Πάνω μας, εκεί ψηλά στους ουρανούς μας κάθε βράδυ, υπάρχει μια εκθαμβωτική ουράνια φωτεινή παράσταση που σας κόβει την ανάσα. Δηλαδή θα σου κόψει την ανάσα αν μπορείς να το δεις. Το σύμπαν, σε όλο του το μεγαλείο, παρουσιάζει κάθε βράδυ μια παρουσίαση αυτού του εντυπωσιακού σόου, με εποχιακές ανατροπές. Όλο και περισσότερο, ωστόσο, οι κακές πρακτικές φωτισμού καθιστούν δύσκολη την απόλαυση αυτού του υπέροχου δώρου της φύσης.
Ανάρτηση από τον Peter Thompson, συνιδρυτή του ιστότοπου "Astronomy for Beginners"
Μεγαλώνοντας σε μια μεγάλη πόλη, μπορεί να είναι δύσκολο να εκτιμήσεις έναν αληθινά, σκοτεινό νυχτερινό ουρανό. Με τόσα πολλά που συμβαίνουν στην επίγεια ζωή μας και στο έδαφος στο οποίο συνεχώς είμαστε σκυμμένοι, συνήθως ξεχνάμε ή αμελούμε να κοιτάμε ψηλά. Όταν έχουμε την ευκαιρία να κοιτάξουμε τον νυχτερινό ουρανό, η όλη εικόνα μπορεί να περιοριστεί από μία πληγή του σύγχρονου αστικού τρόπου ζωής που ακούει στο όνομα "φωτορύπανση". Πάρτε για παράδειγμα μια μεγάλη πόλη όπως το το Λος Άντζελες στις δυτικές Ηνωμένες Πολιτείες. Μέσα στην πόλη, μπορεί να δείτε τα πιο λαμπερά αστέρια που έχει να προσφέρει η νύχτα, εκτός και αν στέκεστε κάτω από μια λάμπα του δρόμου ή σε μια λαμπρή φωτισμένη λεωφόρο. Αλλά η πρόσκληση σε ένα πάρτι παρατήρησης με τηλεσκόπιο σχεδόν 100 μίλια βόρεια του Λος Άντζελες θα μπορούσε να αλλάξει εντελώς την άποψή σας για τον κόσμο.
Όταν φτάσετε, είναι ακόμα λυκόφως. Οι άνθρωποι στέκονται δίπλα στα τηλεσκόπιά τους, προσθέτοντας τις τελευταίες πινελιές και προετοιμάζονται για την αστροπαρατήρησή τους. Καθώς σβήνουν και οι τελευταίες σπίθες από το φως της ημέρας στον δυτικό ορίζοντα, υπάρχει μόνο ένα σύννεφο στον ουρανό. Και καθώς τα λεπτά περνούν το σύννεφο αυτό αρχίζει και ξεκαθαρίζει μιας και η διαύγεια διαρκώς μεγαλώνει. Αυτό το σύννεφο βρίσκεται εκατοντάδες έτη φωτός πάνω εκεί στον νυχτερινό πλέον ουρανό ο οποίος αρχίζει να γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρος. Δεν είναι φτιαγμένο από ομίχλη, αλλά από εκατομμύρια αστέρια στο τεταρτημόριο Άλφα του Γαλαξία μας.
Εικόνα: el.wikipedia.org
Κάθε αστέρι φαίνεται πολύ πιο φωτεινό από ότι το έχετε συνηθίσει. Και είναι τόσα πολλά! Οι απλοί αστερισμοί που είναι ορατοί από μια σκοτεινή πλαγιά στο Λος Άντζελες είναι πλέον γεμάτοι με δεκάδες άλλα αστέρια. Ήταν πάντα παρόντες, αλλά αόρατοι κάτω από τη δυνατή λάμψη της φωτορύπανσης.
