Είναι ένας λευκός νάνος με θερμοκρασία 42 φορές πιο μεγάλη από αυτή του Ήλιου
O λευκός νάνος RX J0439.8-6809 είναι το πιο θερμό άστρο του Σύμπαντος. Credit:(NASA)
Ομάδα αστρονόμων από τα πανεπιστήμια του Τίμπιγκεν και του Πότσνταμ στη
Γερμανία μελέτησαν ένα πολύ λαμπρό άστρο που εντοπίστηκε πριν από 20
χρόνια στις παρυφές του γαλαξία μας. Διαπίστωσαν ότι στην επιφάνεια του
αναπτύσσονται θερμοκρασίες 42 φορές μεγαλύτερες από εκείνες στον Ηλιο
και είναι το πιο καυτό άστρο που γνωρίζουμε στο Σύμπαν. Η ανακάλυψη
είναι πολύ σημαντική εκτός των άλλων επειδή πρόκειται για ένα λευκό
νάνο, μια κατηγορία άστρων που μέχρι τώρα δεν είχε διαπιστωθεί ότι
μπορεί να αναπτύσσονται σε αυτά τόσο υψηλές θερμοκρασίες.
Το άστρο
Το άστρο που ονομάζεται RX J0439.8-6809 και είναι τόσο λαμπρό που
μέχρι πρόσφατα οι αστρονόμοι πίστευαν ότι ανήκει στο Μικρό Μαγγελανικό
Νέφος, ένα μικρό γειτονικό γαλαξία. Οι ερευνητές χρησιμοποιώντας το
διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble αρχικά διαπίστωσαν ότι το άστρο
απομακρύνεται από τον γαλαξία μας με ταχύτητα περίπου 800 χιλιάδων
χλμ/ώρα.
Η δεύτερη και πιο σημαντική ανακάλυψη είναι ότι στην επιφάνεια του
άστρου αναπτύσσονται θερμοκρασίες που αγγίζουν τους 250 χιλιάδες βαθμούς
Κελσίου. Οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στην επιφάνεια του Ηλιου δεν
ξεπερνούν τους έξι χιλιάδες βαθμούς Κελσίου. Μάλιστα οι ερευνητές
εκτιμούν ότι μόλις πριν από χίλια έτη οι θερμοκρασίες στην επιφάνεια του
λευκού νάνου έφταναν τους 400 χιλιάδες βαθμούς Κελσίου. Η υψηλότερη
θερμοκρασία που είχε καταγραφεί μέχρι σήμερα στην επιφάνεια ενός άστρου
του Σύμπαντος ήταν 200 χιλιάδες βαθμοί Κελσίου. Οπως είναι ευνόητο τα
νέα ευρήματα που δημοσιεύονται στην επιθεώρηση
«Astronomy&Astrophysics» προσφέρουν νέα δεδομένα στους επιστήμονες
για τους μηχανισμούς των άστρων.
Χωρισμένοι από περίπου 14 μοίρες (28 Πανσέληνοι) στον ουρανό του πλανήτη Γη, οι σπειροειδείς γαλαξίες M31 στα αριστερά, και M33 είναι και οι δύο μεγάλα μέλη της τοπικής ομάδας μαζί με το δικό μας Γαλαξία.
Αυτή η σύνθεση στενής και ευρείας γωνίας αναδεικνύει τις λεπτομέρειες
της σπειροειδούς δομής και στους δύο, ενώ οι ογκώδεις γειτονικοί
γαλαξίες φαίνεται να εξισορροπούνται στο αστρικό πεδίο της κάθε πλευράς
του φωτεινού αστεριού Mirach, το (β) αστέρι στον αστερισμό της Ανδρομέδας. Ο Mirach βρίσκεται μόλις 200 έτη φωτός από τον Ήλιο αλλά ο M31,ο γαλαξίας της Ανδρομέδας,είναι στην πραγματικότητα 2,5 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά και ο M33, ο Γαλαξίας του Τριγώνου, είναι επίσης περίπου 3 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά.
Αν και φαίνονται πολύ μακριά μεταξύ τους, ο M31 και M33 συμμετέχουν
σε μία βαρυτική πάλη. Στην πραγματικότητα, οι ραδιοαστρονόμοι έχουν βρει
ενδείξεις μιας γέφυρας ουδέτερου αερίου υδρογόνου που θα μπορούσε να
τους συνδέει μεταξύ τους, ένδειξη μιας στενότερης συνάντησής τους στο
παρελθόν. Με βάση τις μετρήσεις, οι βαρυτικές προσομοιώσεις προβλέπουν
ότι ο Γαλαξίας μας, ο M31 και ο M33 θα υποβληθούν σε στενές αμοιβαίες
επαφές και, ενδεχομένως, σε συγχωνεύσεις σε δισεκατομμύρια χρόνια στο
μέλλον.
Πηγή: APOD
www.tsene.com
Η διάλυση του Φόβου θα δημιουργήσει ένα δακτύλιο γύρω από τον πλανήτη
Σε μερικά εκ. έτη ο Φόβος θα διαλυθεί σχηματίζοντας ένα δακτύλιο γύρω από τον Αρη
Πριν από λίγες εβδομάδες ομάδα
ειδικών της NASA ανακοίνωσε ότι οι μυστηριώδεις αυλακώσεις στον Φόβο,
τον μικρό δορυφόρο του Αρη, προκαλούνται από τον πλανήτη που… ρουφάει
τον δορυφόρο. Νέα μελέτη αναφέρει ότι σε μερικά εκατομμύρια έτη ο Φόβος
θα έχει διαλυθεί και τα απομεινάρια του θα σχηματίσουν ένα δακτύλιο ύλης
γύρω από τον πλανήτη.
Το φαινόμενο
Στον Φόβο έχουν εντοπιστεί μυστηριώδεις αυλακώσεις στην επιφάνεια
του. Οι επιστήμονες δεν έχουν βρει μέχρι σήμερα οριστική απάντηση στην
αιτία που δημιούργησε αυτές τις αυλακώσεις και η μόνη πιθανή εξήγηση που
έχει πέσει στο τραπέζι είναι ότι είναι προϊόν πτώσης κομητών.
Η ομάδα των ειδικών με επικεφαλής τον Τέρι Χάφορντ του κέντρου πτήσεωνGoddard
της NASA ανακοίνωσε στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Γεωλογικής
Εταιρείας ότι οι αυλακώσεις είναι αποτέλεσμα της έντονης βαρυτικής έλξης
του Αρη. Ο Φόβος βρίσκεται πολύ κοντά στον Αρη και σύμφωνα με τους
ερευνητές Κόκκινος Πλανήτης… ρουφάει σταδιακά την ύλη του δορυφόρου του.
Ο δακτύλιος
Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Μπέρκλεϊ επανήλθαν στο
θέμα και με μελέτη που δημοσιεύουν στην επιθεώρηση «Nature Geoscience»
αναφέρουν τι θα συμβεί όταν τελικά ο Φόβος σβήσει από τον χάρτη του
ηλιακού μας συστήματος.
Σύμφωνα με τους ερευνητές σε 20 έως 40 εκατομμύρια χρόνια ο Φόβος, θα
αποσυντεθεί και τα απομεινάρια του θα δημιουργήσουν έναν δακτύλιο γύρω
από τον Αρη. Οπως εκτιμούν οι ερευνητές η διαδικασία δημιουργίας του
δακτυλίου δεν θα διαρκέσει πάνω από λίγες εβδομάδες.
Αφότου δημιουργηθεί ο δακτύλιος γύρω από τον 'Αρη, εκτιμάται ότι θα
διαρκέσει από ένα έως εκατό εκατομμύρια χρόνια. Επειδή όμως ο Φόβος
αποτελείται από σκούρα υλικά που δεν αντανακλούν καλά το ηλιακό φως, ο
μελλοντικός δακτύλιος θα είναι δύσκολο να γίνει ορατός από τη Γη. Αρχικά
ο δακτύλιος θα είναι πυκνός όπως του Κρόνου, αλλά σταδιακά θα αραιώνει,
ώσπου θα εξαφανισθεί τελείως.
