τον πλανήτη μας, αστρονόμοι του ινστιτούτου Max Planck στη Γερμανια ανακάλυψαν τρεις νέους εξωπλανήτες. H σπανιότητα της εύρεσης πλανητών σε ένα αστρικό σμήνος συνοδεύτηκε στην προκειμένη περίπτωση και από την πρώτη παρατήρηση ενός πλανήτη που κινείται γύρω από ένα άστρο πανομοιότυπο με τον Ήλιο.
Η ανακάλυψη πλανητών εντός του σμήνους δεν ήταν απλή υπόθεση καθώς οι επιστήμονες χρειάστηκαν να παρατηρήσουν 88 αστέρια εντός του σμήνους για έξι χρόνια. Το σμήνος Messier 67 βρίσκεται κοντά στον αστερισμό του Καρκίνου και αποτελείται από 500 άστρα στο σύνολό του.
«Το συγκεκριμένο σμήνος αποτελείται από άστρα με όμοια ηλικία και σύνθεση με τον Ήλιο», εξηγεί η Άννα Μπρουκαλάσι, εκ των συγγραφέων της έρευνας που δημοσιεύεται στο περιοδικό Astronomy & Astrophysics. «Αυτό μας δίνει ένα τέλειο εργαστήριο για να μελετήσουμε πως σχηματίζονται οι πλανήτες σε ένα τόσο πυνκνοκατοικημένο περιβάλλον, και το αν δείχνουν προτίμηση στα πιο βαριά ή στα ελαφρύτερα άστρα».
Για την παρατήρηση χρησιμοποιήθηκε το διαμέτρου 3.6 μέτρων ευρωπαϊκό τηλεσκόπιο HARP στη Χιλή αλλά και μία σειρά άλλων επίγειων τηλεσκοπίων στη Γαλλια και το Τέξας, τα οποία αγρυπνούσαν για την ανίχνευση απειροστών κινήσεων των άστρων οι οποίες θα προκαλούνταν από τη βαρύτητα των πλανητών στην περιοχή.
Με την τεχνική αυτή βρέθηκαν συνολικά τρεις πλανήτες εντός του σμήνους. Ο ένας είναι λίγο μεγαλύτερος από το Δία και περιφέρεται γύρω από ένα ερυθρό γίγαντα, που ξεπερνά σε ηλικία και μέγεθος τον Ήλιο. Οι δύο άλλοι πλανήτες έχουν μάζα ίση με το ένα τρίτο του Δία και βρίσκονται σε τροχιά γύρω από δύο άστρα σαν τον Ήλιο, με το ένα από τα δύο να έχει την ίδια ηλικία, μέγεθος και χημική σύσταση με αυτόν. Πρόκειται για την εύρεση του πρώτου αστέρα εντός σμήνους, πανομοιότυπου με τον Ήλιο, ο οποίος φιλοξενεί πλανήτη. Παρόλη την ομοιότητα του άστρου αυτού με τον Ήλιο όμως ο εξωπλανήτης δεν μοιάζει καθόλου με τη Γη, αφού έχει πολύ μεγαλύτερη μάζα και βρίσκεται πολύ κοντά στο άστρο του, με το έτος του να διαρκεί μόλις επτά ημέρες. Οι συνθήκες στην επιφάνειά του θα είναι αναπόφευκτα πολύ υψηλές για τη συντήρηση οποιουδήποτε είδους ζωής.
Η έρευνα αυτή δείχνει πως οι πλανήτες στα αστρικά σμήνη είναι εξίσου συνήθεις όσο και στα απομονωμένα άστρα, αν και ο εντοπισμός τους είναι δυσχερέστερος. Η ερευνητική ομάδα θα συνεχίσει την παρατήρηση του συγκεκριμένου σμήνους, ώστε να καθορίσει περαιτέρω τις ιδιότητες των πλανητών και των άστρων τους.

