Όπως θα διαπιστώσετε και εσείς διαβάζοντας το άρθρο, η οικογένεια των φυσικών δορυφόρων του αέριου γίγαντα πλανήτη διαρκώς μεγαλώνει. Κάτι παρόμοιο εικάζουμε θα συμβεί και στους υπόλοιπους αέριους γίγαντες του ηλιακού μας συστήματος όσο η τεχνολογία των τηλεσκοπίων, επίγειων και διαστημικών εξελίσσεται. Θα δούμε για μια ανακάλυψη από ένα ερασιτέχνη αστρονόμο, και ενώ η ανακάλυψή του δεν έχει λάβει ακόμη επίσημη ονομασία, θα ανεβάσει τον αριθμό των φυσικών δορυφόρων του αέριου γίγαντα πλανήτη σε 80.
Ο ερασιτέχνης αστρονόμος που πέρυσι ανακάλυψε τέσσερα χαμένα φεγγάρια του πλανήτη Δία έγινε ο πρώτος ερασιτέχνης αστρονόμος ο οποίος ανακάλυψε ένα προηγουμένως άγνωστο φεγγάρι. Ο Kai Ly ανέφερε την ανακάλυψη στη λίστα Minor Planet Mailing List στις 30 Ιουνίου και το έχει υποβάλει για δημοσίευση ως Ηλεκτρονική εγκύκλιο για Μικρούς Πλανήτες (Minor Planet Electronic Circular).
Η αναζήτηση του Ly ήταν ένα δευτερογενές αποτέλεσμα από την προηγούμενη αναγνώρισή σε ακατέργαστες εικόνες σε πρόσφατα ανακαλυφθέντες φυσικούς δορυφόρους του Δία, όπως τους Valetudo, Ersa και Pandia, εξετάζοντας παράλληλα δεδομένα που ελήφθησαν το 2003 με το τηλεσκόπιο της Καναδικής, Γαλλικής και Χαβανέζικης συνεργασίας των 3,6 μέτρων (Canada-France-Hawaii Telescope - CFHT). Ο David Jewitt και ο Scott Sheppard (Πανεπιστήμιο της Χαβάη) είχαν ηγηθεί μιας ομάδας που χρησιμοποίησε τις εικόνες αυτές για να ανακαλύψει 23 νέα φεγγάρια. Οι εικόνες παραμένουν διαθέσιμες στο διαδίκτυο, και ο Ly σκέφτηκε ότι τα περισσότερα ανεξερεύνητα φεγγάρια μπορεί να κρύβονται μέσα στο σύνολο δεδομένων του 2003.
Ο Δίας έχει 79 φεγγάρια αναγνωρισμένα από το Κέντρο για μικρούς πλανήτες της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης (International Astronomical Union's Minor Planet Center), αλλά ένας ερασιτέχνης αστρονόμος μόλις ανακάλυψε έναν άλλο (δεν εμφανίζεται στην εικόνα). Στα περισσότερα από τα ορθόδρομα (prograde) φεγγάρια του πλανήτη (μοβ, μπλε) η τροχιά τους βρίσκεται σχετικά κοντά στον Δία, ενώ τα ανάδρομα (retrograde) φεγγάρια του (κόκκινο) έχουν τροχιές πολύ μακρύτερα από τον πλανήτη. Εξαίρεση αποτελεί ο Valetudo (πράσινο), ένα ορθόδρομο αντικείμενο το οποίο ανακαλύφθηκε το 2018 και το οποίο βρίσκεται μακριά από τον πλανήτη.
Εικόνα: Carnegie Inst. for Science / Roberto Molar Candanosa
Αφού προγραμματίσουν την αναζήτησή τους τον Μάιο, ο Ly στις αρχές Ιουνίου άρχισε να εξετάζει τις εικόνες που ελήφθησαν τον Φεβρουάριο του 2003, όταν ο Δίας ήταν σε αντίθεση, και τα φεγγάρια του ήταν πολύ φωτεινά. Εξετάστηκαν τρεις ερευνητικές εικόνες που καλύπταν την ίδια περιοχή του ουρανού σε διαφορετικές εποχές τη νύχτα της 24ης Φεβρουαρίου, ανακαλύπτοντας τρία πιθανά φεγγάρια που κινούνταν σε 13 έως 21 τόξα τόξου της μοίρας (arcseconds) ανά ώρα κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Ο Ly δεν μπορούσε να ανακτήσει δύο από αυτά τα πιθανά φεγγάρια σε άλλες νύχτες, αλλά ανακάλυψε το τρίτο, το οποίο είχε ως προσωρινή ονομασία EJC0061, σχετικά με τις ερευνητικές παρατηρήσεις από τις 25 έως 27 Φεβρουαρίου, και στις εικόνες που ελήφθησαν με το τηλεσκόπιο Subaru στις 5 και 6 Φεβρουαρίου. Αυτό όρισε με βεβαιότητα ενα τόξο 22 ημερών το οποίο σήμαινε ότι το αντικείμενο αυτό ήταν δεσμευμένο με τον Δία.