Ο δορυφόρος
Ο γεμάτος κρατήρες Φόβος έχει διάμετρο 22 χιλιομέτρων και διαγράφει
τρεις πλήρεις περιφορές γύρω από τον 'Αρη στο διάστημα μιας μέρας, σε
απόσταση μόνο 6.000 χιλιομέτρων από την επιφάνεια του πλανήτη. Ο
δεύτερος δορυφόρος, ο Δείμος, έχει περίπου το μισό μέγεθος του Φόβου και
κινείται πολύ μακρύτερα από τον 'Αρη.
Οι διαστημικές υπηρεσίες εξετάζουν τα τελευταία χρόνια το ενδεχόμενο
να σταλεί μια επανδρωμένη αποστολή στον Φόβο η οποία θα προετοιμάσει την
επίσκεψη στον Αρη. Η νέα ανακάλυψη για την τύχη του Φόβου αυξάνει το
ενδιαφέρον για αυτόν και άρα τις πιθανότητες να γίνει εκεί μια αποστολή
όπου ανάμεσα στα άλλα θα μελετηθεί η γεωλογική σύνθεση, η πυκνότητά και η
ανθεκτικότητά του. Ετσι θα μπορέσουν οι επιστήμονες να επιβεβαιώσουν
κατά πόσο είναι σωστές οι προβλέψεις των επιστημόνων για την τύχη του.
Οι
αστρονόμοι δεν έχουν ακόμη αρκετά δεδομένα για να προσδιορίσουν την
ακριβή τροχιά του νέου νάνου πλανήτη, κάτι που θα γίνει εντός του 2016.
Όσον αφορά τις διαστάσεις του, η διάμετρός του εκτιμάται σε 500 έως
1.000 χιλιόμετρα, δηλαδή μικρότερη από τον μισό Πλούτωνα. Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν το πιο μακρινό αντικείμενο που έχουν ποτέ
βρει στο ηλιακό μας σύστημα. Πρόκειται για έναν παγωμένο βραχώδη κόσμο,
πιθανότατα έναν νάνο πλανήτη, σε απόσταση 103 φορές μεγαλύτερη από τον
Ήλιο από ό,τι η Γη και τρεις φορές πιο μακριά από ό,τι είναι ο Πλούτων. Ο
προηγούμενος κάτοχος του ρεκόρ ήταν από το 2005 ο νάνος πλανήτης Έρις,
σε απόσταση 97 φορές μεγαλύτερη σε σχέση με τον πλανήτη μας. Η σχετική ανακοίνωση από τον αστρονόμο Σκοτ Σέπαρντ του Ινστιτούτου
Επιστημών Κάρνεγκι της Ουάσιγκτον έγινε στο συνέδριο της Αμερικανικής
Αστρονομικής Εταιρείας, σύμφωνα με το «Science», το «Nature» και το «New
Scientist». Η ανακάλυψη έγινε με το διαμέτρου οκτώ μέτρων τηλεσκόπιο
«Σουμπαρού» στο όρος Μάουνα Κέα της Χαβάης. To εν λόγω αντικείμενο, με την ονομασία V774104, βρίσκεται πέρα από
τη Ζώνη του Κάιπερ, όπου κινούνται ο Πλούτων και η Έρις, πιθανώς στα
σύνορα του Νέφους του Όορτ, στις εσχατιές του ηλιακού συστήματος. Μέχρι
στιγμής, μόνο δύο σώματα είναι γνωστά στο Νέφος του Όορτ, η Σέντνα
(ανακαλύφθηκε το 2003) και το αντικείμενο 2012 VP113 (ανακαλύφθηκε το
2012). Τα σώματα στο Νέφος του Όορτ, από όπου πιστεύεται ότι προέρχονται και
πολλοί κομήτες που επισκέπτονται περιοδικά την «γειτονιά» της Γης,
θεωρούνται μεγάλου επιστημονικού ενδιαφέροντος, επειδή, καθώς βρίσκονται
έξω από τη βαρυτική επίδραση του Ποσειδώνα, έχουν τροχιές πιθανώς
αδιατάρακτες από την πρώιμη εποχή δημιουργίας του ηλιακού μας συστήματος
πριν 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια. Επιπλέον, μερικοί επιστήμονες υποψιάζονται ότι στα βάθη του ηλιακού
μας συστήματος βρίσκεται κάποιος κρυμμένος μεγάλος πλανήτης και η
ανακάλυψη του νέου σώματος V774104 μπορεί να φέρει νέα στοιχεία και για
την πιθανή ύπαρξή του «αγνώστου Χ». Οι αστρονόμοι δεν έχουν ακόμη αρκετά δεδομένα για να προσδιορίσουν
την ακριβή τροχιά του νέου νάνου πλανήτη, κάτι που θα γίνει εντός του
2016. Όσον αφορά τις διαστάσεις του, η διάμετρός του εκτιμάται σε 500
έως 1.000 χιλιόμετρα, δηλαδή μικρότερη από τον μισό Πλούτωνα. Περισσότερες παρατηρήσεις θα γίνουν με τα Μαγγελανικά Τηλεσκόπια στη Χιλή την επόμενη εβδομάδα.
Ο Δρ. Μάνος Δανέζης, καθηγητής αστροφυσικής στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, με διεθνή ερευνητική δραστηριότητα, ευρέως γνωστός τα τελευταία χρόνια στο κοινό με τηλεοπτικές εκπομπές και σειρά ομιλιών σε πανεπιστημιακές αίθουσες και κοινωνικούς χώρους, οραματίζεται και εμπνέει τους πολίτες για μια μεγάλη πολιτισμική επανάσταση που θα βασίζεται στα σύγχρονα επιτεύγματα της επιστήμης.
Μια επανάσταση νέας ατομικής και κοινωνικής συνειδητότητας, που ήδη αρχίζει να διαμορφώνεται, δεν μοιάζει με τίποτα από όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα και βασίζεται στη νέα κοσμοαντίληψη που βασίζεται στην επιστημονική γνώση, πολλές πτυχές της οποίας παραμένουν επίτηδες κρυμμένες μόνο στα συρτάρια των εξουσιαστικών ελίτ… Το zougla.gr είχε μια μακρά συζήτηση μαζί του για το πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό και σε ποια κατάσταση βρισκόμαστε…
Ένας νέος κόσμος είναι εφικτός – και υπάρχει μέσα μας
«Τα δόγματα πάνω στα οποία βασίστηκε ο δυτικός πολιτισμός σήμερα καταρρέουν και μαζί καταρρέουν και οι επιμέρους δομές του. Αν καταλάβουμε ποια είναι αυτά τα δόγματα και γιατί καταρρέουν, τότε μπορούμε να σώσουμε ότι σώζεται από τον δυτικό πολιτισμό και να δομήσουμε μια κοινωνία που θα μας καλύπτει. Που θα καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες μας, τους φόβους μας, όχι όμως και τους παραλογισμούς μας, όπως τον υπέρμετρο υλισμό μας»«Τα δόγματα πάνω στα οποία βασίστηκε ο δυτικός πολιτισμός σήμερα καταρρέουν και μαζί καταρρέουν και οι επιμέρους δομές του. Αν καταλάβουμε ποια είναι αυτά τα δόγματα και γιατί καταρρέουν, τότε μπορούμε να σώσουμε ότι σώζεται από τον δυτικό πολιτισμό και να δομήσουμε μια κοινωνία που θα μας καλύπτει. Που θα καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες μας, τους φόβους μας, όχι όμως και τους παραλογισμούς μας, όπως τον υπέρμετρο υλισμό μας», εξηγεί ο Μάνος Δανέζης, κατακρίνοντας τις θεμελιώδεις βάσεις που δημιουργούν τα κακώς κείμενα της κοινωνίας μας…
Τι πρέπει να κάνουμε; «Αρχικά πρέπει να αναγνωρίσουμε τις πλαστές μας ανάγκες. Η κοινωνία μας προικοδοτεί με ένα σύνολο πλαστών αναγκών για να μας διογκώσει το φόβο της μη κάλυψης τους και, τελικά, να μας έχει μη ελεύθερους. Ελευθερία όμως δεν σημαίνει ασυδοσία, να μην ξεχνιόμαστε… Θα πρέπει να εντοπίσουμε τα στοιχεία του αξιακού μας συστήματος που πρέπει να αλλάξουν και να οικοδομήσουμε έναν νέο συνειδησιακό πολιτισμό. Οι προτάσεις πρέπει να γίνονται για να μετουσιώνονται σε πράξεις μετά την κρίση όμως. Κατά τη διάρκεια της κρίσης οι περισσότεροι είναι τυφλοί και κουφοί. Υπάρχουν όμως ευτυχώς πολλοί άνθρωποι που ακούνε», προειδοποιεί...
