Το χειμώνα αυτό, η εξασθένηση της φωτεινότητας του αστέρα Μπετελγκέζ μας εξέπληξε όλους. Τώρα, καθώς ο Ιανουάριος τελειώνει, μπορούμε να προσθέσουμε μια νέα ανακάλυψη ενός κομήτη και ενός υπερκαινοφανή (σουπερνόβα) αρκετά φωτεινό ώστε να μπορούμε να τα παρατηρήσουμε με ένα τηλεσκόπιο 6 ιντσών έχοντας μπροστά μας έναν συνεχώς αυξανόμενο κατάλογο εποχιακών ουράνιων θαυμάτων.
Από τον Bob King
Εικόνα: Bob King
Καθώς οι αστρονόμοι έστρεφαν τους φασματογράφους τους προς τον αστέρα Μπετελγκέζ, αστροπαρατηρητές από αρχάριους έως έμπειρους ερασιτέχνες ενθουσιάστηκαν βλέποντας τον ερυθρό υπεργίγαντα αστέρα να...ξεθωριάζει μπροστά στα μάτια τους. Με λίγη...βοήθεια από τους αστέρες Αλντεμπαράν και Μπελλατρίξ, οι οποίοι χρησίμευσαν ως αστέρια σύγκρισης, ο Μπετελγκέζ δημιούργησε εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες νέους παρατηρητές μεταβλητών αστέρων σε ολόκληρο τον κόσμο.
Και ο αρθρογράφος συνεχίζει...Μίλησα με την Elizabeth O. Waagen, ανώτερη τεχνική βοηθό της Αμερικανικής Ένωσης Παρατηρητών Μεταβλητών Αστέρων (American Association of Variable Star Observers ή AAVSO) και παρόλο που δεν είχε έναν ακριβή αριθμό στα χέρια της, επιβεβαίωσε ότι ο Μπετελγκέζ ενέπνευσε τους νέους παρατηρητές να συνεισφέρουν με τις εκτιμήσεις τους για το μέγεθος του αστέρα.
Αυτή η καμπύλη φωτός από τον ιστότοπο του AAVSO καταγράφει τα μεγέθη CCD της ζώνης V (παρόμοια με το οπτικό μέγεθος) του Μπετελγκέζ μεταξύ 15 Δεκεμβρίου του 2019 και 29 Ιανουαρίου του 2020. Κάθε πράσινο τετράγωνο είναι μια παρατήρηση. Παρατηρήστε το αργό αλλά σταθερό ξεθώριασμα του αστέρα με μια πιθανή αρχή ενός ανοδικού σημείου στις 29 Ιανουαρίου.
Η εικόνα χρησιμοποιείται με την άδεια του AAVSO.
Ενώ υπάρχει πάντα μια διαφοροποίηση στην εκτίμηση σχετικά με το φ.μεγέθος ήμουν έκπληκτος πόσο καλά οι ερασιτέχνες αστρονόμοι ακόμα και αρχάριοι στο χώρο αυτό υπολόγισαν το φ.μέγεθος του αστέρα. Από αναρτήσεις στον παρόντα ιστότοπο αλλά και στο Facebook συμφωνήθηκε ότι μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου ο Μπετελγκέζ ισοδυναμούσε σε φ.μέγεθος με τον Μπελλατρίξ, ο οποίος έχει φ.μέγεθος 1.6. Υπάρχει ακόμα και η πιο πρόσφατη μέχρι σήμερα παρατήρηση με φωτομετρία CCD της μπάντας Johnson V η οποία έδειξε μέγεθος 1,64 και την οποία έκανε ο παρατηρητής της AAVSO Tom Polakis στις 28.25 UT. Από την πλευρά μου, σημείωσα οτι το αστέρι έχει φ.μέγεθος 1.7 στις 27.1 UT Ιανουαρίου, ελαφρώς αμυδρότερο από τον Μπελλατρίξ.