ΠΗΓΗ : (naftemporiki)

ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΜΕ ΤΙΣ ΜΑΥΡΕΣ ΤΡΥΠΕΣ ;

 

ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΜΙΑΣ ΜΑΥΡΗΣ ΤΡΥΠΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΟΚΙΝΓΚ

Σύμφωνα με την τελευταία δημοσίευση του φυσικού Στέφεν Χόκινγκ, με τον τίτλο «Διατήρηση της πληροφορίας και μετεωρολογικές προβλέψεις για μαύρες τρύπες», ο ορίζοντας γεγονότων μίας μαύρης τρύπας, το όριο δηλαδή πέρα από το οποίο τίποτε δε μπορεί να διαφύγει, ίσως να είναι μία έννοια που θα πρέπει να καταργηθεί από τα βιβλία της κοσμολογίας ως ασύμβατη με τις κατεστημένες φυσικές θεωρίες.
Η Γενική Σχετικότητα, η θεωρία που ανέπτυξε ο Άλμπερτ Αϊνστάιν στις αρχές του 20ού αιώνα ασχολείται με τη βαρύτητα, την επικρατέστερη δύναμη στις μεγάλες αποστάσεις*. Ο έτερος πυλώνας γύρω από τον οποίο αναπτύχθηκε η σύγχρονη επιστήμη είναι η κβαντική μηχανική, η θεωρία που ασχολείται με φαινόμενα του μικρόκοσμου. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της φυσικής, είναι πως οι δύο αυτές θεωρήσεις του κόσμου δεν ταιριάζουν σε μία ενιαία θεωρία.
Η ιδέα πως εντέλει πρέπει να υπάρχει μία και μοναδική θεωρία που να περιλαμβάνει όλα τα φυσικά φαινόμενα πηγάζει από το γεγονός πως λίγες στιγμές μετά τη δημιουργία όλες οι δυνάμεις ήταν ενωμένες σε μία. Έτσι, καθώς η εύρεση μίας γενικότερης θεωρίας κβαντικής βαρύτητας αποτελεί ίσως μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στη φυσική, οι μαύρες τρύπες έχουν έρθει στο προσκήνιο καθώς θεωρούνται τα καλύτερα «εργαστήρια» για μία τέτοια έρευνα, αφού σε αυτές συνδυάζονται έντονα βαρυτικά και κβαντικά φαινόμενα.
Από την κλασική σκοπιά, δεν υπάρχει διαφυγή από μία μαύρη τρύπα όταν οτιδήποτε (ακόμη και το φως) εισέλθει εντός του ορίζοντα γεγονότων της. Τη δεκαετία του '70 όμως, ο Χόκινγκ είχε προβλέψει πως η κβαντική φύση των μελανών οπών τους επιτρέπει να ακτινοβολούν και η ακτινοβολία αυτή τις οδηγεί αναπόφευκτα στην εξαΰλωσή τους.
Ένα ερώτημα που απασχολεί τους φυσικούς έκτοτε είναι η διατήρηση της πληροφορίας μετά την εξαΰλωση της τρύπας. Η ακτινοβολία Χόκινγκ προβλέπει τη δημιουργία ζευγών σωματιδίων στις παρυφές του ορίζοντα γεγονότων, το ένα από τα οποία διαφεύγει στο διάστημα με τη μορφή ακτινοβολίας, ενώ το άλλο παγιδεύεται εντός του ορίζοντα γεγονότων. Τα δύο σωματίδια είναι όμως κβαντικά «μπλεγμένα» και οι ιδιότητες του ενός επηρεάζουν τις ιδιότητες του άλλου.
Όταν οι μαύρες τρύπες εξατμιστούν καταρρέει η κυματοσυνάρτηση* που τις περιγράφει, γεγονός που δεν επιτρέπεται από τις βασικές αρχές τις κβαντομηχανικής, αφού οδηγεί στην απώλεια πληροφορίας, κάτι που πρόκειται ασφαλώς για παράδοξο. Μία ιδέα που έχει προταθεί εδώ και δύο περίπου χρόνια για να ξεπεραστεί το εμπόδιο αυτό, είναι η ύπαρξη ενός τείχους προστασίας» στον ορίζοντα γεγονότων, το οποίο δεν επιτρέπει τη δημιουργία ζευγών σωματιδίων στον ορίζοντα γεγονότων.