«Υπαινίσσομαι μια επανάσταση άλλου είδους που μέχρι σήμερα δεν την έχουμε γνωρίσει ώστε να καταλάβουμε πώς εφαρμόζεται. Μιλάμε για μια εσωτερική επανάσταση, επανάσταση απέναντι στον κακό εαυτό μας»«Υπαινίσσομαι μια επανάσταση άλλου είδους που μέχρι σήμερα δεν την έχουμε γνωρίσει ώστε να καταλάβουμε πώς εφαρμόζεται. Μιλάμε για μια εσωτερική επανάσταση, επανάσταση απέναντι στον κακό εαυτό μας. Πώς θα πρέπει να αναμορφώσουμε τον εαυτό μας ώστε να κάνουμε καλύτερη τη ζωή τη δική μας και των γύρω μας. Αυτό δεν έχει σχέση με τις επαναστάσεις που γνωρίζουμε μέχρι τώρα. Οι κοινωνίες των ανθρώπων που θα πυροδοτήσουν μια τέτοια επανάσταση, είναι οι κοινωνίες που αναπτύσσουν μια άλλη συνειδητότητα, μια άλλη νοοτροπία περί σχέσεως της φύσης με τον άνθρωπο και … του ανθρώπου με τον άνθρωπο. Έναν αγώνα να κυριαρχήσουμε στα πάθη μας», εξηγεί.
Ο Μάνος Δανέζης σε μια από τις δεκάδες ανοιχτές ομιλίες του στο κοινό...
Με οδηγό τη γνώση
«Η γνώση μπορεί να μεταβάλλει τους τρεις πυλώνες -θεολογία, επιστήμη, κοινωνική συγκρότηση- πάνω στις οποίες χτίστηκε αυτός ο πολιτισμός. Αυτοί οι πυλώνες βασίστηκαν στις έννοιες του χώρου, του χρόνου και της ύλης. Αυτά είναι όμως μόνο φιλοσοφικά κατηγορήματα. Εάν αλλάξεις το εννοιολογικό περιεχόμενο αυτών των εννοιών, τότε ολόκληρος ο πολιτισμός ανατρέπεται», εκτιμάει ο αστροφυσικός.
«Το τρομακτικό που συνέβη τον 20ο αιώνα και που ποτέ δεν το μάθαμε γιατί ποτέ δεν μας το δίδαξαν, είναι ότι οι τρεις πυλώνες του πολιτισμού άλλαξαν όχι φιλοσοφικά, αλλά αποδεικτικά και πειραματικά. Αυτό προσπαθώ να κάνω – να εξηγήσω πως άλλαξαν αυτές οι έννοιες και ποια είναι η πρακτική αλλαγή του πολιτισμού με βάση το νέο εννοιολογικό περιεχόμενο αυτών των εννοιών»Γιατί δεν έχει συμβεί ήδη αυτό; «Το τρομακτικό που συνέβη τον 20ο αιώνα και που ποτέ δεν το μάθαμε γιατί ποτέ δεν μας το δίδαξαν, είναι ότι αυτές οι τρεις έννοιες άλλαξαν όχι φιλοσοφικά, αλλά αποδεικτικά και πειραματικά. Αυτό προσπαθώ να κάνω – να εξηγήσω πως άλλαξαν αυτές οι έννοιες και ποια είναι η πρακτική αλλαγή του πολιτισμού με βάση το νέο εννοιολογικό περιεχόμενο αυτών των εννοιών. Πως συνδέεται δηλαδή η σύγχρονη φυσική με την αλλαγή του πολιτισμού.
»Η θεωρία της σχετικότητας, η κβαντική φυσική, η θεωρία των στοιχειωδών σωματιδίων, που είναι άγνωστα για το μέσο πολίτη (αλλά και για πολλούς διδάκτορες…). Αν δεν έχουμε μια βαθιά κατανόηση αυτών των καινούριων εννοιών –πειραματικά αποδεδειγμένων- και το ότι συνδέονται απευθείας με τη δομή και τη λειτουργία της κοινωνίας μας, δεν θα πειστεί κανείς ότι βρισκόμαστε στην απαρχή μιας πολιτισμικής επανάστασης. Η γνώση δηλαδή που μας κρύβουν επιμελώς με το να μην μας τη διδάσκουν. Το γιατί δεν μας τη διδάσκουν… είναι για να μην ανατραπεί η έννοια της ύλης και της σημασίας που της δίνουμε σήμερα. Θα πρέπει να ξεκινήσει η υποβάθμιση της από το πρώτο αξιακό γεγονός στο 10ο ή το 15ο, και στη θέση της να μπουν άλλες αξίες που αμφισβητούν τις διοικητικές δομές των τριών παραπάνω πυλώνων. Αλλά… κανείς δεν είναι έτοιμος να αφήσει την καρέκλα του… Ποιος είναι έτοιμος να τα αποδεχτεί αυτά; Εδώ δεν είμαστε έτοιμοι να αποδεχτούμε τη μείωση του αριθμού των βουλευτών», σχολιάζει δηκτικά...
«Ποτέ καμιά σημαντική επανάσταση δεν επικράτησε γιατί το θέλησε η εξουσία. Πάντοτε οι μεγάλες πολιτισμικές αλλαγές άλλαξαν από τον ενημερωμένο πολίτη»Σύμφωνα με τον Μάνο Δανέζη, η αλλάγη δεν θα έρθει από τους κυβερνώντες... «Ποτέ καμιά σημαντική επανάσταση δεν επικράτησε γιατί το θέλησε η εξουσία. Πάντοτε οι μεγάλες πολιτισμικές αλλαγές άλλαξαν από τον ενημερωμένο πολίτη. Αυτό προσπαθώ να κάνω. Ο δρόμος για την αλλαγή είναι πολύ δύσκολος, αλλά πρέπει να αρχίσει από τώρα. Αν είχαμε κάνει αυτό το βήμα τον 20ο αιώνα, τώρα θα είχαμε φτάσει ως εδώ»...
Τα αίτια της κατάρρευσης - η θεοποίηση της ύλης
«Το πρώτο αίτιον της κατάρρευσης του δυτικού πολιτισμού», σύμφωνα με τον Μάνο Δανέζη, «είναι το γεγονός ότι την περίοδο της επιστημονικής επανάστασης του 16ου αιώνα, ως πρώτο αξιακό της γεγονός θεώρησε την ύλη, τα παράγωγά της και την κατάκτηση αυτών των παραγώγων. Ήταν εύκολο και ήταν ορατό αυτό. Επειδή οι λαοί ζήταγαν δημοκρατία οι βασιλείς εκείνης της εποχής έκαναν ένα ωραίο κόλπο… Έβαλαν εκπροσώπους όλων των τάξεων και των φτωχών μέσα στην ελίτ, περιβάλλοντας με όλα τα πλεονεκτήματα της ελίτ τους εκπροσώπους του λαού.
«Σε ένα μικρό διάστημα οι εκπρόσωποι του λαού έπαψαν να εκπροσωπούν το λαό, αλλά αντίθετα αγωνίζονταν για να διατηρήσουν το προνόμιο της εκπροσώπησης»»Πόνταραν έτσι στην κακή πλευρά της φύσης του ανθρώπου. Αν ένας άνθρωπος ζήσει για ένα διάστημα κατέχοντας όλα αυτά τα λογικά και παράλογα προνόμια, θα θελήσει να μην τα χάσει. Και για να μην τα χάσει, θα πρέπει να υπακούσει. Άρα σε ένα μικρό διάστημα οι εκπρόσωποι του λαού έπαψαν να εκπροσωπούν το λαό, αλλά αντίθετα αγωνίζονταν για να διατηρήσουν το προνόμιο της εκπροσώπησης», τονίζει, ερμηνεύοντας εν πολλοίς τα αίτια της υποβάθμισης της πολιτικής ζωής της χώρας μας...