Στη πιο πρόσφατη δημοσίευση (29 Ιανουαρίου) στον ιστότοπο Astronomer's Telegram (# 13410) σχετικά με το αστέρι, ο αστρονόμος Edward Guinan του Πανεπιστημίου Villanova γράφει ότι κατά τη διάρκεια των 25 χρόνων φωτομετρίας του, ο Μπετελγκέζ είναι αυτή τη στιγμή ψυχρότερος και λιγότερο φωτεινός από προηγούμενες παρατηρήσεις. Από τον Σεπτέμβριο του 2019 η θερμοκρασία του αστεριού μειώθηκε κατά ~ 100K ενώ η φωτεινότητα του μειώθηκε κατά σχεδόν 25%. " Οι αριθμοί υποδηλώνουν αύξηση της ακτίνας του ~9%. Καθώς ο Μπετελγκέζ εξασθενεί, διαστέλλεται.
Βρίσκεται πολύ έξω από τη φωτεινή πυρηνική περιοχή του NGC 4636 - 45,6" (δευτερόλεπτα τόξου της μοίρας) δυτικά και 101,8" νότια του πυρήνα - ο υπερκαινοφανής 2020ue είναι ένας εύκολος στόχος για παρατήρηση. Εμφανίζονται μεγεθύνσεις στα αστέρια του φόντου. Ο Βορράς είναι επάνω.
Εικόνα: Rolando Ligustri
Παρατήρησα αυτή τη σιωπηλή σκηνή καταστροφής στις 21.4 UT του μηνός Ιανουαρίου, και εντόπισα με ευκολία τον υπερκαινοφανή στα 64 × (κλίμακα μεγέθυνσης) σε μια άνετη απόσταση από τον πυρήνα του γαλαξία με το 15 ιντσών κατοπτρικό μου τηλεσκόπιο. Αυτή τη στιγμή έχει φ.μέγεθος περίπου 12,1 και θα πρέπει να παραμείνει εύκολα προσβάσιμος στόχος σε ένα σκοτεινό, και χωρίς φεγγάρι ουρανό μέχρι η Σελήνη να φθάσει σε φάση αύξοντα αμφίκυρτου στις 7 Φεβρουαρίου.
Τι υπέροχο θέαμα! Ο κομήτης PanSTARRS διέρχεται στις παρυφές του διπλού αστρικού σμήνους του αστερισμού του Περσέα στις 27 Ιανουαρίου και παραμένει κοντά στο ουράνιο αυτό δίδυμο όλη την εβδομάδα.
Εικόνα: Michael Jäger
Ο κομήτης PanSTARRS (C / 2017 T2) με φ.μέγεθος 9,5 είναι σήμερα ο πιο λαμπρός κομήτης στο νυχτερινό ουρανό καθώς περνάει αυτή την εβδομάδα από το διπλό σμήνος του Περσέα. Όλα τα υπόλοιπα αντικείμενα είναι αμυδρά, συμπεριλαμβανομένου ενός αντικειμένου με ένα νέο φ.μέγεθος 12,9 που ανακάλυψε ο Ιάπωνας ερασιτέχνης αστρονόμος Masayuki Iwamoto. Χρησιμοποίησε φακό 400 mm f / 4 και φωτογραφική μηχανή Canon EOS 6D για να το καταγράψει στις 8 Ιανουαρίου. Κανονικά, δεν θα συμπεριλάμβανα ενα κομήτη τόσο αμυδρό, αλλά επειδή το ανακάλυψε ένας ερασιτέχνης αστρονόμος, και ο κομήτης Iwamoto (C / 2020 A2) είναι ο νεώτερος που ανακαλύφθηκε, έπρεπε να γίνει μια εξαίρεση.
Ξεκίνησα μια ώρα πριν την αυγή στις 20 Ιανουαρίου για να εντοπίσω το νέο αυτό αντικείμενο στον αστερισμό του Ηρακλή. Παρά τη λάμψη από ένα...ενοχλητικό αστέρι 10ου μεγέθους, εντόπισα τον κομήτη Iwamoto με το 15-ιντσών μου Dobsonian τηλεσκόπιο χρησιμοποιώντας μεγεθύνσεις 142 × και 245 ×.