Από αυτό το νέο πλεονεκτικό σημείο που βρίσκεστε, μπορείτε ακόμα να δείτε το φως της μεγαλούπολης. Σκεπάζει τον νότιο ορίζοντα με έναν τοίχο αχνού φωτός, σαν μια ανατολή που πλησιάζει αλλά που δεν φτάνει ποτέ. Το υπόλοιπο του ουρανού, ωστόσο, παραμένει ανεξερεύνητο. Η καρδιά σου κτυπάει δυνατά, θέλεις να τα δείς όλα, να τα κάνεις κτήμα σου! Πηγαίνεις από το ένα τηλεσκόπιο στο άλλο.
Εκείνοι που έχουν τα τηλεσκόπια και τα οποία παρέχουν ανιδιοτελώς στο κοινό είναι περισσότερο από ευτυχείς επιδεικνύοντας την περηφάνια και τη χαρά τους. Κάθε τηλεσκόπιο έχει ρυθμιστεί για να παρατηρήσει ένα αγαπημένο αστρικό σμήνος, ένα διπλό άστρο, ή κάποιο άλλο ουράνιο στολίδι του νυχτερινού ουρανού.
Στο βάθος, περίπου τέσσερα μίλια μακριά, ένα αυτοκίνητο κινείται κατά μήκος μιας εθνικής οδού, με τους προβολείς του να σε τυφλώνουν σαν τους κοιτάξεις. Σε έναν έντονα φωτισμένο δρόμο, αυτοί οι προβολείς δένουν απαλά με το περιβάλλον. Αλλά εδώ, καθώς τα μάτια σου έχουν προσαρμοστεί στο σκοτάδι, η λάμψη αυτού του μακρινού οχήματος είναι σαν ένα σφυρί που σπάει τις νότες μιας απαλής και ήρεμης μουσικής. Αρχίζετε να αναρωτιέστε "Πόσο τεχνητό φως χρειαζόμαστε πραγματικά;" Αντιλαμβάνεστε ότι τα αστέρια παρέχουν περισσότερο από αρκετό φως για να ικανοποιήσουν τις αισθήσεις και να σας γειώσουν ευχάριστα.
Ο αρχάριος ερασιτέχνης αστρονόμος
Όταν ανακαλύπτουμε ένα νέο χόμπι, συνεχίζουμε απλά και μόνο για τη χαρά που μας προσφέρει. Μόλις καλύψουμε τις βάσεις αυτού του νέου ενδιαφέροντος που βρήκαμε, βρίσκουμε περισσότερα για να δελεάζουμε το μυαλό μας, πρόθυμοι να εξερευνήσουμε πιο βαθιά. Για τον αρχάριο αστρονόμο, δεν είναι διαφορετικό.
Αφού απολαύσουμε ένα αστροπάρτι ή δύο, ίσως σκεφτούμε να αποκτήσουμε το δικό μας τηλεσκόπιο. Μπαίνουμε στο Διαδίκτυο για να ερευνήσουμε ποια τηλεσκόπια είναι διαθέσιμα. Κάνουμε έναν προϋπολογισμό και βρίσκουμε το τηλεσκόπιο εκείνο που μας δίνει το καλύτερο διάφραγμα (μέγεθος ανοίγματος για να μπαίνει φως) και οπτικά (φακοί) που μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά. Μπορεί ακόμη και να αγοράσουμε ένα τηλεσκόπιο που η στήριξή του να διαθέτει Αστροστάτη - μηχανισμό παρακολούθησης του παρατηρούμενου αντικειμένου - , έτσι ώστε η εικόνα να μην ξεφεύγει συνεχώς καθώς η Γη περιστρέφεται. Ο πραγματικά σοβαρός ερασιτέχνης αστρονόμος μπορεί να θέλει να αποκτήσει ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο (computerized telescope) που η στήριξή του να έχει ενσωματωμένο GPS ή Wi-Fi. Αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να καλύψουν πολλές από τις λεπτομέρειες εύρεσης ενός στόχου, αστεριού ή άλλου αντικειμένου, επιτρέποντάς σας να καθίσετε αναπαυτικά και να απολαύσετε την παρατήρησή σας.
Σκεφτείτε πόσο μπλε φαίνεται ο ουρανός κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό είναι το φως του ήλιου που διασκορπίζεται στον ουρανό. Το ίδιο ισχύει και για την πανσέληνο. Η φωτεινή λάμψη του φεγγαριού ακτινοβολεί στον ουρανό και ό,τι βρίσκεται κοντά σε αυτό το λαμπρό σώμα "πνίγεται" από τη λάμψη του.
