Μια ομάδα, συμπεριλαμβανομένου ενός αστρονόμου από το Ινστιτούτο Αστρονομίας του Πανεπιστημίου της Χαβάης (Institute for Astronomy-IfA), επιβεβαίωσε την ύπαρξη ενός πλανητοειδούς το οποίο βρίσκεται σχεδόν τέσσερις φορές πιο μακριά από τον Ήλιο από ότι ο νάνος πλανήτης Πλούτωνας, καθιστώντας το το πιο μακρινό αντικείμενο που έχει παρατηρηθεί ποτέ στο Ηλιακό μας σύστημα.
Ο πλανητοειδής, με το παρατσούκλι "Farfarout" (ελλ. πάρα πολύ μακριά), εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 2018 και η ομάδα έχει πλέον συγκεντρώσει αρκετές παρατηρήσεις για να εντοπίσει την τροχιά του. Το Κέντρο Μικρών Πλανητών (Minor Planet Center) του έχει δώσει πλέον την επίσημη ονομασία AG37 2018.
Το όνομα του πλανητοειδούς Farfarout ξεχώρισε από τον προηγούμενο κάτοχο ρεκόρ δηλαδή του αντικειμένου "Farout", το οποίο ανακαλύφθηκε από την ίδια ομάδα αστρονόμων το 2018. Η ομάδα περιλαμβάνει τους David Tholen του UH Mānoa, τον Scott S. Sheppard του Ιδρύματος Επιστημών Carnegie και τον Chad Trujillo του Πανεπιστημίου της Βόρειας Αριζόνα, οι οποίοι ερευνούν διαρκώς ώστε να χαρτογραφήσουν το εξωτερικό Ηλιακό μας σύστημα πέρα από τον νάνο πλανήτη Πλούτωνα.
Ταξίδι γύρω από τον Ήλιο
Η τρέχουσα απόσταση του Farfarout από τον Ήλιο είναι 132 αστρονομικές μονάδες (ΑΜ). 1 ΑΜ είναι η μέση απόσταση μεταξύ της Γης και Ήλιου. Συγκριτικά, ο Πλούτωνας απέχει μόνο 34 ΑΜ από τον Ήλιο. Το αντικείμενο που ανακαλύφθηκε πρόσφατα έχει μια πολύ επιμήκη τροχιά που το μεταφέρει στις 175 ΑΜ στο πιο απομακρυσμένο του σημείο από τον Ήλιο (Αφήλιο), και μέσα στην τροχιά του πλανήτη Ποσειδώνα, και σε περίπου 27 ΑΜ, όταν είναι πιο κοντά στον Ήλιο (Περιήλιο).
Το ταξίδι του Farfarout γύρω από τον Ήλιο διαρκεί περίπου χίλια χρόνια, διασχίζοντας κάθε φορά την τροχιά του γιγαντιαίου αέριου πλανήτη Ποσειδώνα. Αυτό σημαίνει ότι ο Farfarout έχει βιώσει πιθανώς ισχυρές βαρυτικές αλληλεπιδράσεις με τον Ποσειδώνα στα χρόνια ύπαρξης του ηλιακού μας συστήματος, και είναι ο λόγος για τον οποίο έχει τόσο μεγάλη και επιμήκη τροχιά.
"Μια τροχιά του Farfarout γύρω από τον Ήλιο διαρκεί μια χιλιετία", δήλωσε ο Tholen. "Λόγω αυτής της μεγάλης τροχιακής περιόδου, κινείται πολύ αργά στον ουρανό, απαιτώντας αρκετά χρόνια παρατηρήσεων για να προσδιοριστεί με ακρίβεια η πορεία του."
Ανακαλύφθηκε στο Maunakea
Στο πλανητοειδές Farfarout θα δοθεί επίσημο όνομα αφού καθοριστεί καλύτερα η τροχιά του τα επόμενα χρόνια. Ανακαλύφθηκε με το τηλεσκόπιο Subaru μήκους 8 μέτρων που βρίσκεται στην κορυφή Maunakea της Χαβάης, και επιβεβαιώθηκε τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιώντας τα τηλεσκόπια Gemini North και Magellan ώστε να προσδιοριστεί η τροχιά του με βάση την αργή του κίνηση στον ουρανό.