Ο κομήτης Iwamoto σε μια πορεία από τον αστερισμό του Ηρακλή προς τον αστερισμό της Λύρας - όπου και θα εκτελέσει ενα κοντινό πέρασμα από τον αστέρα Βέγα στις 7 Φεβρουαρίου - όπως θα φαίνεται στον πρωινό ουρανό την επόμενη εβδομάδα. Στον αστροχάρτη απεικονίζονται αστέρια φ.μεγέθους 11,5 και έχει κάποια κλίση για να συμπεριλάβει περισσότερες από τις ουράνιες διαδρομές του κομήτη. Εικόνα: Chris Marriott's SkyMap
Ο C / 2020 A2 είναι η τέταρτη ανακάλυψη κομήτη από τον Iwamoto. Το περιήλιο έλαβε χώρα στις 8 Ιανουαρίου με την πλησιέστερη προσέγγιση στη Γη την 22α Φεβρουαρίου στις 0.92 μ.μ. Ο κομήτης θα δείχνει ελαφρώς φωτεινότερος τις προσεχείς εβδομάδες, ίσως φθάνοντας σε μέγεθος 12,5 την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, πριν ξεθωριάσει. Παρατηρήστε τον να βρίσκεται γύρω από τον Βόρειο πόλο για τους αστροπαρατηρητές που βρίσκονται σε μεσαία γεωγραφικά πλάτη περίπου στα μέσα Φεβρουαρίου. Αναρωτιέμαι τι άλλες εκπλήξεις μας περιμένουν μέχρι εκείνη την ημερομηνία ;
Στη πιο πρόσφατη δημοσίευση (29 Ιανουαρίου) στον ιστότοπο Astronomer's Telegram (# 13410) σχετικά με το αστέρι, ο αστρονόμος Edward Guinan του Πανεπιστημίου Villanova γράφει ότι κατά τη διάρκεια των 25 χρόνων φωτομετρίας του, ο Μπετελγκέζ είναι αυτή τη στιγμή ψυχρότερος και λιγότερο φωτεινός από προηγούμενες παρατηρήσεις. Από τον Σεπτέμβριο του 2019 η θερμοκρασία του αστεριού μειώθηκε κατά ~ 100K ενώ η φωτεινότητα του μειώθηκε κατά σχεδόν 25%. " Οι αριθμοί υποδηλώνουν αύξηση της ακτίνας του ~9%. Καθώς ο Μπετελγκέζ εξασθενεί, διαστέλλεται.
Το διαστημικό τηλεσκόπιο Herschel του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος συνέλαβε αυτή την υπέρυθρη εικόνα του Μπετελγκέζ . Ένα κρουστικό κύμα περιβάλλει τον ερυθρό υπεργίγαντα αστέρα καθώς "ορμά" μέσα στο διάστημα. Εικόνα: ESA / Herschel / PACS / MESS
Άλλοι πάλι έχουν προτείνει ότι η εξαιρετική μείωση του φωτός στον αστέρα μπορεί να οφείλεται σε νέφη αερίου και σκόνης τα οποία καλύπτουν μερικώς το αστέρι. Ο Μπετελγκέζ είναι εξαιρετικά ασταθής, απελευθερώνοντας συστηματικά ισχυρούς αστρικούς ανέμους που συγκρούονται και συμπιέζουν το διαστρικό αέριο δημιουργώντας ένα κρουστικό κύμα προς την κατεύθυνση της κίνησης του αστεριού. Αν η περίοδος μεταβλητότητας των ~ 420 ημερών του υπεργίγαντα είναι υπερβολικά βαθιά, αυτή τη φορά, τότε ο Guinan προβλέπει ότι η τάση εξασθένησης θα πέσει ακόμη περισσότερο κάποια στιγμή μέχρι τις αρχές Φεβρουαρίου.
