Ενώ ο αυξανόμενος αριθμός των τεχνητών δορυφόρων πάνω από τα κεφάλια μας είναι ανησυχητικός, υπάρχουν τρόποι να μετριαστούν οι εμφανίσεις τους στην αστροφογράφηση βαθέος ουρανού
Εκτός και αν ζείτε σε μια ψηφιακή...σπηλιά, ίσως να έχετε βιώσει όλο τον ενθουσιασμό - και όχι λίγη αγωνία - σχετικά με την πρόσφατη εκτόξευση της εταιρείας SpaceX στην οποία ξεκινάει τη δημιουργία ενός τεχνητού αστερισμού από τεχνητούς δορυφόρους, όπως λένε οι εμπνευστές του προγράμματος, ο οποίος ακούει στο όνομα Starlink. Τόσο η Διεθνής Αστρονομική Ένωση (IAU) όσο και η Διεθνής Ένωση Σκοτεινού Ουρανού (International Dark-Sky Association ή IDA, υπάρχει και Ελληνικό παράρτημα) έχουν εκδώσει σχετικές δηλώσεις για το σοβαρό αυτό θέμα, και ερασιτέχνες και επαγγελματίες αστρονόμοι δικαιολογημένα ανησυχούν για την πιθανή απώλεια του νυχτερινού ουρανού. Οι τεχνητοί δορυφόροι αποτελούν απειλή τόσο για την οπτική παρατήρηση όσο και για την ραδιοαστρονομία, την αστροφωτογραφία ευρέως πεδίου (wide field astrophotography), καθώς και για τον "παρθένο" και καθαρό νυχτερινό ουρανό, ο οποίος είναι ήδη πολύ δύσκολο να βρεθεί στις ημέρες μας.
Οι ανησυχίες αυτές δεν είναι ασήμαντες, αλλά τουλάχιστον κατά μία άποψη, υπάρχει ένας τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος. Θα ήθελα να ασχοληθώ με το πώς να αντιμετωπίσω τα δορυφορικά ίχνη, (τα γνωστά μας trails) στις αστροφωτογραφίες σας. Τα οπτικά συστήματα και οι κάμερες τα οποία έχουν σχεδιαστεί για να συλλέγουν όλες αυτές τις αμυδρές "ασάφειες" στον ουρανό, ασφαλώς θα καταγράφουν και τα αμυδρά δορυφορικά ίχνη από τους τεχνητούς δορυφόρους που το ανθρώπινο μάτι είναι δύσκολο να δει. Για να είμαστε ειλικρινείς τα δορυφορικά αυτά ίχνη δεν καταστρέφουν τις εικόνες βαθέος ουρανού, αλλά θα χρειαστεί να κάνετε κάποιες διεργασίες για να τα αφαιρέσετε. Αλλά μην ανησυχείτε, δεν θα χρειαστεί να ξοδέψετε ώρες στο Photoshop βαρετά και ανιαρά για να τις επεξεργαστείτε και να τις ετοιμάσετε!
Αυτός ο χάρτης απόρριψης δείχνει αντικείμενα που απομακρύνθηκαν από το τελικό "στακάρισμα" της εικόνας του M42 παραπάνω Οι μη επικαλυπτόμενες άκρες από την χρωματική αντιπαράθεση (dithering), καθώς και τόσο τα ίχνη από τα αεροπλάνα, όσο και τα ίχνη από τους τεχνητούς δορυφόρους έχουν απορριφθεί από την τελική εικόνα.
Εικόνα: Richard S. Wright Jr.
