...η οποία εντόπισε μια δόνηση στο Γαλαξία μας.
Μια ομάδα υπό την ηγεσία ερευνητών του Ινστιτούτου Κοσμολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης (Institute of Cosmos Sciences-ICCUB, UB-IEEC) και του Πανεπιστημίου του Χρόνιγκεν στην Ολλανδία ανακάλυψε, μέσω της ανάλυσης των δεδομένων της διαστημοσυσκευής Γαία, υπο-δομές που μέχρι τώρα ήταν άγνωστες στον Γαλαξία μας. Η ανακάλυψη, το αποτέλεσμα του συνδυασμού των θέσεων και των ταχυτήτων έξι εκατομμυρίων αστεριών στο γαλαξιακό δίσκο, έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό Nature.
"Έχουμε παρατηρήσει μορφές με διαφορετικές μορφολογίες, όπως σπείρες παρόμοιες με σπειροειδές όστρακο. Η ύπαρξη αυτών των υπο-δομών παρατηρήθηκε για πρώτη φορά χάρη στην άνευ προηγουμένου ακρίβεια των δεδομένων που παρέχει η διαστημοσυσκευή Γαία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) ", εξηγεί η Teresa Antoja, ερευνήτρια στο ICCUB (IEEC-UB) και υπογράφουσα του άρθρου. "Αυτές οι υπό-δομές - προσθέτει - μας επιτρέπουν να συμπεράνουμε ότι ο γαλαξιακός δίσκος υπέστη μια σημαντική βαρυτική διαταραχή μεταξύ 300 και 900 εκατομμυρίων ετών." Είναι μία από τις πρώτες μεγάλες ανακαλύψεις της λεγόμενης γαλαξιακής αρχαιολογίας, η οποία θα μας επιτρέψει να μάθουμε την προέλευση και την εξέλιξη του Γαλαξία μας.
Αλλά τι προκάλεσε αυτή τη διαταραχή; Για να προκύψει μια απάντηση στο ερώτημα αυτό, έχουν τεθεί κάτω από σύγκριση, η δομή και ο βαθμός σπειροειδούς φορτίου, της δυναμικής δηλαδή που υπάρχει μέσα στις γαλαξιακές σπείρες, και οι οποίες αναφέρονται σε δυναμικά μοντέλα. Αυτό επέτρεψε στους ερευνητές να διατυπώσουν την υπόθεση ότι η διαταραχή αυτή οφειλόταν στον επηρεασμό του νάνου γαλαξία του Τοξότη (ένας από τους δορυφόρους γαλαξίες του Γαλαξία μας) κοντά στον γαλαξιακό δίσκο.
"Το έργο αυτό καθιερώνει, με οριστικό τρόπο, ότι ο δίσκος του Γαλαξία μας είναι δυναμικά νέος, ευαίσθητος στις διαταραχές και τις αλλαγές με την πάροδο του χρόνου", λέει η Antoja. "Ένας από τους πιο αξιοσημείωτους τρόπους που παρατηρούμε", συνεχίζει η ερευνήτρια, "είναι το σπειροειδές σχήμα που δημιουργείται από τα αστέρια που βρίσκονται (από την προοπτική μας) κοντά στον Ήλιο, τα οποία δεν είχαν παρατηρηθεί ποτέ πριν." "Στην πραγματικότητα, οι μορφές που παρατηρήθηκαν στα γραφήματα ήταν τόσο εμφανείς (σε αντίθεση με τις συνηθισμένες περιπτώσεις), και καταλήξαμε να πιστεύουμε ότι θα μπορούσε να είναι ένα λάθος στα δεδομένα ", εξηγεί η Antoja. Υπό αυτή την έννοια, περισσότεροι από εκατό Ευρωπαίοι μηχανικοί και επιστήμονες, μεταξύ των οποίων και η ομάδα της UB έπαιξαν σημαντικό ρόλο, εργάστηκαν για μήνες στην επαλήθευση και επικύρωση των δεδομένων της διαστημοσυσκευής Γαία. Στο πλαίσιο αυτής της αποστολής ελέγχου, ο Mercè Romero-Gómez, ερευνητής στην UB, εξηγεί:
Η επίδραση του γαλαξία του Τοξότη στον Γαλαξία μας.