Τι θα επακολουθήσει; Εσύ πείτε μου! Παρακολουθήστε συχνά το δεύτερο και πιο φωτεινό αστέρι στον αστερισμό του Ωρίωνα και σύντομα θα το μάθετε. Για να δείτε ποια είναι μέχρι στιγμής η κατάσταση του Μπετελγκέζ, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του AAVSO. Στο πλαίσιο "Pick a Star", πληκτρολογήστε Betelgeuse στη συνέχεια είτε επιλέξτε Έλεγχος πρόσφατων παρατηρήσεων είτε Σχεδιάστε μια καμπύλη φωτός. Μπορείτε να εισαγάγετε τις δικές σας παραμέτρους επιλέγοντας την παράμετρο "Plot Another Curve δηλ. Άλλη καμπύλη" στην επάνω αριστερή γωνία. Στα παράθυρα διαλόγου μπορείτε να συμπεριλάβετε όλες τις παρατηρήσεις σε κάθε ζώνη χρωμάτων ή για παράδειγμα να επιλέξετε συγκεκριμένους τύπους, όπως οπτικό, κόκκινο ή V-band. Μπορείτε επίσης να αλλάξετε τις ημερομηνίες Julian και ημερολογίου, και κάτω από τις Προτιμήσεις (Preferences) μπορείτε να ορίσετε την δική σας κλίμακα μεγέθους.
Παρόλο που ο αστερισμός της Παρθένου είναι γεμάτη από γαλαξίες, ο ελλειπτικός γαλαξίας NGC 4636 χρειάζεται ελάχιστη προσπάθεια για να εντοπιστεί. Βρίσκεται 5 ° ΒΒΑ από τον Πορρίμα (ο γ Της Παρθένου). Εικόνα: Stellarium
Ενώ αναφερθήκαμε στο θέμα των αστέρων εκείνων που θα μπορούσαν να εκραγούν ως υπερκαινοφανείς μια μέρα, ένας από τους πιο παραγωγικούς κυνηγούς σουπερνόβα της Ιαπωνίας, ο Koichi Itagaki, συνέβαλε στις 12 Ιανουαρίου ένα υπερκαινοφανή 15ου μεγέθους στον 10ου μεγέθους ελλειπτικό γαλαξία NGC 4636. Την επόμενη νύχτα η φωτεινότητα ανέβηκε φθάνοντας μέχρι το 13ο μέγεθος και αυτή τη στιγμή λάμπει γύρω από το μέγεθος 12,1, αρκετά φωτεινό για να το παρατηρήσετε με ένα τηλεσκόπιο 6 ιντσών. Ονομάζεται 2020ue, βρίσκεται 5 ° βορειο-βορειοανατολικά από το όμορφο διπλό αστέρι Πορρίμα ή γ Παρθένου (Gamma (γ) Virginis) στον αστερισμό της Παρθένου. Ο γαλαξίας αυτός "ανεβαίνει" στους ουρανούς μας φθάνοντας σε Ύψος τις 20 ° μέχρι τα μεσάνυχτα, και παραμένει σε καλό σημείο σαν στόχος μέχρι την αυγή.
Σε αντίθεση με τον Μπετελγκέζ, ο οποίος θα μπορούσε ενδεχομένως να γίνει υπερκαινοφανής Τύπου ΙΙ, το 2020ue είναι ενα φαινόμενο υπερκαινοφανούς τύπου Ia όπου εδώ συναντάμε την εκτεταμένη καταστροφή ενός λευκού νάνου αστέρα ο οποίος βρίσκεται σε στενή τροχιά γύρω από ένα (τυπικά) αστέρι της κύριας ακολουθίας. Μετά από χιλιετίες άντλησης υλικού από την επιφάνεια του συνοδού του αστέρα, ο λευκός νάνος αποκτά αρκετά βάρος ώστε να υπερβεί το όριο Chandrasekhar των 1.4 ηλιακών μαζών, όπου και υφίσταται ανεξέλεγκτη βαρυτική κατάρρευση. Η διαρρέουσα σύντηξη από την τρομερά μεγάλη θερμότητα και πίεση διατρέχει το αστέρι, καταστρέφοντάς το σε μια κολοσσιαία έκρηξη ορατή από απόσταση εκατομμυρίων ετών φωτός.