Για να απαντήσει στο παράδοξο της πληροφορίας, ο Χόκινγκ επανέρχεται με μία νέα ιδέα που καταργεί την έννοια του ορίζοντα γεγονότων γύρω από τη μαύρη τρύπα. Σύμφωνα με το βρετανό επιστήμονα, εάν ισχύει πως η θεωρία της κβαντικής βαρύτητας θα πρέπει να έχει μία συγκεκριμένη συμμετρία*, οι έννοιες του ορίζοντα γεγονότων και του τείχους προστασίας είναι πρακτικά αδύνατες. Εάν το σκεπτικό του καθηγητή είναι σωστό, επανέρχεται η ιδέα της απώλειας πληροφορίας σε μία μαύρη τρύπα, σώνεται όμως η μοναδικότητα, η οποία διασφαλίζει πως το άθροισμα των πιθανοτήτων ενός ενδεχομένου είναι ίσο με τη μονάδα.
Είναι μία μεταστροφή σκέψης για το Χόκινγκ, ο οποίος το 1997 είχε στοιχηματίσει με συναδέλφους του πως είναι δυνατό να χαθεί πληροφορία μέσα σε μία μαύρη τρύπα, και το 2004 είχε παραδεχθεί πως έκανε λάθος. Φαίνεται λοιπόν πως η μάχη για αυτό το στοίχημα θα κρατήσει ακόμη για κάποια χρόνια.
Επεξηγήσεις:
Εμβέλεια της βαρύτητας: Η βαρύτητα είναι μακράν η ασθενέστερη δύναμη από τις τέσσερις θεμελιώδεις δυνάμεις στο Σύμπαν. Επικρατεί όμως στις μεγάλες αποστάσεις καθώς οι ηλεκτρικές δυνάμεις δεν αναπτύσσονται σε μακροσκοπική κλίμακα αφού η ύλη είναι κατά βάση ηλεκτρικά ουδέτερη, ενώ οι πυρηνικές δυνάμεις έχουν πολύ μικρή εμβέλεια δράσης.
Κυματοσυνάρτηση: Μαθηματική συνάρτηση που αποτελεί λύση της κβαντικής εξίσωσης Schrödinger, στην οποία εμπεριέχεται όλη η γνωστή πληροφορία για ένα σωματίδιο ή ένα σύστημα σωματιδίων. Η φυσική της ερμηνεία της είναι πως πρόκειται για ένα κύμα πιθανοτήτων.
Συμμετρία CPT (Charge – Parity – Time): Η σύγχρονη φυσική είναι δομημένη γύρω από την έννοια των συμμετριών, καθώς κάθε συμμετρία υπονοεί και μία αρχή διατήρησης. Η συμμετρία CPT συγκεκριμένα, θεωρείται πανταχού παρούσα σε κάθε τοπική κβαντική θεωρία.

ΠΗΓΗ :(naftemporiki)

Οι σπρίντερ του Σύμπαντος

Στις1/17/2014 11:41:00 μ.μ.

Ένα απάνθισμα κοσμικών φαινομένων που υποχρεώνουν κάποια σώματα αλλά και την ίδια την ύλη να κινούνται με ασύλληπτες ταχύτητες
Λαΐνας Θοδωρής
Διάφορα κοσμικά φαινόμενα υποχρεώνουν κάποια σώματα (π.χ. άστρα) αλλά και την ίδια την ύλη να κινούνται με ασύλληπτες ταχύτητες. Πρόκειται κυριολεκτικά για διαστημικούς σπρίντερ που καλύπτουν αποστάσεις δεκάδων ή και εκατοντάδων ετών φωτός σε χρόνο dt.
Τα άστρα-βολίδες
Ανακαλύφθηκαν τα τελευταία χρόνια και έλαβαν την ονομασία «άστρα υπερυψηλής ταχύτητας». Πρόκειται για άστρα που εξαιτίας ενός σύνθετου κοσμικού φαινομένου υποχρεώνονται να φύγουν από τη θέση τους και να ακολουθήσουν μια τρελή πορεία που τα οδηγεί έξω από τον γαλαξία τους. Τα άστρα υπερυψηλής ταχύτητας είναι άστρα που ανήκουν σε δυαδικά συστήματα τα οποία βρίσκονται κοντά στην κολοσσιαία μελανή οπή στο κέντρο του γαλαξία μας. Το ένα άστρο του συστήματος παγιδεύεται από τη βαρυτική έλξη μαύρης τρύπας δημιουργώντας μια κοσμική «σφεντόνα» που εκτοξεύει το άλλο άστρο προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση με τρομερή ταχύτητα επιτρέποντάς του να βγει από τα γαλαξιακά σύνορα. Οι ειδικοί έχουν υπολογίσει ότι η ταχύτητα που πρέπει να αναπτύξει το άστρο-βολίδα για να ξεφύγει από τη βαρυτική έλξη του γαλαξία του θα πρέπει να ξεπερνάει τα 1,6 εκατ. χλμ./ώρα.