Σε μία αστροβραδιά παρατήρησης, ένας φίλος ήρθε και μου είπε ότι χρησιμοποίησε τη νέα μου plug-in κάμερα, και ίσως να υπάρχει σφάλμα στη κάμερα αυτή. Όλες οι εικόνες του Ωρίωνα έχουν ίχνη από τεχνητά αντικείμενα πάνω τους. Μικρές ευθείες γραμμές παντού, κάτι σαν στήλες, αλλά είναι διαφορετικές σε κάθε εικόνα. "Αυτοί είναι δορυφόροι", του είπα. Το Νεφέλωμα του Ωρίωνα είναι ακριβώς στη μέση όπου οι περισσότεροι γεωσύγχρονοι δορυφόροι βρίσκονται σε τροχιά. Είναι ιδιαίτερα ορατοί αργά νωρίς το βράδυ κατά το τέλος του χειμώνα, όταν ο Ωρίωνας "διασχίζει" τον μεσημβρινό (του παρατηρητή) κατά την δύση του Ηλίου. Το καλοκαίρι, όλοι αυτοί οι γεωσύγχρονοι δορυφόροι φωτίζονται αρκετά καλά από το Ηλιακό φως.
Μερικές φορές είναι σχεδόν αδύνατο να αποφύγετε την εγγραφή κάτι ανεπιθύμητου στο κάδρο σας. Με ρωτούν όλη την ώρα, αν έχω δει ποτέ ένα ΑΤΙΑ (UFO). Όχι. Πιστέψτε με, αν τα ΑΤΙΑ ήταν κάτι το απτό, θα είχαμε αδιάσειστα φωτογραφικά στοιχεία από αυτά που υπάρχουν μέχρι τώρα. Και σας δηλώνω υπεύθυνα οτι ΔΕΝ έχω φωτογραφικές αποδείξεις για κάτι τέτοιο. Όχι, ποτέ δεν έχω φωτογραφήσει ένα ΑΤΙΑ, αλλά όμως έχω φωτογραφίσει πολλούς δορυφόρους και αεροπλάνα!
Οι τεχνητοί δορυφόροι στην πραγματικότητα δεν είναι τόσο ενοχλητικοί όσο τα αεροπλάνα!
Εικόνα:Richard S. Wright Jr.
 |
| Εικόνα: universetoday |
Αεροπλάνα; έχουμε αεροπλάνα! Όλες αυτές οι εικόνες οι οποίες δείχνουν ένα αεροπλάνου να πετάει μπροστά από τη Σελήνη; Ωραία, αλλά ειλικρινά δεν είναι και τόσο σπάνιο. Τα αεροπλάνα πετούν συνεχώς στο οπτικό μου πεδίο, και είναι πολύ μεγαλύτερα και πιο προβληματικά από τους δορυφόρους. Αλλά καταστρέφουν την (φωτογραφική) έκθεσή μου; Σίγουρα όχι!
Θυμάστε όταν μιλούσα για στακάρισμα; Δεν παίρνουμε μια μόνο ωριαία έκθεση. Αντιθέτως, παίρνουμε πολλές βραχύτερες εκθέσεις, και τις συνδυάζουμε στην τελική εικόνα. Όποιος διαγράφει μια έκθεση στις φωτογραφίες του που είναι για στακάρισμα επειδή έχει ένα ίχνος δορυφόρου ή αεροπλάνου που διέρχεται από το στόχο του, απορρίπτει σίγουρα χρήσιμα δεδομένα.
Πώς να αφαιρέσετε τα δορυφορικά ίχνη
 |
| Τυπικές ρυθμίσεις απόρριψης για στακάρισμα στο PixInsight |
Σχεδόν κάθε σύγχρονο πρόγραμμα αστρονομικής μετα-επεξεργασίας (post-processing program) έχει μια διαδικασία απόρριψης (μερικές φορές αναφέρεται ως απόρριψη σίγμα αγγ. sigma-reject) για να αφαιρέσει ανεπιθύμητα σήματα, αν και η ακριβής ακολουθία θα εξαρτηθεί από το πρόγραμμα το οποίο χρησιμοποιείτε.
Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η διαδικασία αυτή είναι ότι, ενώ υπολογίζεται ο μέσος όρος όλων των εικονοστοιχείων (pixels) σε μια σειρά, για παράδειγμα, 10 εικόνων, το πρόγραμμα υπολογίζει μαθηματικά ποια εικονοστοιχεία ξεφεύγουν κατά πολύ από τη μέση τιμή, επειδή είναι πολύ φωτεινότερα (ή λιγότερο αμυδρά) συγκρινόμενα με τα ίδια εικονοστοιχεία σε άλλα πλαίσια. Στη συνέχεια ο αλγόριθμος απορρίπτει τις τιμές των εικονοστοιχείων εκτός εμβέλειας (τα λιγότερα σχετικά δηλαδή), ώστε να μην επηρεάσουν την τελική εικόνα. Αυτή η διαδικασία αφαιρεί εύκολα τους δορυφόρους, και τα αεροπλάνα από τη τελική στακαρισμένη σας εικόνα.
Ορισμένα προγράμματα, συμπεριλαμβανομένου του PixInsight, δημιουργούν ακόμη και έναν "χάρτη απόρριψης" ο οποίος εμφανίζει μόνο τα εικονοστοιχεία τα οποία δεν είχαν χρησιμοποιηθεί. Εάν ρίξετε μια ματιά σε αυτήν την εικόνα, θα δείτε "χτυπήματα" από κοσμικές ακτίνες, ένα μικρό ελαφρύ σφάλμα παρακολούθησης ή εξόγκωμα, το εκάστοτε περαστικό αεροπλάνο και (και αυξανόμενα) πολλά δορυφορικά ίχνη.
Για την αστροφωτογραφία βαθέος ουρανού, ο αριθμός των δορυφόρων οι οποίοι πρόκειται να εκτοξευθούν θα είναι τεράστιος, και η SpaceX είναι μόνο ένας από τους "παίκτες" που θα συμβάλει σε αυτό. Ευτυχώς, τουλάχιστον για αυτό το ζήτημα, τίποτα δεν χρειάζεται να αλλάξει για το πώς ασκώ την αστροφωτογραφία βαθέος ουρανού.
Τέτοιες φωτογραφίες όπως αυτή τα θα είναι εφικτές τα επόμενα χρόνια; Ναι, αλλά ανάλογα με το πόσο φωτεινοί είναι οι δορυφόροι, ίσως να χρειαστούν πρόσθετες εργασίες επεξεργασίες όπως η αστροφωτογραφία βαθέος ουρανού.
Εικόνα: Richard S. Wright Jr.
Από τον: Richard S. Wright Jr.
……………….*………………..
Ενημερωθείτε για θέματα Αστρονομίας και Επιστήμης στις ομάδες μας στο
Facebook:
Και στο blog: Αστρονομία και Επιστήμη
Πηγές υπάρχουν επίσης και στις παραπομπές του κειμένου (οι λέξεις με τα
μπλε ή κόκκινα γράμματα)
Απόδοση στα Ελληνικά : Δημήτρης Γκίκας.
Για διορθώσεις
μετάφρασης ως προς το πρότυπο κείμενο, απορίες, ή συμπληρώματα, γράψτε
μας: gikasd63@hotmail.com η αφήστε μήνυμα inbox στη
Σελίδα:
Επίσης εάν θέλετε να δημοσιευτεί στο μπλόγκ μας κάποια δική σας
εργασία, άρθρο, ή paper σχετικά με την επιστήμη, αποστείλατε τα άρθρα
αυτά συνοδευόμενα απαραίτητα από τη σχετική βιβλιογραφία, και την
σχετική έντυπη άδεια σας για δημοσίευση στο μπλόγκ μας, στη
διεύθυνση: gikasd63@hotmail.com . Η δημοσίευση είναι εντελώς
δωρεάν.
Εάν, κατά την άποψή σας, υπάρχουν επιστημονικά λάθη στο πρότυπο κείμενο η
ομάδα μας δεν μπορεί να παρέμβει και να το αλλάξει χωρίς την συναίνεση του
αρθρογράφου. Για οποιαδήποτε τέτοια αλλαγή επικοινωνήστε με την πηγή του
άρθρου.
Το κείμενο υπόκειται σε επικαιροποίηση αν υπάρξουν έγκυρες διορθώσεις
ή νέα στοιχεία που αφορούν το θέμα του άρθρου.