Εικόνα: Rolando Ligustri
Παρατήρησα αυτή τη σιωπηλή σκηνή καταστροφής στις 21.4 UT του μηνός Ιανουαρίου, και εντόπισα με ευκολία τον υπερκαινοφανή στα 64 × (κλίμακα μεγέθυνσης) σε μια άνετη απόσταση από τον πυρήνα του γαλαξία με το 15 ιντσών κατοπτρικό μου τηλεσκόπιο. Αυτή τη στιγμή έχει φ.μέγεθος περίπου 12,1 και θα πρέπει να παραμείνει εύκολα προσβάσιμος στόχος σε ένα σκοτεινό, και χωρίς φεγγάρι ουρανό μέχρι η Σελήνη να φθάσει σε φάση αύξοντα αμφίκυρτου στις 7 Φεβρουαρίου.
Εικόνα: Michael Jäger
Ο κομήτης PanSTARRS (C / 2017 T2) με φ.μέγεθος 9,5 είναι σήμερα ο πιο λαμπρός κομήτης στο νυχτερινό ουρανό καθώς περνάει αυτή την εβδομάδα από το διπλό σμήνος του Περσέα. Όλα τα υπόλοιπα αντικείμενα είναι αμυδρά, συμπεριλαμβανομένου ενός αντικειμένου με ένα νέο φ.μέγεθος 12,9 που ανακάλυψε ο Ιάπωνας ερασιτέχνης αστρονόμος Masayuki Iwamoto. Χρησιμοποίησε φακό 400 mm f / 4 και φωτογραφική μηχανή Canon EOS 6D για να το καταγράψει στις 8 Ιανουαρίου. Κανονικά, δεν θα συμπεριλάμβανα ενα κομήτη τόσο αμυδρό, αλλά επειδή το ανακάλυψε ένας ερασιτέχνης αστρονόμος, και ο κομήτης Iwamoto (C / 2020 A2) είναι ο νεώτερος που ανακαλύφθηκε, έπρεπε να γίνει μια εξαίρεση.
Ξεκίνησα μια ώρα πριν την αυγή στις 20 Ιανουαρίου για να εντοπίσω το νέο αυτό αντικείμενο στον αστερισμό του Ηρακλή. Παρά τη λάμψη από ένα...ενοχλητικό αστέρι 10ου μεγέθους, εντόπισα τον κομήτη Iwamoto με το 15-ιντσών μου Dobsonian τηλεσκόπιο χρησιμοποιώντας μεγεθύνσεις 142 × και 245 ×.
Ο κομήτης Iwamoto (C / 2020 A2) εμφανίζει μια πολύχρωμη, μπλε-πράσινη κώμη στις 26 Ιανουαρίου 2020. Ο κομήτης Iwamoto κινείται γρήγορα στα βορειοανατολικά.
Εικόνα:Rolando Ligustri
Ο κομήτης εμφανίστηκε μικρός, διάχυτος, και μέτρια συμπυκνωμένος με μια κώμη διαμέτρου 1 λεπτού τόξου της μοίρας (arcminute). Λόγω της γρήγορης βορειοανατολικής του κίνησης, ανίχνευσα εύκολα την κίνηση του κατά τη διάρκεια της 45λεπτης μου παρατήρησης.
Ο C / 2020 A2 είναι η τέταρτη ανακάλυψη κομήτη από τον Iwamoto. Το περιήλιο έλαβε χώρα στις 8 Ιανουαρίου με την πλησιέστερη προσέγγιση στη Γη την 22α Φεβρουαρίου στις 0.92 μ.μ. Ο κομήτης θα δείχνει ελαφρώς φωτεινότερος τις προσεχείς εβδομάδες, ίσως φθάνοντας σε μέγεθος 12,5 την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, πριν ξεθωριάσει. Παρατηρήστε τον να βρίσκεται γύρω από τον Βόρειο πόλο για τους αστροπαρατηρητές που βρίσκονται σε μεσαία γεωγραφικά πλάτη περίπου στα μέσα Φεβρουαρίου. Αναρωτιέμαι τι άλλες εκπλήξεις μας περιμένουν μέχρι εκείνη την ημερομηνία ;
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Προηγούμενο άρθρο μας για τον Μπετελγκέζ
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
Πηγή: skyandtelescope.com