Ο Ly είχε λοιπόν αρκετές πληροφορίες για να εντοπίσει την τροχιά του φεγγαριού αυτού με την βοήθεια ερευνητικών εικόνων από τις 12 Μαρτίου έως τις 30 Απριλίου. "Από εκεί και πέρα, η ποιότητα της τροχιάς και της παρουσίασής του (του αντικειμένου) στις αστρονομικές εφημερίδες ήταν αρκετά αξιοπρεπής για να ξεκινήσω να αναζητώ παρατηρήσεις πέρα από το 2003", δήλωσε ο Ly. Το φεγγάρι ανακαλύφθηκε κοντά στη προβλεπόμενη θέση του σε μεταγενέστερες εικόνες από το Subaru το CFHT, και το Διαμερικανικό Αστεροσκοπείο Cerro Tololo, οι οποίες λήφθηκαν στις αρχές του 2018. Το φαινόμενο μέγεθος στο αμυδρό αυτό φεγγάρι κυμαίνεται από 23,2 έως 23,5.
Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ένα τόξο 76 παρατηρήσεων πάνω από 15,26 χρόνια (5.574 ημέρες), αρκετό για τον Ly να θεωρήσει την τροχιά του αντικειμένου ικανοποιητικά σταθερή σε διάρκεια δεκαετιών. Τα δεδομένα παρακολουθούν το φεγγάρι - προσωρινά χαρακτηρισμένο ως S / 2003 J 24 εν αναμονή της δημοσίευσης - μέσω οκτώ περίπου τροχιών διάρκειας 1,9 ετών του Δία, δήλωσε ο David Tholen (Πανεπιστήμιο της Χαβάης), κάτι που είναι περισσότερο από αρκετό για να αποδειχτεί ότι πρόκειται για φεγγάρι. Ο Tholen δεν έχει ελέγξει τις εικόνες, αλλά λέει ότι τα στοιχεία φαίνονται να είναι σταθερά: "Θα ήταν σχεδόν αδύνατο για τον τεχνολογικό μας εξοπλισμό να προσαρμοστεί σε μια τροχιά με κέντρο τον Δία σε τόσες διαφορετικές νύχτες χρησιμοποιώντας διαφορετικές φωτογραφικές μηχανές".
Ο Γανυμήδης και η Ευρώπη, δύο από τα μεγάλα φεγγάρια του Δία, και τα δύο ρίχνουν τις σκιές τους στον πλανήτη όταν ο Damian Peach πήρε αυτήν την εικόνα (ο νότος είναι επάνω). Τα φεγγάρια που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα είναι πολύ πιο μακριά και πολύ μικρότερα, και έτσι είναι πολύ πιο δύσκολο να εντοπιστούν.
"Είμαι περήφανος που λέω ότι είναι το πρώτο πλανητικό φεγγάρι που ανακαλύφθηκε από έναν ερασιτέχνη αστρονόμο!" λέει ο Ly. Όμως εναλλακτικά, ο επιστημονικός κόσμος παραδέχεται ότι, "είναι απλά ένα τυπικό μέλος της ανάδρομης ομάδας Carme." Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει 22 μικρότερα φεγγάρια σε τροχιά γύρω από τον Δία στην αντίθετη κατεύθυνση της περιστροφής του πλανήτη (ανάδρομη κίνηση) με περιόδους περίπου δύο ετών. Οι τροχιές τους είναι αρκετά παρόμοιες ώστε να υποδηλώνουν ότι ήταν όλα θραύσματα από μία και μόνο σύγκρουση. Πιθανότατα περνούν πολύ κοντά στον ανάδρομο φυσικό δορυφόρο Κάρμη (Carme) του Δία, τον πρώτο της ομάδας που ανακαλύφθηκε, με διάμετρο 45 χιλιόμετρα, και μακράν το μεγαλύτερο από την ομάδα αυτή.