Τα άστρα βολίδες βγαίνουν με ταχύτητα από τους γαλαξίες τους
Η σβούρα του Σύμπαντος
Με τη βοήθεια του πολύ ισχυρού τηλεσκοπίου VLT στη Χιλή διεθνής ομάδα αστρονόμων εντόπισε ένα άστρο που περιστρέφεται πιο γρήγορα από οποιοδήποτε άλλο στο Σύμπαν. Το VFTS 102 βρίσκεται σε απόσταση 160 χιλιάδων ετών φωτός στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, τον τρίτο κοντινότερο στον δικό μας γαλαξία. Σύμφωνα με τους αστρονόμους, το VFTS 102 περιστρέφεται με ταχύτητα άνω των 2 εκατ. χλμ./ώρα - πρόκειται για ταχύτητα περίπου τριακόσιες φορές μεγαλύτερη από την ταχύτητα περιστροφής του Ηλίου. Η ταχύτητα με την οποία κινείται το άστρο είναι λίγο πριν από το όριο που οι φυγόκεντρες δυνάμεις αρχίζουν να διαλύουν την ύλη.

Το VFTS 102, μια κοσμική σβούρα
Υλη-καμικάζι
Οι ηλιακές εκρήξεις είναι πίδακες διάπυρου υλικού που δημιουργούνται κατά την απελευθέρωση ενέργειας η οποία έχει παγιδευτεί σε μαγνητικά πεδία πάνω από τις λεγόμενες μαύρες κηλίδες του Ηλίου. Το φαινόμενο συνοδεύεται από εκπομπή ισχυρής ακτινοβολίας και φορτισμένων σωματιδίων που ταξιδεύουν με πολύ μεγάλες ταχύτητες.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αυτές οι εκρήξεις δημιουργούν ένα «τσουνάμι» σωματιδίων που ταξιδεύει προς τη Γη με ταχύτητα 5 εκατ. χλμ./ώρα. Τα φορτισμένα σωματίδια που φτάνουν στη Γη παγιδεύονται στο μαγνητικό πεδίο της και κινούνται προς τους πόλους, όπου συγκρούονται με σωματίδια της ανώτερης ατμόσφαιρας δημιουργώντας το εντυπωσιακό σέλας ενώ προκαλούν επίσης προβλήματα στα τηλεπικοινωνιακά και ηλεκτρικά δίκτυα.

Η «μαύρη» θύελλα
Μίνι μαύρη τρύπα «ρουφάει» ύλη από κοντινά της άστρα παράγοντας έναν κοσμικό άνεμο η ταχύτητα του οποίου είναι 34 εκατ. χλμ./ώρα! Πρόκειται για τον πιο ισχυρό άνεμο που έχει εντοπιστεί σε μαύρη τρύπα «μικρομεσαίου» μεγέθους.
Τo εντυπωσιακό φαινόμενο λαμβάνει χώρα στον αστερισμό του Σκορπιού σε μια περιοχή που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 30 χιλιάδων ετών φωτός από εμάς. Εκεί βρίσκεται μια μικρή μαύρη τρύπα, η IGR J17091-3624, που οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι έχει μάζα ανάλογη με εκείνη του Ηλίου και είναι μια από τις μικρότερες, ίσως και η μικρότερη μελανή οπή που γνωρίζουμε.

