Έχουμε για πρώτη φορά στα χέρια μας την απεικόνιση ενός νέφους σκόνης σχήματος ‘’ντόνατ’’ το οποίο από καιρό εθεωρείτο ότι περικύκλωνε κάποιες υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες.
Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι όλοι οι γαλαξίες είναι "ενεργοί" κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής τους, πράγμα που σημαίνει ότι η κεντρική υπερμεγέθης μαύρη τρύπα στό κέντρο τους τρέφεται από ένα περιστρεφόμενο δίσκο αερίων. Παρά το γεγονός ότι ο δίσκος αυτός μπορεί να είναι τόσο λαμπρός ώστε να φωτίζει ολόκληρο το γαλαξία, κάποιοι φαίνεται να επισκιάζονται από ένα νέφος σχήματος ντόνατ του οποίου η δομή αποτελείται από σκόνη και αέρια, που ονομάζεται «σπείρα» (torus). Ωστόσο, επειδή τα κέντρα αυτών των ενεργών γαλαξιών είναι τόσο μακρινά, δεν έχουμε δει ποτέ μέχρι τώρα μία τέτοια ''σκονισμένη'' σπείρα .
Ο Santiago Garcia-Burillo του Αστεροσκοπείου της Μαδρίτης στην Ισπανία και οι συνεργάτες του, χρησιμοποίησαν μια συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων για να φωτογραφίσουν τη σπείρα του NGC 1068, ενός γαλαξία 50 εκατομμυρίων ετών φωτός μακριά από τη Γη. Αν και είναι ένας από τους φωτεινότερους και κοντινότερους στη Γη ενεργούς γαλαξίες, η σπείρα του εξακολουθεί να εμφανίζεται δεκάδες χιλιάδες φορές μικρότερη από τη Σελήνη.
Για την ανακάλυψη αυτή χρειάστηκαν 35 δορυφορικά ''πιάτα'' της λεγόμενης Μεγάλη Χιλιοστομετρικής/Υποχιλιοστομετρικής συστοιχίας στην έρημο της Ατακάμα (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array -ALMA), η οποία είναι ''σκαρφαλωμένη'' εκεί πάνω ψηλά στην έρημο των Άνδεων στη Χιλή.''Είναι μια απολύτως αξιοσημείωτη παρατήρηση", λέει ο Jack Gallimore του Πανεπιστημίου του Μπάκνελ (Bucknell) στο Λέβισμπουργκ (Lewisburg) της Πενσυλβάνια (Pennsylvania).''Είναι μια πραγματική απόδειξη για το πόσο δυναμικό στοιχείο είναι η συστοιχία της AΛΜΑ."
Η ανακάλυψη αυτή θα πρέπει επίσης να ρίξει φως σε ένα μακροχρόνιο πρόβλημα της αστροφυσικής, δηλαδή του τι είναι εκείνο που κάνει ένα γαλαξία να είναι ενεργός, λέει ο Gallimore. Αν και γνωρίζουμε ότι τα νέφη αερίου πρέπει να ''καταρρεύσουν'' από το γαλαξία προς την υπερμεγέθη μαύρη τρύπα, αυτό δεν είναι και τόσο απλό.
Καθώς το αέριο ''πέφτει'' προς τα μέσα, περιστρέφεται πιο γρήγορα, επιτρέποντας να επιτευχθεί μια κυκλική ταχύτητα όπως η τροχιά της Γης γύρω από τον Ήλιο. "Ένα τέτοιο νέφος θα μπορούσε ενδεχομένως να περιστρέφεται τόσο γρήγορα, επιτυγχάνοντας έτσι μια σταθερή τροχιά γύρω από τη μαύρη τρύπα," λέει ο Gallimore, αποτρέποντας έτσι την κατάρρευση του, και ταυτόχρονα να «ταΐζει» τη μαύρη τρύπα."
Και όμως, αυτές οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες προσαυξάνονται ενεργά από αέρια και σκόνη, τα οποία είναι αρκετά για να αυξήσουν τον όγκο τους εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια φορές τη μάζα του Ήλιου. Έτσι, αν οι αστρονόμοι μπορούν να δουν πώς ρέει το αέριο μέσω αυτής της σπείρας, είναι πιθανό να είναι σε θέση να διαχειριστούν τα στοιχεία που δείχνουν τι προκαλεί τη ξέφρενη σίτιση μιας μαύρης τρύπας στο εσωτερικό ενός ενεργού Γαλαξία.
ΠΗΓΗ: Big Bang To Dynamic Earth μαζί με Tomek Jaworowski.