Τέτοια μικρά ανάδρομα φεγγάρια στον πλανήτη Δία μπορεί να είναι μέλη μιας μεγάλης ομάδας η οποία περιμένει να ανακαλυφθεί. Πέρυσι, ο Edward Ashton, ο Matthew Beaudoin και ο Brett J. Gladman (Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας, στον Καναδά) εντόπισαν περίπου τέσσερις δωδεκάδες αντικείμενα με μικρό σχετικά μήκος, 800 μέτρα, απέναντι από αυτά που φάνηκαν να βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον Δία. Δεν τα παρακολούθησαν αρκετά για να αποδείξουν ότι τα αντικείμενα αυτά ήταν φεγγάρια του Δία, αλλά από τις προκαταρκτικές παρατηρήσεις τους, πρότειναν ότι ο Δίας θα μπορούσε να έχει περίπου 600 φυσικούς δορυφόρους με διάμετρο τουλάχιστον 800 μέτρα. Η ανάπτυξη μεγαλύτερων και πιο ευαίσθητων τηλεσκοπίων θα δημιουργήσει προοπτικές για νέες ανακαλύψεις, δήλωσε ο Tholen.
Οι εγγύς στο υπέρυθρο παρατηρήσεις δείχνουν το φεγγάρι του Δία Κάρμη, το μεγαλύτερο από τους ανάδρομους φυσικούς δορυφόρους της ομάδας Κάρμη. Το τελικό πλαίσιο δείχνει ένα σύνθετο όλων των εικόνων οι οποίες στακάρονται (στοιβάζονται) ώστε να γίνεται ορατό το φεγγάρι στο κέντρο.
Ο Ly περιγράφει το κυνήγι του φεγγαριού ως «καλοκαιρινό χόμπι πριν επιστρέψω στο σχολείο». Ελπίζοντας να ανακαλύψουν περισσότερα, αλλά με περισσότερα δεδομένα από αυτά που μπορούν να επεξεργαστούν από τις παρατηρήσεις του Φεβρουαρίου του 2003, αποφάσισαν να δημοσιοποιήσουν τα αποτελέσματά τους για να αυξήσουν το ενδιαφέρον.
Ο ερασιτέχνης Sam Deen είναι «αρκετά εντυπωσιασμένος» με το επίτευγμα του Ly. Προσθέτει ότι όταν τα αστεροσκοπεία δημοσιεύουν τα δεδομένα της έρευνας ανοιχτά, δημιουργούν περισσότερες ευκαιρίες για τους ερασιτέχνες αστρονόμους να κάνουν ανακαλύψεις. «Το κύριο εμπόδιο είναι απλώς να γνωρίζεις τι κάνεις και να έχεις την ανεκτικότητα να κοιτάξεις τα δεδομένα για ώρες πριν εμφανίσεις κάτι που αξίζει», δήλωσε ο Deen.
Λογισμικό και υπηρεσίες μπορούν να βοηθήσουν στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων, συμπεριλαμβανομένου του λογισμικού Find_Orb orbit determination software το διαδραστικό Aladin Sky Atlas, το Aladin Sky Atlas s many services, και το Canadian Astronomical Data Center's Solar System Object Image Search. Ο τομέας είναι ανοιχτός για τους ερασιτέχνες αστρονόμους να κάνουν τις δικές τους ανακαλύψεις.
Διαβάστε παρακάτω:
Ερασιτεχνική αστρονομία: Πώς και πού να αναφέρετε τις ανακαλύψεις σας !!!
Οι ερασιτέχνες αστρονόμοι ασχολούνται ίσως με το μοναδικό χόμπι το οποίο προσφέρει στην επίσημη επιστήμη της Αστρονομίας. Εξοπλισμένοι από ενα απλό ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο έως ενα πανάκριβο εξοπλισμό οι εξορμήσεις τους είναι πάντα παραγωγικές. Ορισμένοι ασχολούνται με αναζήτηση εξωπλανητών, άλλοι πάλι με κομήτες, με αστεροειδείς, κυνηγούν υπερκαινοφανείς ή μελετούν μεταβλητούς αστέρες, αστρικά σμήνη, γαλαξίες (galaxy zoo) κλπ.
Πηγή: skyandtelescope