Το εντυπωσιακό φαινόμενο παράγει ένα πανίσχυρο άνεμο
Η ύλη... Γιουσέιν Μπολτ
Χρησιμοποιώντας το διαστημικό παρατηρητήριο XMM-Newton διεθνής ομάδα ερευνητών παρατήρησε μια μελανή οπή και διαπίστωσε ότι από το εσωτερικό της εκτοξεύονται πίδακες σωματιδίων που ταξιδεύουν στο Διάστημα με τρομερή ταχύτητα. Οι πίδακες αυτοί ανακυκλώνουν ενέργεια και ύλη στο Διάστημα παίζοντας ρόλο στον σχηματισμό άστρων μέσα στους γαλαξίες.
Το πρώτο σημαντικό εύρημα των ερευνητών είναι ότι ανάμεσα στην ύλη που υπάρχει στους πίδακες βρίσκονται και μεταλλικά στοιχεία όπως σίδηρος και νικέλιο. Δεν είχε εντοπιστεί η παρουσία μεταλλικών στοιχείων σε τέτοιους πίδακες στο παρελθόν, γεγονός που προσφέρει νέα δεδομένα για την κοσμική δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα σε μια μαύρη τρύπα φωτίζοντας ταυτόχρονα τους μηχανισμούς δημιουργίας αυτών των πιδάκων.
Η μελανή οπή έχει την κωδική ονομασία 4U1630-47 και το δεύτερο ενδιαφέρον όσο και εντυπωσιακό εύρημα των ερευνητών είναι ότι τα σωματίδια που εκτοξεύονται από αυτήν κινούνται με ταχύτητα άνω των 700 εκατ. χλμ./ώρα!

Τα σωματίδια που εκπέμπονται από την μελανή οπή ταξιδεύουν με ασύλληπτες ταχύτητες

Δημοσιεύτηκε στο ΒΗΜΑ science στις 17 Ιανουαρίου 2014

Η Φασματοσκοπική Μελέτη Ταλαντώσεων των Βαρυονίων (Baryonic Oscillation Spectroscopic Survey - BOSS)

Νέα έρευνα υποδεικνύει ένα επίπεδο και άπειρο Σύμπαν

Τα αποτελέσματα ενός πειράματος κοσμολογίας που δημοσιεύονται στο περιοδικό Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, προσδιορίζουν το μέγεθος και το σχήμα του Σύμπαντος, με ακρίβεια της τάξης του 1%.
Τα στοιχεία από τις έρευνες αυτές ίσως αποβούν καθοριστικά για την εξακρίβωση της φύσης της σκοτεινής ενέργειας, της μυστηριώδους δύναμης που προκαλεί την επιτάχυνση στη διαστολή του Σύμπαντος. Η Φασματοσκοπική Μελέτη Ταλαντώσεων των Βαρυονίων (Baryonic Oscillation Spectroscopic Survey - BOSS) είναι το μεγαλύτερο από τα τέσσερα πειράματα στα πλαίσια της έρευνας Sloan Digital Sky III, η οποία αποσκοπεί στη λεπτομερή καταγραφή του ουρανού του βόρειου ημισφαιρίου. Η ανάλυση των δεδομένων του BOSS περιλαμβάνει φάσματα από 1.277.503 γαλαξίες, 160.000 κβάζαρς και χιλιάδες άλλα αντικείμενα, συγκροτώντας το μεγαλύτερο δείγμα του Γαλαξία που έχει παρατηρηθεί μέχρι σήμερα με τόση λεπτομέρεια.
Σε συνδυασμό με τα τελευταία δεδομένα από τις μετρήσεις της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου, του απόηχου δηλαδή της Μεγάλης Έκρηξης, αλλά και από μετρήσεις διάφορων σουπερνόβα, τα αποτελέσματα από το BOSS συνιστούν πως η σκοτεινή ενέργεια είναι μία μορφή κοσμολογικής σταθεράς, η τιμή της οποία παραμένει αμετάβλητη στο χώρο και στο χρόνο.
Η κοσμολογική σταθερά είχε εισαχθεί στη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας για πρώτη φορά από τον ίδιο τον Αϊνστάιν ως μία εγγενής ιδιότητα του χωροχρόνου, προκειμένου να λειτουργήσει ως ένας αντισταθμιστικός παράγοντας ώστε οι εξισώσεις του να περιγράφουν ένα στατικό Σύμπαν. Όταν μερικά χρόνια αργότερα ανακαλύφθηκε η διαστολή του Σύμπαντος, ο Αϊνστάιν την απέσυρε και παρέμεινε για αρκετές δεκαετίες σε αφάνεια. Τα τελευταία χρόνια έχει επιστρέψει στο προσκήνιο με μία διαφορετική μορφή από την αρχική, ως μία πιθανή εξήγηση στο γρίφο της σκοτεινής ενέργειας.
Το BOSS στοχεύει και στον προσδιορισμό του σχήματος του Σύμπαντος, μία ακόμη παραμέτρου που αποτελεί κλειδί για την κατανόηση της προέλευσης και της εξέλιξής του. Το σχήμα του Σύμπαντος εξαρτάται άμεσα από την κυρτότητα που εμφανίζει, με τους επιστήμονες του πειράματος να απαντούν λιτά "πως το Σύμπαν δε φαίνεται να είναι πολύ κυρτωμένο". Πρόκειται για μία ακόμη ένδειξη πως ίσως το Σύμπαν να είναι τόσο λεπτά ρυθμισμένο ώστε να είναι τελείως επίπεδο, κάτι που με απλά λόγια σημαίνει πως η Ευκλείδια γεωμετρία το περιγράφει ικανοποιητικά.
Οι παρατηρήσεις ενός επίπεδου Σύμπαντος λειτουργούν και υπέρ της θεωρίας του κοσμικού πληθωρισμού, της ιδέας δηλαδή πως το Σύμπαν για ένα πολύ σύντομο διάστημα μετά τη Μεγάλη Έκρηξη διογκώθηκε με εκθετικό ρυθμό, η οποία μπορεί να εξηγήσει αυτή την απίστευτη σύμπτωση της έλλειψης κυρτότητας. Ένα στοιχείο που σχετίζεται με το σχήμα του Σύμπαντος είναι και το μέγεθός του, με τους επιστήμονες του BOSS να αναφέρουν πως είναι πιθανό το Σύμπαν να διαστέλλεται για πάντα στο χώρο και να υπάρχει για πάντα στο χρόνο, κάτι που συμβαδίζει με την ιδέα ενός άπειρου Σύμπαντος.
Το πείραμα θα συνεχίσει να λαμβάνει δεδομένα μέχρι και τον Ιούνιο και οι πρώτες δημοσιεύσεις στηρίχτηκαν στα μέχρι στιγμής δεδομένα που αντιστοιχούν στο 90% του τελικού συνόλου.