Και συνεχίζει:
«Η φιλοσοφία του δυτικού πολιτισμού είναι ότι όλα κατακτώνται μέσα από το χρήμα. Ο προτεσταντισμός που κυριάρχησε, ακόμα κι η θεολογική δηλαδή φιλοσοφία του πράγματος, είναι γεμάτη οικονομικούς κανόνες. «Δεν έχει σημασία τι κάνεις πραγματικά – αλλά τι πιστεύεις». Αυτό έχει κυριαρχήσει. Πρέπει να καταλάβουμε όμως ότι η ύλη είναι μιας ψευδής απεικόνιση, ένα μάτριξ, ότι ακριβώς βλέπουμε και στην οθόνη ενός υπολογιστή. Αλλάζω σημαίνει διευρύνω την ικανότητα μου να αντιλαμβάνομαι τον φυσικό κόσμο. Αποκτώ γνώση για να γίνομαι καλύτερος, όχι για να προσπορίζομαι περισσότερα αγαθά, όπως κάνουμε εμείς».
Σχετικά με την κατάσταση στη χώρα μας, ο διακεκριμένος αστροφυσικός παρουσιάζεται σχετικά αισιόδοξος: «Οι Έλληνες δεν έχουμε αλλοτριωθεί στο μέτρο που έχει συμβεί αυτό σε σχέση με άλλους λαούς. Η κρίση μας έφερε πιο κοντά στο εμείς, παρά στο εγώ. Η αλληλεγγύη που έχουμε εμείς είναι ένα συγκριτικό μας πλεονέκτημα. Και για το ότι φτάσαμε ως εδώ που φτάσαμε, τουλάχιστον έχουμε συνείδηση ότι κάτι δεν κάναμε καλά – ότι φταίμε κι εμείς».
Η σύγχρονη επιστήμη δίνει τις απαντήσεις
Συζητώντας για τον τομέα του, τη Φυσική, ο Μάνος Δανέζης προτιμάει να βλέπει τα πράγματα πολυδιάστατα. «Το σύμπαν είναι ενιαίο και αδιαίρετο. Οτιδήποτε διαχωριστικό είναι πλάνη της φυσιολογίας του ανθρώπου. Αποδεδειγμένα πλέον. Η «κόλλα» που θα συνδέσει τους ανθρώπους σε αυτή την κατανόηση, ότι δεν υπάρχει «εγώ» αλλά εμείς», δεν είναι η ελεημοσύνη, αλλά η αλληλεγγύη, η ισότητα δηλαδή των μερών. Πώς μπορεί να πειστεί ο κόσμος ότι συμβαίνει αυτό; Απλά κάνοντας πράξεις και όχι μόνο λόγια και θεωρίες…
»Η σύγχρονη φυσική επιβεβαιώνει την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, ότι είμαστε μέρος της ολότητας του σύμπαντος κι όχι κυρίαρχοι αυτού, όπως εσφαλμένα θεωρεί ο δυτικός πολιτισμός μέχρι σήμερα».
«Η σύγχρονη φυσική επιβεβαιώνει την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, ότι είμαστε μέρος της ολότητας του σύμπαντος κι όχι κυρίαρχοι αυτού, όπως εσφαλμένα θεωρεί ο δυτικός πολιτισμός μέχρι σήμερα»Μήπως όλα αυτά είναι... θεωρίες συνωμοσίας; Και ποιος πρέπει να είναι τελικά ο ρόλος του επιστήμονα; «Σε μία συνωμοσία πιστεύω… Στη συνωμοσία των βλακών… Ο φόβος μου είναι ότι όλη αυτή η γνώση και η τεχνολογία, όσο την κρατάνε μυστική μεταξύ συγκεκριμένων κύκλων, τότε αυτοί οι κύκλοι θα γίνουν εξουσιαστές. Για αυτό πρέπει να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά απέναντι σε όλα και κυρίως απέναντι στην επιστήμη και την τεχνολογία.
»Ειδικά στις περιόδους μεγάλης κρίσης, ο επιστήμονας θα πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του απέναντι στην κοινωνία ανεξάρτητα του επαγγελματικού και προσωπικού κόστους… Ο ρόλος του καθηγητή πανεπιστημίου, στην εποχή των χρηματοδοτήσεων, έχει εκμαυλιστεί σε μεγάλο βαθμό. Με μάθανε οι δάσκαλοι μου ότι αν θες να γίνεις δάσκαλος, πρέπει να θυσιάζεις πράγματα του εαυτού σου για τους άλλους»…
«Ο φόβος μου είναι ότι όλη αυτή η γνώση και η τεχνολογία, όσο την κρατάνε μυστική μεταξύ συγκεκριμένων κύκλων, τότε αυτοί οι κύκλοι θα γίνουν εξουσιαστές»Ο Μάνος Δανέζης έχει άποψη για μια σειρά άλλων ζητημάτων... Μπορεί η σύγχρονη επιστήμη να εξαλείψει ακόμα και το φόβο του θανάτου; Ποια είναι η σύγχρονη έννοια του Θεού; Οι μοντέρνες ανακαλύψεις της φυσικής πώς μπορούν να καθορίσουν τη λειτουργία της κοινωνίας μας ευρύτερα; Πώς η σκέψη επηρεάζει το περιβάλλον και μπορεί να δημιουργήσει ακόμα και… υλική πραγματικότητα; Τι γνώμη έχει για τις εμφανίσεις ΑΤΙΑ, που έχουν κορυφωθεί τον τελευταίο καιρό σε όλο τον κόσμο; Οι τελευταίες ανακαλύψεις για το διάστημα… μήπως δεν είναι και τόσο τελευταίες και παρουσιάζονται ως τέτοιες;
Τέλος, δεν παραλείψαμε να ρωτήσουμε τον Μάνο Δανέζη για τη μεγάλη ελληνική εφεύρεση του φυσικού Πέτρου Ζωγράφου, την οποία παρουσιάσαμε στο ευρύ κοινό. Ο διακεκριμένος καθηγητής τόνισε ότι είδε με μεγάλο ενδιαφέρον την πορεία και την εξέλιξη της ειδικής συσκευής που παράγει ρεύμα από νερό...
Δεν πέρασαν 20 χρόνια από τότε που ο κόσμος έμαθε ότι το σύμπαν
διευρύνεται όλο και πιο γρήγορα, προωθούμενο από τη σκοτεινή ενέργεια. Η
ανακάλυψη έγινε δυνατή από τους υπερκαινοφανείς Τύπου Ια, οι οποίοι είναι εξαιρετικά
φωτεινοί και αξιοσημείωτα όμοιοι σε λαμπρότητα,όπου χρησιμοποιήθηκαν
ως «πρότυπα κηρία» για τη διερεύνηση της ιστορίας του σύμπαντος. Στην πραγματικότητα, οι υπερκαινοφανείς Τύπου Ια
απέχουν πολύ από το να είναι πρότυπα. Η ενδιάμεση σκόνη μπορεί να τους
κοκκινίζει και να τους αδυνατίζει και η φυσική των θερμοπυρηνικών τους
εκρήξεων διαφέρει – ένας μονός λευκός νάνος (ένα άστρο στο μέγεθος της
Γης, με μάζα όσο ο ήλιος μας) μπορεί να εκραγεί μετά την''απορρόφηση'' μάζας
από ένα συνοδό άστρο ή δύολευκοί νάνοι σε τροχιά ο ένας γύρω από τον
άλλο, μπορεί να συγκρουστούν και να εκραγούν. Αυτά τα «πρότυπα» Τύπου Iα
μπορεί να διαφέρουν σε λαμπρότητα μέχρι 40%. Η διασπορά της λαμπρότητας
μπορεί να μειωθεί με καλά αποδεδειγμένες μεθόδους, αλλά η κοσμολογία
συνεχίζει να υφίσταται με τους καταλόγους των υπερκαινοφανών που μπορεί να
διαφέρουν σε λαμπρότητα μέχρι 15%.