Με τον ίδιο τρόπο που όταν πέσει μια πέτρα σε μια λίμνη σχηματίζονται κύματα που διαδίδονται στην επιφάνεια ή όταν πλησιάζουμε σε έναν μαγνήτη ενα χαρτί με ρινίσματα σιδήρου, τα οποία ταξινομούνται και ευθυγραμμίζονται προς μια ορισμένη κατεύθυνση, τα αστέρια του γαλαξιακού δίσκου ταξινομούνται έτσι "απαντώντας" με αυτό το τρόπο στην βαρυτική έλξη μιας αποκεντρωμένης αστρικής ομάδας, η οποία έλξη "περνά" κοντά τους. Με την πάροδο του χρόνου, τα αστέρια διατήρησαν στην τροχιακή τους κίνηση, το αποτέλεσμα δηλαδή της διαταραχής που τους "ταρακούνησε", που τώρα απεικονίζεται ως μια σπείρα στα διάφορα γραφήματα.
Σύμφωνα με την Amina Helmi, ερευνήτρια του Πανεπιστημίου του Χρόνιγκεν, "γνωρίζουμε ότι ο Γαλαξίας μας είναι... "κανίβαλος" και ότι αυξάνεται σε μάζα "καταπίνοντας" στην κυριολεξία μικρούς γαλαξίες, όπως συμβαίνει σήμερα με τον γαλαξία του Τοξότη." Ωστόσο, "Η μάζα του γαλαξία του Τοξότη είναι αρκετά μεγάλη ώστε να προκαλέσει αξιοσημείωτες βαρυτικές επιπτώσεις." Αυτό που βλέπουμε τώρα δεν αποκρίνεται σε σύγκρουση μεταξύ των δύο γαλαξιών, αλλά μάλλον σε μια προσέγγιση του γαλαξία του Τοξότη στον γαλαξιακό μας δίσκο.
Μια καλλιτεχνική ερμηνεία της διαταραχής στις ταχύτητες των αστεριών του Γαλαξία μας. Εικόνα: ESA, CC BY-SA 3.0 IGO
Μια ομάδα υπό την ηγεσία ερευνητών του Ινστιτούτου Κοσμολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης (Institute of Cosmos Sciences-ICCUB, UB-IEEC) και του Πανεπιστημίου του Χρόνιγκεν στην Ολλανδία ανακάλυψε, μέσω της ανάλυσης των δεδομένων της διαστημοσυσκευής Γαία, υπο-δομές που μέχρι τώρα ήταν άγνωστες στον Γαλαξία μας. Η ανακάλυψη, το αποτέλεσμα του συνδυασμού των θέσεων και των ταχυτήτων έξι εκατομμυρίων αστεριών στο γαλαξιακό δίσκο, έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό Nature.
"Έχουμε παρατηρήσει μορφές με διαφορετικές μορφολογίες, όπως σπείρες παρόμοιες με σπειροειδές όστρακο. Η ύπαρξη αυτών των υπο-δομών παρατηρήθηκε για πρώτη φορά χάρη στην άνευ προηγουμένου ακρίβεια των δεδομένων που παρέχει η διαστημοσυσκευή Γαία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) ", εξηγεί η Teresa Antoja, ερευνήτρια στο ICCUB (IEEC-UB) και υπογράφουσα του άρθρου. "Αυτές οι υπό-δομές - προσθέτει - μας επιτρέπουν να συμπεράνουμε ότι ο γαλαξιακός δίσκος υπέστη μια σημαντική βαρυτική διαταραχή μεταξύ 300 και 900 εκατομμυρίων ετών." Είναι μία από τις πρώτες μεγάλες ανακαλύψεις της λεγόμενης γαλαξιακής αρχαιολογίας, η οποία θα μας επιτρέψει να μάθουμε την προέλευση και την εξέλιξη του Γαλαξία μας.
Αλλά τι προκάλεσε αυτή τη διαταραχή; Για να προκύψει μια απάντηση στο ερώτημα αυτό, έχουν τεθεί κάτω από σύγκριση, η δομή και ο βαθμός σπειροειδούς φορτίου, της δυναμικής δηλαδή που υπάρχει μέσα στις γαλαξιακές σπείρες, και οι οποίες αναφέρονται σε δυναμικά μοντέλα. Αυτό επέτρεψε στους ερευνητές να διατυπώσουν την υπόθεση ότι η διαταραχή αυτή οφειλόταν στον επηρεασμό του νάνου γαλαξία του Τοξότη (ένας από τους δορυφόρους γαλαξίες του Γαλαξία μας) κοντά στον γαλαξιακό δίσκο.