ΠΗΓΗ: naftemporiki.gr

Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα από 13/1/14 έως και 19/1/14‏

Ean den blepete ellinika sto parakato mhnyma epilexte: Provoli -> Kodikopoiisi ->Unicode UTF-8 Εάν χρησιμοποιείτε Outlook και δεν βλέπετε τις εικόνες μέσα στο μήνυμα θα πρέπει να πατήσετε μέσα στο κίτρινο πλαίσιο που έχει εμφανιστεί στο επάνω μέρος του μηνύματος και να επιλέξετε την μεταφόρτωση των εικόνων. Episis mporeite na deite auto to mhnyma stin istoselida mas.

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης) Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία. Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει μέχρι μια ώρα πριν και μια ώρα μετά την αναγραφόμενη ώρα. Δευτέρα, 13 Ιανουαρίου Ο Μπετελγκέζ βρίσκεται δεξιά και κάτω από τη σελήνη η οποία και κινείται στον αστερισμό των Διδύμων τις επόμενες νύχτες, κοντά στον Δία. Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 8:15 μ.μ.    Τρίτη, 14 Ιανουαρίου Ο Δίας λάμπει στα αριστερά της σελήνης που είναι σχεδόν πανσέληνος. Ο αστεροειδής 7 Ίρις αυτή την εβδομάδα περνάει μέσα από τον Κυκλίσκο (τον κυκλικό σχηματισμό του αστερισμού των Ιχθύων). Αυτή η περιοχή βρίσκεται στο νοτιοδυτικό ουρανό όταν πέσει το σκοτάδι, κάτω από το εμφανές Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου. Απόψε, ο αστεροειδής 10ου μεγέθους περνά 0,3° νότια του 5ου μεγέθους κ των Ιχθύων, το αστέρι στην νοτιοδυτική γωνία του Κυκλίσκου. Για να επιβεβαιώσετε την παρατήρηση της Ίριδος μέσω του τηλεσκοπίου σας, θα πρέπει να ανιχνεύσετε την κίνησή της σε σχέση με τα αστέρια στο υπόβαθρο. Σκιτσάρετε τρία ή τέσσερα αστέρια κοντά στη θέση του αστεροειδή νότια του κ και στη συνέχεια επιστρέψτε στο ίδιο πεδίο, μια ή δύο νύχτες αργότερα. Το "αστέρι" που μετακινήθηκε είναι η Ίρις. Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:02 π.μ. της Τετάρτης. Τετάρτη, 15 Ιανουαρίου Πανσέληνος στις 6:54 π.μ. της Πέμπτης. Αυτή είναι και η μικρότερη πανσέληνος για το 2014, με φαινόμενη διάμετρο 29,4'. Η σελήνη φτάνει σε απόγειο στις 3:52 τα ξημερώματα, 406.532 χιλιόμετρα από τη Γη. Μετά από απουσία σχεδόν ενός χρόνου, ο Άρης επιστρέφει στο βραδινό ουρανό αυτή την εβδομάδα. Ο κόκκινος πλανήτης ανατέλλει περίπου 15 λεπτά μετά τα μεσάνυχτα απόψε και  περίπου δύο λεπτά νωρίτερα κάθε διαδοχική νύχτα. Η καλύτερη ώρα για να τον  δείτε είναι πριν το λυκαυγές. Ο Άρης λάμπει σήμερα με μέγεθος 0,7 και εμφανίζεται με φαινόμενη διάμετρο 7" μέσα από τηλεσκόπιο. Ο Άρης ήταν μόλις 7,1” σε φαινόμενη διάμετρο στις 6 Ιανουαρίου όταν ο Don Parker τον  φωτογράφησε με ένα 16ιντσο κατοπτρικό τηλεσκόπιο. Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:53 μ.μ. Πέμπτη, 16 Ιανουαρίου Ο αστερισμός του Ωρίωνα βρίσκεται στον ουράνιο ισημερινό, δηλαδή φαίνεται από όλα τα μέρη της Γης που κατοικούνται από ανθρώπους. Είναι κατεξοχήν χειμερινός αστερισμός για το βόρειο ημισφαίριο. Στο βορειοανατολικό μέρος του κυνηγού είναι ο Μπετελγκέζ, ένα από τα μεγαλύτερα γνωστά αστέρια στους αστρονόμους. Η φωτεινότητά του μεταβάλλεται ελαφρώς σε περίοδο 2.110 ημερών. Αυτό κυρίως οφείλεται στις συστολές και διαστολές που συμβαίνουν στο εσωτερικό του αστεριού. Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:40 π.μ. της Παρασκευής.   Παρασκευή, 17 Ιανουαρίου Τέσσερις μοίρες νότια του Σείριου θα βρείτε το όμορφο ανοιχτό σμήνος Μ41. Πιθανότατα, πρώτος ο Αριστοτέλης διαπίστωσε την ύπαρξη αυτού του σμήνους. Με ένα μίγμα από θερμά μπλε-άσπρα αστέρια και μερικούς ερυθρούς γίγαντες, αυτό το σμήνος παρουσιάζει μια διακύμανση στη χρωματική αντίθεση  και στην φωτεινότητα.  