Τα μέλη του διεθνούς πειράματος Nearby Supernova Factory
(SNfactory), που εδρεύει στο Εθνικό Εργαστήριο Lawrence Berkeley
(Berkeley Lab) του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, έχουν μειώσει δραματικά
τηνδιασπορά φάσματος στις λαμπρότητες ενός υπερκαινοφανή. Χρησιμοποιώντας ένα δείγμα
σχεδόν 50 κοντινών υπερκαινοφανών, προσδιόρισαν δίδυμους
υπερκαινοφανείς σε ζεύγη, των οποίων τα φάσματα είναι σχεδόν ίδια, τα
οποία μείωσαν τη διασπορά λαμπρότητάς τους σε ένα απλό 8%. Η απόσταση
αυτών των υπερκαινοφανών μπορεί να μετρηθεί περίπου δύο φορές
ακριβέστερα από πριν.
Τα αποτελέσματα του SNfactory αναφέρονται στην εργασία «Improving
cosmological distance measurements using twin Type Ia supernovae» που
έγινε δεκτή για δημοσίευση από το Astrophysical Journal (APJ).
«Αντί να επικεντρωθούμε στο τι προκαλεί τις διαφορές μεταξύ των
υπερκαινοφανών, η προσέγγιση με τους δίδυμους υπερκαινοφανείς έγκειται στο να
κοιτάξουμε τα φάσματα και να αναζητήσουμε τις καλύτερες αντιστοιχίσεις,
έτσι ώστε να συγκρίνουμε ομοειδή μεγέθη», λέει ο Greg Aldering, κοσμολόγος του
Berkeley Lab, που ηγείται του SNfactory . «Η υπόθεση που ελέγξαμε είναι
ότι: αν δύο υπερκαινοφανείς φαίνονται ίδιοι, πιθανότατα είναι ίδιοι».
Η Hannah Fakhouri, επικεφαλής συγγραφέας της εργασίας στο APJ, ξεκίνησε
τη μελέτη διδύμων υπερκαινοφανών για τη διδακτορική της διατριβή. Λέει ότι τα θεωρητικά
πλεονεκτήματα μιας αντιστοίχισης των διδύμων αυτών υπερκαινοφανών είχαν από καιρό συζητηθεί
στο Berkeley Lab. Αυτό που ισχύει για τους ερευνητές που ίδρυσαν το SNfactory,
συμπεριλαμβανομένου και του συμβούλου της διατριβής της, του βραβευμένου
με Νόμπελ, Saul Perlmutter, ένας από τους κύριους στόχους τους ήταν η
συγκέντρωση ενός συνόλου δεδομένων ικανοποιητικής ποιότητας για να
ελέγξουν υποθέσεις όπως των δίδυμων υπερκαινοφανών.
Ο συγχρονισμός της Fakhouri ήταν καλός. Μπόρεσε να επωφεληθεί από τις
ακριβείς ταυτόχρονες - φασματοφωτομετρίες, στιγμιαίες μετρήσεις δηλαδή φασμάτων και
λαμπρότητας πολλών κοντινών τύπου Iα, που συλλέχθηκαν με τη χρήση του
Φασματογράφου Πλήρους Πεδίου Υπερκαινοφανών (SNIFS)του SNfactory, στο 2,2
μέτρων τηλεσκόπιο του Πανεπιστημίου της Χαβάης, στο (ηφαίστειο) Mauna
Kea.
Ο όρος «κοντινή απόσταση» είναι σχετικός. Ορισμένοι υπερκαινοφανείς του
SNfactory είναι περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο έτη φωτός μακριά.
Αλλά όλοι αυτοί αποδίδουν πιο εκτενείς και λεπτομερείς μετρήσεις από ότι οι
πραγματικά μακρινοί υπερκαινοφανείς, που είναι επίσης αναγκαίοι για την
κοσμολογία.
Η μελέτη των διδύμων υπερκαινοφανών χρησιμοποίησε δεδομένα από τα πρώτα
χρόνια των παρατηρήσεων του SNfactory. Η περαιτέρω εργασία θα
χρησιμοποιήσει εκατοντάδες φάσματα, Τύπου Iα, υψηλής ποιότητας, από το
SNfactory, η οποία μέχρι στιγμής είναι η μόνη μεγάλη βάση δεδομένων στον κόσμο που
μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εργασία αυτή.
Μέλη τως συντελεστών της εργασίας: Από αριστερά GregAldering, KyleBoone, HannahFakhouri και SaulPerlmutter του NearbySupernovaFactory
Παρά τα εκπληκτικά αποτελέσματα, η Fakhouri περιγράφει την αρχική έρευνα
ως «μια μεγάλη αγγαρεία», που απαιτεί σκληρή δουλειά και προσοχή στη
λεπτομέρεια. Μία πρόκληση ήταν το να γίνουν σωστές συγκρίσεις των
χρονοσειρών, στις οποίες λαμβάνονται φάσματα σε συχνά διαστήματα καθώς ο
υπερκαινοφανής όταν φτάσει τη μέγιστη φωτεινότητα μετά σιγά-σιγά
εξασθενεί. Διαφορετικά χρώματα (μήκη κύματος) λάμπουν και εξασθενούν με
διαφορετικούς ρυθμούς.
Η δειγματοληψία για τις χρονοσειρές των διαφορετικών υπερκαινοφανών, δεν
μπορούσε να γίνει ομοιόμορφα, λόγω των αιτήσεων του χρόνου χρήσης του
τηλεσκοπίου και για άλλα θέματα, όπως ο καιρός. Το μέλος του SNfactory
Rollin Thomas, του Κέντρου Υπολογιστικής Κοσμολογίας του Berkeley Lab,
πρότεινε μια μαθηματική διαδικασία που ονομάζεται Γκαουσιανή διαδικασία
παλινδρόμησης, για την πλήρωση των κενών. Η Fakhouri λέει το αποτέλεσμα
«ήταν μια μεγάλη επαναστατική ανακάλυψη».
Ο ''καθαρισμός'' των φασμάτων και η ταξινόμηση των υπερκαινοφανών για τον
δίδυμό τους γινόταν εντελώς στα «τυφλά». Οι ερευνητές δεν είχαν άλλες
πληροφορίες σχετικά με τους υπερκαινοφανείς, εκτός από τα φάσματα τους.
«Η διαδικασία «αποτύφλωσης» ήταν αγχωτική», λέει η Fakhouri. «Ίσως να
βρίσκαμε ότι η αναζήτηση του δίδυμου ήταν εντελώς άχρηστη». Το
αποτέλεσμα ήταν ανακουφιστικό: όσο πιο ''κοντά'' ήταν τα φάσματα των
διδύμων, τόσο πιο κοντά ήταν οι λαμπρότητέςτους.
Το αποτέλεσμα υποδηλώνει σαφώς ότι η από καιρού αποδεκτή 15% αβεβαιότητα
στη λαμπρότητα του Τύπου Iα δεν είναι απλώς στατιστική, καλύπτει
πραγματικές αλλά άγνωστες διαφορές στη φύση των ίδιων των
υπερκαινοφανών. Η δραματική μείωση της διασποράς της λαμπρότητας της
μεθόδου των διδύμων υπερκαινοφανών, υποδηλώνει ότι οι ''κρυμμένοι άγνωστοι'' σχετικά με τις
φυσικές διαδικασίες έκρηξης των διδύμων έχουν μειωθεί επίσης σημαντικά, το οποίο ένα ισχυρό βήμα προς την κατεύθυνση της χρήσης τέτοιων υπερκαινοφανών
ως αληθινά πρότυπα κηρία.
Όταν η Fakhouri πήρε το διδακτορικό της, ο μεταπτυχιακός φοιτητής Kyle
Boone, δεύτερος συγγραφέας της εργασίας στο APJ, ανέλαβε τα τελικά
στάδια της ανάλυσης. «Ξεκίνησα την εργασία συγκρίνοντας τη μέθοδο των διδύμων με
άλλες μεθόδους για τη μείωση της διασποράς στη λαμπρότητα».
