Συγχωνεύοντας τον... Κόσμο

 

Λαΐνας Θοδωρής

Τι συμβαίνει όταν γαλαξίες, άστρα και μαύρες τρύπες ενώνονται μεταξύ τους

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  26/06/2013 05:45

 

Οι συγχωνεύσεις δεν είναι εφεύρεση του κόσμου του εμπορίου, αφού πρόκειται για μια προαιώνια διαδικασία του κόσμου του Σύμπαντος. Γαλαξίες, άστρα και μελανές οπές συγχωνεύονται συνεχώς προκαλώντας εντυπωσιακά φαινόμενα. Ας ρίξουμε μια ματιά σε ορισμένα από αυτά.

Γαλαξιακό λίφτινγκ

Ενα σπάνιο κοσμικό φαινόμενο εντόπισε διεθνής ομάδα επιστημόνων. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι ο ελλειπτικός γαλαξίας Κένταυρος Α ανέπτυξε σπείρες ύστερα από τη συγχώνευσή του με έναν νεαρότερο και μικρότερο γαλαξία, κάτι που εντοπίζεται για πρώτη φορά. Η ανακάλυψη προσφέρει στους ειδικούς καινούργια στοιχεία για τη ζωή και την εξέλιξη των γαλαξιών. Ο NGC 5128, ευρύτερα γνωστός ως Κένταυρος Α, είναι ένας γιγάντιος ελλειπτικός γαλαξίας (αν και ορισμένοι υποστηρίζουν ότι κατατάσσεται στους φακοειδείς γαλαξίες) που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 12 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, στον αστερισμό του Κενταύρου. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο Κένταυρος Α αντιμετώπιζε μια κρίση... μέσης ηλικίας. Τα λαμπρότερα άστρα του είχαν πλέον γεράσει και έχαναν τη «σπιρτάδα» τους. Επιπλέον ο γαλαξίας είχε χάσει το μεγαλύτερο μέρος των αερίων που είναι απαραίτητα για τη δημιουργία νέων άστρων. Ο Κένταυρος Α ήταν, σύμφωνα με τους ειδικούς, ένας «βαρετός γέρος».

Kάποια στιγμή όμως ένας μικρότερος και νεότερος γαλαξίας πλησίασε τον Κένταυρο Α. Η συγχώνευση των δύο γαλαξιών «ανανέωσε» τον γερο-γαλαξία, αφού προκάλεσε τη δημιουργία όχι μόνο νέων άστρων, αλλά και δύο σπειροειδών βραχιόνων. Στις παρατηρήσεις οι δύο αυτοί βραχίονες έμοιαζαν με κοσμικά πλοκάμια που περιελίσσονταν γύρω από το κέντρο του ελλειπτικού γαλαξία, με διαστάσεις και προσανατολισμούς που θυμίζουν τους σπειροειδείς γαλαξίες, όπως είναι για παράδειγμα ο δικός μας.

«Μείναμε έκπληκτοι όταν ανακαλύψαμε ότι επρόκειτο ξεκάθαρα για σπείρες. Μάλιστα κινούνται και συμπεριφέρονται όπως και οι σπείρες στους σπειροειδείς γαλαξίες» αναφέρει η Αλισον Πεκ του Αστεροσκοπείου ALMA στη Χιλή που ήταν μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Αστρικός γάμος

Αστρονόμοι στις ΗΠΑ εντόπισαν με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble ένα εντυπωσιακό κοσμικό φαινόμενο. Δύο μεγάλα αστρικά σμήνη στα οποία υπάρχουν γιγάντια άστρα βρίσκονται σε διαδικασία συγχώνευσης.

Τα δύο σμήνη βρίσκονται στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, έναν μικρό γειτονικό μας γαλαξία. Τα δύο σμήνη βρίσκονται στο νεφέλωμα 30 Δοράδος που αποτελεί την πιο ενεργή περιοχή του Μεγάλου Νέφους του Μαγγελάνου αλλά και μια από τις πιο ενεργές περιοχές ολόκληρου του γαλαξιακού σμήνους στο οποίο ανήκει και ο γαλαξίας μας.

Στο νεφέλωμα γεννιούνται άστρα με αμείωτο ρυθμό τα τελευταία 25 εκατομμύρια χρόνια, ορισμένα εκ των οποίων έχουν μέγεθος 100-300 φορές μεγαλύτερο από αυτό του Ηλιου!

Τα δύο σμήνη βρίσκονται σε απόσταση 170.000 ετών φωτός από τη Γη και ως σήμερα οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι πρόκειται για ένα γιγάντιο σμήνος αλλά, όπως αποδείχθηκε, πρόκειται τελικώς για δύο σμήνη που βρίσκονται στη διαδικασία της συγχώνευσης. Η ανακάλυψη θα φωτίσει την έρευνα γύρω από τη δημιουργία και εξέλιξη των αστρικών σμηνών.

Στους δύο κύκλους εικονίζονται τα δύο σμήνη που συγχωνεύονται

Οι γιγάντιες φυσαλίδες

Το 2010 το διαστημικό τηλεσκόπιο Fermi είχε εντοπίσει ένα εντυπωσιακό αλλά μυστηριώδες φαινόμενο στο κέντρο του Γαλαξία. Δύο γιγάντιες φυσαλίδες εκτείνονται σε αντίθετες πλευρές από το κέντρο του Γαλαξία, εκεί όπου βρίσκεται ο Τοξότης Α*, η μελανή οπή του γαλαξία μας. Οι δομές αυτές αποτελούνται από σωματίδια υψηλής ενέργειας και από την πρώτη στιγμή της ανακάλυψής τους οι επιστήμονες προσπαθούν να διαπιστώσουν την προέλευσή τους. Μια νέα θεωρία κάνει λόγο για συγχώνευση του Τοξότη Α* με μια μικρότερη μαύρη τρύπα. 

Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 21 Ιουνίου 2013