Σε έναν σκοτεινό ουρανό,  μπορείτε να δείτε το Μ41 ακόμα και με γυμνό μάτι. Φαίνεται καλύτερα με χαμηλή μεγέθυνση με ένα μέτριο τηλεσκόπιο ή με ένα ζευγάρι κιάλια αργά το βράδυ. Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:31 μ.μ.   Σάββατο, 18 Ιανουαρίου Παρά το γεγονός ότι η Αφροδίτη βρέθηκε σε κατώτερη σύνοδο μόλις πριν από μία εβδομάδα, η ταχεία τροχιακή της κίνηση την φέρνει σε θέαση  γρήγορα. Σήμερα το πρωί, ο πλανήτης ανατέλλει μια ώρα πριν τον Ήλιο και ανεβαίνει περίπου 6° ψηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά, 30 λεπτά αργότερα. Με μέγεθος -4.3, μπορείτε να την εντοπίσετε αν έχετε έναν επίπεδο και χωρίς εμπόδια ορίζοντα. Με τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη παρουσιάζει ένα δίσκο διαμέτρου 61” που είναι μόλις 2% φωτισμένος. Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:22 π.μ. της Κυριακής. Κυριακή, 19 Ιανουαρίου Ο Ερμής θα έχει μία από τις δύο καλύτερες βραδινές εμφανίσεις του για το 2014, στα τέλη αυτής της εβδομάδας. Απόψε, ο πιο εσωτερικός πλανήτης λάμπει με μέγεθος -0,9 και εμφανίζεται 5 ° ψηλά στα δυτικά-νοτιοδυτικά μισή ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα. Μέσα από ένα τηλεσκόπιο, ο Ερμής δείχνει ένα δίσκο σε φάση gibbous που μετράει 5”. Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:09 μετά τα μεσάνυχτα.   Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης). Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."   Η σελήνη φτάνει στο απόγειό της αυτή την εβδομάδα. Είναι, επίσης, και η μικρότερη σελήνη του 2014. Η φωτογραφία αυτή του Αντώνη Αγιομαμίτη αποτυπώνει πολύ καθαρά την διαφορά ανάμεσα στη μικρότερη και μεγαλύτερη σελήνη του 2005. Αναλυτικές πληροφορίες θα βρείτε εδώ: http://www.perseus.gr/Astro-Lunar-Scenes-Apo-Perigee-2010.htm  Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό). ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com. Μια μεγάλη ομάδα κηλίδων, η AR 1944, ήταν εμφανής ακόμα και με γυμνό μάτι (πάντοτε με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) όλη τη προηγούμενη εβδομάδα.   Ο Ερμής και η Αφροδίτη είναι κρυμμένοι στο φως του ήλιου. Ο Άρης (μέγεθος +0,7, στην Παρθένο) ανατέλλει λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Βρίσκεται ψηλά στο νότο πριν το ξημέρωμα, με τον Στάχυ στα αριστερά και κάτω από τον πλανήτη.  Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του είναι 7'. Θα βρεθεί σε αντίθεση τον Απρίλιο του 2014. Ο Δίας (μέγεθος -2,7, στο κέντρο των Διδύμων) ήταν σε αντίθεση στις 5 Ιανουαρίου. Ανατέλλει πριν τις 5 μ.μ. και λάμπει ψηλά στα νότια τα μεσάνυχτα. Στα αριστερά του είναι ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης και στα δεξιά του, το αμυδρότερο αστέρι γ των Διδύμων. Η φαινόμενη διάμετρός του έχει φτάσει στα 47 δευτερόλεπτα. Ο Κρόνος (μέγεθος +0,6, στον Ζυγό) είναι αρκετά ψηλά στα νοτιοανατολικά όταν αρχίζει να φωτίζει η αυγή. Θα τον βρείτε μακριά και κάτω αριστερά από τον Άρη και τον Στάχυ. Ο Ουρανός (μέγεθος 5.8, στους Ιχθείς) είναι ψηλά στο νότο όταν βραδιάσει. Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Υδροχόο) κινείται χαμηλά στα νοτιοδυτικά όταν νυχτώνει. Χρησιμοποιήστε τους χάρτες για τον εντοπισμό του Ουρανού και του Ποσειδώνα εδώ: http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2013.pdf