Η συμβατική προσέγγιση ήταν να ταιριάξει μια καμπύλη μέσω μιας σειράς
δεδομένων σημείων λαμπρότητας ως συνάρτηση του χρόνου: Μια Φωτοκαμπύλη.
Οι ασθενέστεροι υπερκαινοφανείς Τύπου Iα, έχουν ''στενότερες'' φωτοκαμπύλες
και είναι πιο ερυθροί. Αυτό το γεγονός χρησιμοποιείται για να
«τυποποιήσει» τους υπερκαινοφανείς, δηλαδή να προσαρμόσει τις
λαμπρότητές τους σε ένα κοινό σύστημα.
Η μέθοδος των διδύμων υπερκαινοφανών, λέει ο Boone, «κερδίζει με τη μέθοδο της φωτοκαμπύλης χωρίς
καν να το προσπαθεί. Πλέον, βρήκαμε ότι αυτό μπορεί να γίνει μόνο με ένα
φάσμα και δεν απαιτείται ολόκληρη φωτοκαμπύλη».
Άλλες πρόσφατες μέθοδοι είναι πιο διακριτικές και λεπτομερείς, αλλά όλες
έχουν μειονεκτήματα σε σύγκριση με αυτή των διδύμων. «Η κύρια
ανταγωνιστική τεχνική δίνει εξαιρετικά αποτελέσματα, αλλά εξαρτάται από
τα μήκη κύματος κοντά στο υπέρυθρο, όπου η διασπορά της αρχικής
λαμπρότητας είναι πολύ λιγότερη», λέει ο Boone. «Αυτό θα είναι δύσκολο
να χρησιμοποιηθεί σε μακρινούς υπερκαινοφανείς, των οποίων η υψηλή
μετατόπιση στο ερυθρό τους καθιστά κοντά στο υπέρυθρο μήκος κύματος κάνοντάς τους έτσι γίνονται απρόσιτους».
«Εργαζόμαστε για να δούμε πόσο καλά η τεχνολογία των διδύμων υπερκαινοφανών μπορεί να
εφαρμοστεί σε ένα πολύ μεγάλο δείγμα καλά χαρακτηρισμένων,
υπερκαινοφανών υψηλής μετατόπισης στο ερυθρό, το οποίο θα μπορούσε να μας δοθεί από ένα διαστημικό τηλεσκόπιο, όπως το WFIRST. «Η NASA σχεδιάζει να
εκτοξεύσει το WFIRST (Wide-Field Infrared Survey Telescope), στα μέσα
της δεκαετίας του 2020. Μεταξύ άλλων ερευνών, θα ''συλλάβει'' τα φάσματα
πολλών χιλιάδων απομακρυσμένων υπερκαινοφανών Τύπου Iα», λέει ο Boone.
Όταν βασίζεσαι σε ένα δείγμα αναφοράς καλά μετρημένων υπερκαινοφανών,
αρκετά μεγάλο έτσι ώστε να βρει κάθε νέος υπερκαινοφανής το τέλειο δίδυμό του,
η τεχνολογία των δίδυμων υπερκαινοφανών θα μπορούσε να οδηγήσει σε
ακριβείς μετρήσεις της επίδρασης της σκοτεινής ενέργειας στο σύμπαν κατά
τα τελευταία 10 δισεκατομμύρια χρόνια. Κάθε σημείο στο χώρο και το
χρόνο, έτσι επισημασμένο θα είναι ένα ακριβές ορόσημο για το ταξίδι που
οδήγησε στο σύμπαν που ζούμε σήμερα.
Νέες εντυπωσιακές αποκαλύψεις για τον πλανήτη νάνο του ηλιακού μας συστήματος
Στην φωτογραφία εικονίζονται ορισμένα από τα μεγάλα παγωμένα όρη του Πλούτωνα τα οποία τώρα οι επιστήμονες λένε ότι είναι κρυοηφαίστεια
Ανάμεσα στις πολλές εντυπωσιακές ανακαλύψεις που έκανε στον Πλούτωνα το σκάφος New Horizons ήταν γιγάντιοι σχηματισμοί που αποτελούνταν από πάγο. Τα στελέχη της αποστολής ανακοίνωσαν ότι πιθανότατα αυτά τα παγωμένα όρη είναι ηφαίστεια που εκτόξευαν πάγο αντί για λάβα στην επιφάνεια του πλανήτη Πλούτωνα.
Η νέα ανακοίνωση προκαλεί εκ νέου θαυμασμό για τον απομακρυσμένο παγωμένο κόσμο αλλά και ερωτηματικά για το πώς ο Πλούτωνας μπόρεσε να είναι τόσο γεωλογικά ενεργός.«Το σύστημα του Πλούτωνα μας έχει δημιουργήσει άκρα αμηχανία» είπε ο Άλαν Στερν του Ινστιτούτου Νοτιοδυτικής Έρευνας στο Μπόλντερ του Κολοράντο που είναι επικεφαλής της αποστολής New Horizons.
Τα ηφαίστεια
Τα παγωμένα όρη του Πλούτωνα έχουν διάμετρο το καθένα εξ αυτών περίπου 160 χιλιόμετρα διάμετρο και ορισμένα από αυτά έχουν ύψος περίπου πέντε χλμ. Οι κορυφές τους παρουσιάζουν κοιλότητες που μοιάζουν με αυτές των ηφαιστείων του Άρη και της Γης.
«Δεν έχει βρεθεί τίποτα παρόμοιο στο εξώτερο ηλιακό σύστημα» δήλωσε ο Όλιβερ Ουάιτ, επιστήμονας της NASA στο ερευνητικό κέντρο Έιμς στο Μόφετ Φίλντ στην Καλιφόρνια. Αντί να βγάζουν λάβα, τα ηφαίστεια στον Πλούτωνα φαίνεται ότι εκτόξευαν παγωμένο νερό και άλλα, όπως παγωμένο άζωτο, αμμωνία ή μεθάνιο.
Ο Ουάιτ ομολογεί πως η ιδέα ότι υπάρχουν ηφαίστεια στον πλανήτη αυτόν, που απέχει από τον Ήλιο περίπου 30 φορές πιο μακριά από όσο απέχει η Γη από τον Ήλιο, ακούγεται παράλογη, «αλλά είναι το λιγότερο τρελό πράγμα που μπορούμε να σκεφτούμε» ως ερμηνεία για την ύπαρξη των βουνών αυτών. Οτι και να είναι, είναι πολύ περίεργα» είπε.
Οι ρωγμές και η ατμόσφαιρα
Το New Horizons έστειλε και στοιχεία επίσης για πολλές βαθιές ρωγμές στην επιφάνεια του Πλούτωνα, η μεγαλύτερη από τις οποίες έχει μήκος 322 χιλιομέτρων. Η κορυφή της ρωγμής βρίσκεται υψομετρικά περίπου 4 χιλιόμετρα ψηλότερα από τη βάση της - δηλαδή πάνω από δύο φορές το ύψος των τοιχωμάτων του φαραγγιού Grand Canyon στις ΗΠΑ. «Το γεγονός ότι βρίσκονται τόσο μεγάλες ρωγμές στο τμήμα αυτό του Πλούτωνα σημαίνει ότι ο φλοιός του πλανήτη πέρασε φάση μεγάλης επέκτασης κάποια στιγμή στην ιστορία του» είπε ο Ουάιτ.
Μεταξύ άλλων, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η διάσπαση των φυσικών ραδιενεργών στοιχείων στον πυρήνα του πλανήτη ήταν η πηγή θέρμανσης για τη μεταμόρφωσή του. Ανακοινώθηκε επίσης ότι η ατμόσφαιρα του Πλούτωνα είναι πιο πυκνή από όσο πιστεύαμε μέχρι τώρα και ότι τα συστατικά της καταφέρνουν να απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία και να την εκπέμπουν πίσω ως ένα είδος κοσμικής λάμψης. Ετσι εξηγείται και το γιατί η υπεριώδης ακτινοβολία δεν απομακρύνει την ατμόσφαιρα του Πλούτωνα στο Διάστημα όπως θα έπρεπε να συμβαίνει αν η ατμόσφαιρα του ήταν πιο αραιή φαινόμενο που συμβαίνει στον Αρη.