Εάν στρέψετε το τηλεσκόπιό σας στον γαλάζιο ουρανό της ημέρας, ίσως μπορείτε να δείτε τον πλανήτη Αφροδίτη, κατά περίπτωση, αν γνωρίζετε ακριβώς πού να κοιτάξετε (Sessions and Byrd, 2018). Αυτό μπορεί να είναι ένα καλό θα λέγαμε κόλπο, αλλά αναδυκνύει έντονα το θέμα της φωτορύπανσης. Η λάμψη του ήλιου, κατά τη διάρκεια της ημέρας, καθιστά δύσκολη την εύρεση της Αφροδίτης και είναι φυσικά αδύνατο να δεις τα άλλα αστέρια. Η λάμψη του ουρανού από τη φωτορύπανση καθιστά πιο δύσκολο να παρατηρήσεις πολλά από τα αστέρια που βρίσκονται στο παρασκήνιο, στο φόντο αν θέλετε και τα οποία προσθέτουν γενικά στην χαρά της παρατήρησης του νυχτερινού ουρανού.
Οι πιο έμπειροι αστρονόμοι (ερασιτέχνες και επαγγελματίες) μπορούν να αντιμετωπίσουν τη φωτορύπανση. Τα καλά εξασκημένα μάτια τους μπορούν να εντοπίσουν πράγματα που μπορεί να μην βλέπει το μάτι ενός αρχαρίου. Αλλά πού είναι η διασκέδαση να ακούς την αγαπημένη σου μουσική έχοντας δίπλα σου βαρύ θόρυβο από ενδεχομένως διάφορες κατασκευές που πνίγει όλα εκτός από τα πιο δυνατά μέρη;
Ευτυχώς, η φωτορύπανση είναι εύκολα αναστρέψιμη. Με υπεύθυνες πρακτικές φωτισμού εξωτερικού χώρου, οι χώροι με έντονο φωτισμό μπορούν να μειώσουν τον υπερβολικό φωτισμό και να προστατεύσουν τον νυχτερινό ουρανό τόσο για ερασιτέχνες όσο και για επαγγελματίες αστρονόμους. Η καταπολέμηση της φωτορύπανσης ωφελεί επίσης την άγρια ζωή, την ανθρώπινη υγεία και την οικονομία.
Εάν είστε παθιασμένοι με το να φέρνετε καινούργια μέλη στην οικογένεια της Αστρονομίας, και να κάνετε το χόμπι αυτό πιο προσιτό στους κατοίκους των πόλεων, σκεφτείτε να πάρετε μέρος στον αγώνα κατά της φωτορύπανσης. Μιλήστε με τους γείτονές σας για το πώς μπορούν να βελτιώσουν τον φωτισμό γύρω από τα σπίτια τους, αναφέρετε το θέμα στην τοπική αυτοδιοίκηση και διαδώστε τη σημασία της προστασίας του σκοτεινού ουρανού στην κοινότητά σας. Οι συνάδελφοί σας αστρονόμοι θα εκτιμήσουν τις προσπάθειές σας και θα ανταμειφθείτε με το εντυπωσιακό σόου του νυχτερινού ουρανού, στην άνεση ακόμα και της αυλής του σπιτιού σας.
Καλές Παρατηρήσεις
με καθαρούς Ουρανούς
Δείτε εδώ την φωτορύπανση στην περιοχή σας
Βιβλιογραφικές αναφορές
Αστρονομία για αρχάριους (Astronomy for Beginners). (ND). Ανακτήθηκε στις 15 Μάιου του 2019
Από, Larry, και Byrd, Deborah. (12 Νοεμβρίου, 2018). “Πως να παρατηρήστε την Αφροδίτη την ημέρα.” Ανακτήθηκε στις 15 Μάιου του 2019 από: https://earthsky.org/space/how-to-see-the- brightest-planet-venus-in-a-blue-daytime-sky.
Πηγή: darksky.org