Το Farfarout είναι ένα πολύ αμυδρό αντικείμενο και βάσει της φωτεινότητας και της απόστασης από τον Ήλιο, η ομάδα εκτιμά ότι το μέγεθός του είναι περίπου 400 χιλιόμετρα σε διάμετρο, θέτοντάς το έτσι στο κατώτατο όριο του να είναι νάνος πλανήτης, υποθέτοντας ότι είναι ένα αντικείμενο πλούσιο σε πάγο.
"Η ανακάλυψη του Farfarout δείχνει την αυξανόμενη ικανότητά μας να χαρτογραφούμε το εξωτερικό ηλιακό σύστημα και να παρατηρούμε όλο και πιο μακριά προς τα όρια του ηλιακού μας συστήματος", δήλωσε ο Sheppard. "Μόνο με τις εξελίξεις των τελευταίων ετών των μεγάλων ψηφιακών φωτογραφικών μηχανών σε πολύ μεγάλα τηλεσκόπια, ήταν δυνατόν να ανακαλύψουμε αποτελεσματικά πολύ μακρινά αντικείμενα όπως το Farfarout. Παρόλο που μερικά από αυτά τα μακρινά αντικείμενα είναι αρκετά μεγάλα, επειδή έχουν μέγεθος νάνου πλανήτη, είναι πολύ αμυδρά λόγω των ακραίων αποστάσεων τους από τον Ήλιο. Το Farfarout είναι ακριβώς η κορυφή του παγόβουνου των αντικειμένων του ηλιακού συστήματος στο πολύ μακρινό ηλιακό μας σύστημα. "
Αλληλεπίδραση με τον πλανήτη Ποσειδώνα
Επειδή ο πλανήτης Ποσειδώνας αλληλεπιδρά έντονα με το Farfarout, η τροχιά και η κίνησή του δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να προσδιοριστεί εάν υπάρχει ένας άλλος άγνωστος τεράστιος πλανήτης στο πολύ μακρινό ηλιακό σύστημα, καθώς αυτές οι αλληλεπιδράσεις κυριαρχούν στην τροχιακή δυναμική του Farfarout. Μόνο εκείνα τα αντικείμενα των οποίων οι τροχιές παραμένουν στο πολύ μακρινό ηλιακό σύστημα, πολύ πέρα από τη βαρυτική επίδραση του πλανήτη Ποσειδώνα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον εντοπισμό ενός άγνωστου και τεράστιου πλανήτη. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα αντικείμενα Sedna και 2012 VP113, τα οποία, παρόλο που βρίσκονται πιο κοντά στον Ήλιο από το Farfarout (περίπου 80 ΑΜ), δεν πλησιάζουν ποτέ τον πλανήτη Ποσειδώνα και επομένως θα επηρεαστούν περισσότερο από τον πιθανό Πλανήτη Χ (Planet X) αντί του πλανήτη Ποσειδώνα.
"Η τροχιακή δυναμική του Farfarout μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε πώς σχηματίστηκε και εξελίχθηκε ο Ποσειδώνας, καθώς ο Farfarout πιθανότατα "ρίχτηκε" στο εξωτερικό ηλιακό σύστημα πλησιάζοντας πολύ κοντά στον Ποσειδώνα στο μακρινό παρελθόν", δήλωσε ο Trujillo. "Ο Farfarout πιθανότατα θα αλληλεπιδράσει με τον Ποσειδώνα καθώς οι τροχιές τους συνεχίζουν να τέμνονται".
Η έρευνα αυτή είναι ένα παράδειγμα του στόχου της UH Mānoa για την Αριστεία στην Έρευνα (Excellence in Research): Προώθηση της Έρευνας και της Δημιουργικής Εργασίας (PDF), ένας από τους τέσσερις στόχους που προσδιορίστηκαν στο Στρατηγικό Σχέδιο 2015–25 (PDF), το οποίο επικαιροποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2020.
https://manoa.hawaii.edu/wp/wp-content/uploads/2020/12/manoa-2025-strategic-plan.pdf#page=25
Πηγή: hawaii.edu/news