© 2001-2013 'ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης' Θεσσαλονίκη, Ανατολικά Αντώνη Τρίτση 15-17, (Έναντι κλειστού γηπέδου μπάσκετ ΠΑΟΚ) Τ.Κ. 57001, Πυλαία Τηλ.: 2310 541 826, 2310 533 902 Fax: 2310 550 672 Θεσσαλονίκη, Κέντρο Πολυτεχνείου 45, 4ος όροφος Λαδάδικα,Τ.Κ. 54625, Θεσσαλονίκη τηλ./fax: 2310 541 603 Θεσσαλονίκη, ΝΟΗΣΙΣ 6ο χλμ. Οδού Θεσ/νίκης-Θέρμης Εντός Κέντρου Διάδοσης Eπιστημών & Μουσείου Τεχνολογίας ΝΟΗΣΙΣ Τ.Κ. 570 01, Θέρμη Τηλ./fax: 2310 471 441 Αθήνα, Κέντρο Πανεπιστημίου 56, Μέγαρο ΕΡΜΗΣ (2ος όροφος) Ομόνοια, Τ.Κ. 10678 Τηλ.: 210-3845102 Fax.: 210-3842030 Λευκωσία, Κύπρος Πλανητάριο ΒΕΝΕΡΑ Γράμμου 21-23, Τ.Κ. 1010 Λευκωσία, Κύπρος τηλ.: 22 677 727 email: cyprus@astronomy.gr www.astronomy.gr Email: planitario@astronomy.gr