Ο δορυφόρος MAVEN φαίνεται ότι λύνει ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια του Κόκκινου Πλανήτη
Ο
Ηλιος και οι... άνεμοι του οδήγησαν την ατμόσφαιρα του Αρη στο Διάστημα
καθιστώντας τον ένα έρημο και χωρίς ζωή κόσμο. Δείτε το σχετικό βίντεο
που έδωσε στη δημοσιότητα η NASA. Credit: (NASA-GSFC/CU Boulder
LASP/University of Iowa)
Η NASA ανακοίνωσε ότι ο δορυφόρος που εδώ και δύο χρόνια μελετά τις
ατμοσφαιρικές συνθήκες του Αρη συνέλεξε στοιχεία που αποκαλύπτουν πώς ο
Κόκκινος Πλανήτης έχασε την ατμόσφαιρα του και έγινε αυτός ο άγονος και
αφιλόξενος κόσμος που γνωρίζουμε. Κατά καιρούς αναπτύχθηκαν διάφορες
θεωρίες για την απώλεια της αρειανής ατμόσφαιρας. Πτώση αστεροειδών,
ηφαιστειακή δραστηριότητα αλλά και η ηλιακή δραστηριότητα ήταν ανάμεσα
στις θεωρίες που προτάθηκαν. Σύμφωνα με τα νέα ευρήματα αποκλειστικός
υπεύθυνος για την απώλεια της ατμόσφαιρας του Αρη είναι ο Ηλιος και
ειδικότερα οι ηλιακοί άνεμοι που την απομάκρυναν από τον πλανήτη.
Το μυστήριο και οι θεωρίες
Η Γη διατήρησε το νερό και την πυκνή ατμόσφαιρά της κυρίως χάρη στο
μαγνητικό πεδίο της, το οποίο εκτρέπει τα επικίνδυνα φορτισμένα
σωματίδια που εκπέμπει διαρκώς ο Ήλιος. Το πεδίο πηγάζει από την κίνηση
του λιωμένου σιδήρου από το οποίο αποτελείται ο εσώτερος πυρήνας του
πλανήτη και ουσιαστικά λειτουργεί σαν γιγάντιο δυναμό. Άγνωστο πώς, ο
Άρης έχασε το μαγνητικό πεδίο που πιθανότατα διέθετε στα αρχικά στάδια
της ζωής του.
Ενα από τα επακόλουθα ήταν να χάσει την ατμόσφαιρα που οι ειδικοί
εκτιμούν ότι διέθετε στην πρώτη περίοδο της ύπαρξης του. Η μεγάλη
αραίωση της ατμόσφαιρας δεν μπορούσε πλέον να συγκρατήσει το νερό στην
επιφάνεια του Αρη με ότι αυτό συνεπάγεται για τις δυνατότητες του
πλανήτη να φιλοξενήσει ζωή. Το 2013 δύο ανεξάρτητες ερευνητικές ομάδες
της NASA μελέτησαν δεδομένα που συνέλεξε το Curiosity, ένας από τους
ρομποτικούς εξερευνητές του Κόκκινου Πλανήτη.
Οι δύο ομάδες κατέληξαν στα ίδια συμπεράσματα και ανέπτυξαν μια κοινή
θεωρία σύμφωνα με την οποία λίγο μετά τον σχηματισμό του, όπως συνέβη
και με τη Γη, ο Αρης έγινε ένα πεδίο συνεχούς πτώσης αστεροειδών,
κομητών και διαφόρων διαστημικών σωμάτων.
Οι ερευνητές έκαναν την εκτίμηση ότι πριν από περίπου 4 δισ. έτη ένα
σώμα με μέγεθος παρόμοιο με εκείνο του Πλούτωνα έπεσε πάνω στον Αρη. Η
τρομερή σύγκρουση είχε ως αποτέλεσμα η ατμόσφαιρα του Αρη να καταστραφεί
ολοσχερώς. Σύμφωνα με τους ερευνητές, εκτός από τη σύγκρουση κάποιο
ρόλο στην καταστροφή της ατμόσφαιρας του Αρη έπαιξε η ηφαιστειακή
δραστηριότητα του πλανήτη αλλά και οι ηλιακοί άνεμοι.
Οι πρώτες ενδείξεις
Τον Νοέμβριο του 2013 τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον Αρη ο δορυφόρος
MAVEN της NASA και λίγες μόλις εβδομάδες αργότερα κατάφερε να συλλέξει
σημαντικά στοιχεία για την απώλεια της ατμόσφαιρας και του νερού από τον
πλανήτη. Ο ΜAVEN κατέγραψε σύννεφα ατόμων υδρογόνου, άνθρακα και
οξυγόνου τα οποία δραπετεύουν από την ατμόσφαιρα του Άρη και χάνονται
στο διάστημα -μια διαδικασία που συνεχίζεται εδώ και τρία δισεκατομμύρια
χρόνια και άφησε τον πλανήτη παγωμένο και στεγνό. Εκτός των άλλων η
απώλεια της ατμόσφαιρας άφησε τον πλανήτη ευάλωτο στην επίδραση του
Ήλιου.
Το Maven διαπίστωσε από τις πρώτες εβδομάδες της λειτουργίας του ότι
το φαινόμενο συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, με τον Ήλιο να κλέβει ακόμα
υλικό από την αραιή ατμόσφαιρα του Άρη, η οποία είναι σήμερα 100 φορές
πιο αραιή από της Γης.
Τα σωματίδια που εκπέμπει ο Ήλιος, γνωστά ως ηλιακός άνεμος,
συγκρούονται με την ατμόσφαιρα και την συμπαρασύρουν στο Διάστημα. Αυτό
είναι μια συνεχής διαδικασία, η οποία όμως εντείνεται δραματικά όταν ο
Ήλιος ξεσπά σε εκρήξεις, γνωστές ως ηλιακές εκλάμψεις και εκτινάξεις
στεμματικού υλικού. Το Maven κατέγραψε τον Σεπτέμβριο του 2014 ένα
σύννεφο σωματιδίων από μια εκτίναξη στεμματικού υλικού να φτάνει στον
Άρη. Δεν μπόρεσε όμως να παρατηρήσει την αντίδραση της ατμόσφαιρας,
καθώς δεν είχαν ενεργοποιηθεί ακόμα όλα τα όργανά του. Το σκάφος
κατάφερε ωστόσο να απεικονίσει σύννεφα ατομικού υδρογόνου, οξυγόνου και
άνθρακα που χάνονται από την ατμόσφαιρα στο Διάστημα.
Η επιβεβαίωση
Την Πέμπτη το βράδυ η NASA ανακοίνωσε ότι το MAVEN συγκέντρωσε πλέον
όλα τα εκείνα τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι υπεύθυνοι για την απώλεια
της ατμόσφαιρας του Αρη είναι οι ηλιακοί άνεμοι. Οι μετρήσεις του
δορυφόρου δείχνουν ότι κατά μέσο όρο κάθε δευτερόλεπτο περί τα 100 γρμ
ατμόσφαιρας του Αρη εγκαταλείπουν τον πλανήτη. «Μοιάζει με μικρή
απώλεια. Είναι σαν να κλέβει κάποιος καθημερινά από ένα ταμείο λίγα
νομίσματα. Ομως η απώλεια αυξάνεται πολύ όταν κάνουν την εμφάνιση τους
ηλιακοί άνεμοι και με δεδομένο ότι το φαινόμενο εξελίσσεται σε βάθος
αρκετών δισ. ετών και ο ήλιος ήταν τότε νεότερος και πολύ πιο ενεργός
είναι βέβαιο ότι απώλειες ήταν πολύ μεγαλύτερες» ανέφερε στη συνέντευξη Τύπου ο Μπρους Τζέικοσκι, εκ των επικεφαλής της αποστολής MAVEN. «Ο
Αρης φαίνεται ότι διέθετε ένα παχύ ατμοσφαιρικό στρώμα ικανό να
υποστηρίξει την παρουσία νερού σε υγρή μορφή στοιχείο που γνωρίζουμε ότι
είναι απαραίτητο για την παρουσία της ζωής, τουλάχιστον της ζωής που
εμείς γνωρίζουμε. Μαθαίνοντας τι συνέβη στην ατμόσφαιρα του Αρη θα
αυξήσουμε τις γνώσεις μας για την εξέλιξη και τους μηχανισμούς μιας
ατμόσφαιρας σε ένα πλανήτη. Μαθαίνοντας τι προκάλεσε μια αλλαγή που
μετέτρεψε ένα πλανήτη φιλόξενο στη ζωή έστω και τη μικροβιακή σε ένα
εντελώς αφιλόξενο κόσμο όπως φαίνεται ότι συνέβη στον Αρη θα αποκτήσουμε
πολύτιμες πληροφορίες στον σχεδιασμό μιας επανδρωμένης αποστολής στον
Κόκκινο Πλανήτη» αναφέρει ο Τζον Γκράνσφελντ, αστροναύτης και στέλεχος της NASA.
