''Ο Λόγος του Πόγκσον ''

Νόρμαν Ρόμπερτ Πόγκσον

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο σερ Νόρμαν Ρόμπερτ Πόγκσον (Norman Robert Pogson, 23 Μαρτίου 1829 – 23 Ιουνίου 1891) ήταν `Αγγλος αστρονόμος.

Γεννήθηκε στο Νότινγχαμ και ήταν γιος του Τζωρτζ `Οουεν Πόγκσον, ενός εμποροβιοτέχνη «με αρκετό εισόδημα για να συντηρήσει μία εκτεταμένη οικογένεια»^[1] και της συζύγου του, Μαίρη Ανν.

Ο Νόρμαν προοριζόταν να ακολουθήσει τον δρόμο του πατέρα του στις επιχειρήσεις και έτσι στάλθηκε για «εμπορική εκπαίδευση», αλλά τον συνάρπασε η επιστήμη, και η μητέρα του υποστήριξε και ενεθάρρυνε αυτό του το ενδιαφέρον. Εγκατέλειψε το σχολείο σε ηλικία 16 ετών, ωστόσο το 1846 άρχισε να εκπαιδεύεται στην αστρονομία στο Αστεροσκοπείο «South Villa» στο Regents Park του Λονδίνου^[2]. Μέχρι να γίνει 18 ετών είχε ήδη υπολογίσει τα τροχιακά στοιχεία δύο κομητών. Το 1849 στο Λονδίνο νυμφεύθηκε την Ελίζαμπεθ Τζέιν Αμπρόουζ, με την οποία απέκτησαν 11 παιδιά. Προσλήφθηκε ως βοηθός στο παραπάνω αστεροσκοπείο το 1851 και το επόμενο έτος μετακινήθηκε στο Αστεροσκοπείο Ράντκλιφ στην Οξφόρδη^[3].

Το 1860 ο Πόγκσον ταξίδεψε στο Μαδράς, το σημερινό Τσενάι, στην τότε βρετανική Ινδία, όπου έγινε ο εκεί «κρατικός αστρονόμος». Στο Αστεροσκοπείο του Μαδράς συνέταξε τον «Κατάλογο του Μαδράς» με 11.015 αστέρες. Ανακάλυψε επίσης αστεροειδείς και μεταβλητούς αστέρες.

Ωστόσο, η πιο αξιοσημείωτη συνεισφορά του Πόγκσον στην Αστρονομία, και αυτό για το οποίο είναι γνωστός σήμερα, υπήρξε η ποσοτικοποίηση του αρχαίου συστήματος των μεγεθών του Ιππάρχου για το φαινόμενο μέγεθος των ουράνιων σωμάτων, το πόσο δηλαδή φωτεινά φαίνονται από τη Γη. Σημείωσε ότι οι αστέρες πρώτου μεγέθους κατά τον `Ιππαρχο ήταν περίπου εκατό φορές φωτεινότεροι από τους έκτου μεγέθους, αυτούς δηλαδή που μόλις διακρίνονται με γυμνό μάτι. Η πρόταση του Πόγκσον, που έγινε το 1856, ήταν να ορίσει μία λογαριθμική κλίμακα θέτοντας ένα σώμα με μέγεθος 1 ακριβώς 100 φορές φωτεινότερο από ένα σώμα με μέγεθος 6, ώστε ένας αστέρας πρώτου μεγέθους φαίνεται 100^1/5 ή περίπου 2,51 φορές φωτεινότερος από έναν αστέρα δεύτερου μεγέθους. Η πέμπτη ρίζα του 100 είναι γνωστή από τότε και ως «Λόγος του Πόγκσον».

Ο Πόγκσον παρατήρησε τις ηλιακές εκλείψεις του 1868 και του 1871. Το 1872 παρατήρησε ένα ουράνιο σώμα (καταγεγραμμένο ως X/1872 X1) που πίστεψε ότι ήταν ο Κομήτης του Μπιέλα. Συνολικά στη ζωή του ανακάλυψε οκτώ αστεροειδείς (με πρώτο τον 42 Ίσις το 1856 και τελευταίο τον 245 Βέρα το 1885)^[4], καθώς και 21 μεταβλητούς αστέρες.

Στις 5 Νοεμβρίου 1869 πέθανε η σύζυγός του. Ο Πόγκσον τέλεσε ένα δεύτερο γάμο, στο Μαδράς, στις 25 Οκτωβρίου 1883, με μία χήρα 33 ετών, την `Ηντιθ Λουίζα Στόπφορντ-Σίμπλεϋ, με την οποία απέκτησαν άλλα τρία παιδιά: τον Frederick Vere (γεννήθηκε το 1885), την Edith Vera (γεννήθηκε το 1886 και πέθανε σε βρεφική ή νηπιακή ηλικία) και την Edith Gladys (γεννήθηκε το 1889)^[5].

Ο Πόγκσον διετέλεσε διευθυντής του Αστεροσκοπείου του Μαδράς επί 30 χρόνια, μέχρι τον θάνατό του, στην ίδια πόλη, σε ηλικία 62 ετών. Μετά τον θάνατό του, η δεύτερη σύζυγός του εγκαταστάθηκε στο Γουίμπλεντον του Λονδίνου, όπου και πέθανε στις 31 Δεκεμβρίου 1946^[6].

Η κόρη του Πόγκσον Ελίζαμπεθ Άισις (γεννημένη στις 28 Σεπτεμβρίου 1852) υπήρξε βοηθός του πατέρα της στο Αστεροσκοπείο του Μαδράς από το 1873 ως το 1881 και στη συνέχεια έγινε μετεωρολογικός καταγραφέας για το Μαδράς.

Ονομάσθηκαν προς τιμή του

• Ο αστεροειδής 1830 Πόγκσον, που ανακαλύφθηκε το 1968.
• Ο κρατήρας Πόγκσον στην αόρατη από τη Γη πλευρά της Σελήνης