Η NASA δημοσίευσε ένα εντυπωσιακό βίντεο για να παρουσιάσει στο κοινό την τελευταία θεωρία των επιστημόνων για τον τρόπο με τον οποίο ο Άρης έχασε το μεγαλύτερο μέρος της ατμόσφαιράς του.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, υπεύθυνος για την απώλεια της ατμόσφαιρας του Άρη, πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, είναι ο Ήλιος και ειδικότερα οι ηλιακοί άνεμοι, του αδιάκοπου ρεύματος φορτισμένων σωματιδίων, κυρίως πρωτονίων και ηλεκτρονίων, που εκτοξεύει με ταχύτητα 1,6 εκατομμύρια χιλιόμετρα την ώρα.
Το διαστημικό σκάφος Rosetta πλησιάζει τον κομήτη 67P/Churyumov-Gerasimenko (καλλιτεχνική άποψη)
Ντάρμσταντ, Γερμανία Ένα ειδύλλιο που ξεκίνησε πριν 11 χρόνια θα τερματιστεί τον επόμενο Σεπτέμβριο με μια προσεκτικά προγραμματισμένη αυτοκτονία: η ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία ESA αποφάσισε τελικά να στείλει την ιστορική αποστολή Rosetta σε πορεία σύγκρουσης με τον κομήτη 67P. Το Rosetta εκτοξεύτηκε το 2004 και χρειάστηκε δέκα χρόνια για να φτάσει στον 67P και να τον ακολουθήσει στο ταξίδι του γύρω από τον Ήλιο. Πέρυσι απελευθέρωσε το ρομπότ Philae, σε μέγεθος πλυντηρίου, το οποίο πραγματοποίησε την πρώτη, ιστορική προσεδάφιση σε κομήτη. Το σκάφος παραμένει σε τροχιά γύρω από το σώμα και συνεχίζει να μεταδίδει δεδομένα. Δεν μπορεί όμως να συνεχίσει για πάντα, καθώς ο κομήτης απομακρύνεται από τον Ήλιο και η ενέργεια δεν αρκεί για τους ηλιακούς συλλέκτες. Επιπλέον, η χρηματοδότηση της αποστολής λήγει τον Σεπτέμβριο του 2016, επισημαίνει ο δικτυακός τόπος του περιοδικού Nature. Η ESA εξέτασε το ενδεχόμενο να θέσει το σκάφος σε κατάσταση αναμονής μέχρι να ξαναπλησιάσει ο 67P τον Ήλιο σε 4 ή 5 χρόνια. Όμως η άποψη που επικράτησε ήταν ότι παρατεταμένο ψύχος θα κατέστρεφε τα όργανα του Rosetta, το οποίο θα μπορούσε επίσης να εξαντλήσει τα καύσιμά του. Έπειτα από ένα χρόνο συναισθηματικά φορτισμένων συζητήσεων, η τελική, οδυνηρή απόφαση είναι να οδηγηθεί το Rosetta σε ένα δραματικό τέλος. Το σκάφος προγραμματίζεται τώρα να τεθεί σε φθίνουσα ελλειπτική τροχιά μέχρι να πέσει στον κομήτη με χαμηλή ταχύτητα τον Σεπτέμβριο του 2016. Καθώς πλησιάζει το θάνατο, το σκάφος θα στέλνει όλο και πιο κοντινές φωτογραφίες του 67P, καθώς και μια πληθώρα δεδομένων που ίσως προσφέρουν νέα στοιχεία για αυτές τις διαστημικές, σκονισμένες χιονόμπαλες. Βαγγέλης Πρατικάκης – news.in.gr – www.nature.com
Ήταν 2 Νοεμβρίου του 2000 όταν για πρώτη φορά εισήλθε στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό το πρώτο του πλήρωμα και έτσι σήμερα συμπληρώνονται 15 χρόνια συνεχούς, απρόσκοπτης λειτουργίας του ISS. Σε αυτά τα 15 χρόνια έχουν διεξαχθεί χιλιάδες πειράματα και μελέτες κάθε είδους. Παράλληλα τόσο οι κάμερες του Σταθμού όσο και εκείνες των αστροναυτών έχουν καταγράψει και συνεχίζουν να καταγράφουν εκπληκτικές εικόνες της Γης και διαφόρων φυσικών και κοσμικών φαινομένων. Με αφορμή τα γενέθλια του ISS καταγράφουμε ορισμένα ενδιαφέροντα ιστορικά και άλλα στοιχεία και δεδομένα για αυτόν • Ο όρος «Διεθνής» είναι απόλυτα ακριβής αφού στη δημιουργία του συνεργάστηκαν πέντε μεγάλες διαστημικές υπηρεσίες και 69 χώρες ενώ μέχρι σήμερα στον Σταθμό έχουν εισέλθει 211 αστροναύτες από 15 χώρες. • Το ρεκόρ συνεχούς παραμονής στον ISS έχει ο Αμερικανός αστροναύτης Σκοτ Κέλι που βρίσκεται στον Σταθμό και θα συμπληρώσει 522 μέρες παραμονής εκεί καθώς συμμετέχει σε μια μελέτη διερεύνησης των επιπτώσεων που έχει η μακροχρόνια παραμονή στις διαστημικές συνθήκες. Το συνολικό ρεκόρ παραμονής στο Διάστημα έχει πάντως ο Ρώσος Κοσμοναύτης Γενάντι Παντάλκα που έχει παραμείνει συνολικά 879 μέρες στον ISS. • Χρειάστηκαν 136 διαστημικές πτήσεις και επτά διαφορετικοί τύποι διαστημικών σκαφών για να μεταφέρουν τα μέρη από τα οποία αποτελείται ο Σταθμός. Η κατασκευή του κόστισε 150 δις. δολάρια. • Η τροχιακή ταχύτητα του ISS είναι 7.66 χλμ/δευτ. και η μέγιστη ταχύτητα του 27.600 χλμ/ώρα. Ολοκληρώνει μια περιστροφή γύρω από τη Γη σε περίπου 92 λεπτά. • Έχει συνολική έκταση όση ένα γήπεδο αμερικανικού ποδοσφαίρου (ράγκμπι). Οι ηλιακοί συλλέκτες του θα μπορούσαν να καλύψουν ένα χώρο ανάλογο με εκείνο που καταλαμβάνουν οκτώ γήπεδα μπάσκετ. • Αποτελείται από 14 μονάδες με τον χώρο διαβίωσης του πληρώματος να είναι παρόμοιος με ένα σπίτι με έξι υπνοδωμάτια. Οι αστροναύτες έχουν στη διάθεση τους δύο μπάνια και ένα γυμναστήριο. • Οι λειτουργίες του ISS ελέγχονται από 52 υπολογιστές. • Οι αστροναύτες έχουν φάει περί τα 25 χιλιάδες γεύματα στη διάρκεια αυτών των 15 ετών • Όταν αποφασιστεί η παύση της λειτουργίας του ISS οι νεότερες μονάδες του όπως η ρωσική Nauka θα συνεχίσει να λειτουργεί αυτόνομα ως μια βάση υποστήριξης διαπλανητικών αποστολών στη Σελήνη, τον πλανήτη Άρη και τον Κρόνο.