Τα δεδομένα αυτά επέτρεψαν για πρώτη φορά, μέχρι και σήμερα, τη διαταραχή που συγκλόνισε το δίσκο του Γαλαξία μας μεταξύ 300 και 900 εκατομμυρίων ετών. Εικόνα: Edmon of Haro, iStock
"Το έργο αυτό καθιερώνει, με οριστικό τρόπο, ότι ο δίσκος του Γαλαξία μας είναι δυναμικά νέος, ευαίσθητος στις διαταραχές και τις αλλαγές με την πάροδο του χρόνου", λέει η Antoja. "Ένας από τους πιο αξιοσημείωτους τρόπους που παρατηρούμε", συνεχίζει η ερευνήτρια, "είναι το σπειροειδές σχήμα που δημιουργείται από τα αστέρια που βρίσκονται (από την προοπτική μας) κοντά στον Ήλιο, τα οποία δεν είχαν παρατηρηθεί ποτέ πριν." "Στην πραγματικότητα, οι μορφές που παρατηρήθηκαν στα γραφήματα ήταν τόσο εμφανείς (σε αντίθεση με τις συνηθισμένες περιπτώσεις), και καταλήξαμε να πιστεύουμε ότι θα μπορούσε να είναι ένα λάθος στα δεδομένα ", εξηγεί η Antoja. Υπό αυτή την έννοια, περισσότεροι από εκατό Ευρωπαίοι μηχανικοί και επιστήμονες, μεταξύ των οποίων και η ομάδα της UB έπαιξαν σημαντικό ρόλο, εργάστηκαν για μήνες στην επαλήθευση και επικύρωση των δεδομένων της διαστημοσυσκευής Γαία. Στο πλαίσιο αυτής της αποστολής ελέγχου, ο Mercè Romero-Gómez, ερευνητής στην UB, εξηγεί:
Η επίδραση του γαλαξία του Τοξότη στον Γαλαξία μας.
Με τον ίδιο τρόπο που όταν πέσει μια πέτρα σε μια λίμνη σχηματίζονται κύματα που διαδίδονται στην επιφάνεια ή όταν πλησιάζουμε σε έναν μαγνήτη ενα χαρτί με ρινίσματα σιδήρου, τα οποία ταξινομούνται και ευθυγραμμίζονται προς μια ορισμένη κατεύθυνση, τα αστέρια του γαλαξιακού δίσκου ταξινομούνται έτσι "απαντώντας" με αυτό το τρόπο στην βαρυτική έλξη μιας αποκεντρωμένης αστρικής ομάδας, η οποία έλξη "περνά" κοντά τους. Με την πάροδο του χρόνου, τα αστέρια διατήρησαν στην τροχιακή τους κίνηση, το αποτέλεσμα δηλαδή της διαταραχής που τους "ταρακούνησε", που τώρα απεικονίζεται ως μια σπείρα στα διάφορα γραφήματα.
Σύμφωνα με την Amina Helmi, ερευνήτρια του Πανεπιστημίου του Χρόνιγκεν, "γνωρίζουμε ότι ο Γαλαξίας μας είναι... "κανίβαλος" και ότι αυξάνεται σε μάζα "καταπίνοντας" στην κυριολεξία μικρούς γαλαξίες, όπως συμβαίνει σήμερα με τον γαλαξία του Τοξότη." Ωστόσο, "Η μάζα του γαλαξία του Τοξότη είναι αρκετά μεγάλη ώστε να προκαλέσει αξιοσημείωτες βαρυτικές επιπτώσεις." Αυτό που βλέπουμε τώρα δεν αποκρίνεται σε σύγκρουση μεταξύ των δύο γαλαξιών, αλλά μάλλον σε μια προσέγγιση του γαλαξία του Τοξότη στον γαλαξιακό μας δίσκο.
Τα δεδομένα που αναλύονται σε αυτό το έργο αποτελούν μέρος του δεύτερου καταλόγου της αποστολής Γαία, η οποία δημοσιεύθηκε πριν από λίγους μήνες, στις 25 Απριλίου του 2018. "Οι επιστήμονες και οι μηχανικοί του UB διαδραμάτισαν έναν θεμελιώδη και αναντικατάστατο ρόλο για να κάνουν τα αυτά δεδομένα πραγματικότητα ", τονίζει ο Xavier Luri, διευθυντής του ICCUB και συντονιστής της ομάδας που είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη του αρχείου Γαία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η προσπάθεια περισσότερων από 400 επιστημόνων και μηχανικών έχει επιτρέψει στο να γίνουν γνωστές οι θέσεις και οι ακριβείς κινήσεις σε περισσότερα από 1300 εκατομμύρια αντικείμενα. Επίσης σε αυτόν τον δεύτερο κατάλογο -ο οποίος καλύπτει μόνο τους πρώτους είκοσι δύο μήνες συλλογής δεδομένων- οι επιστήμονες ήταν σε θέση να δημοσιεύσουν τα πρώτα φασματοσκοπικά δεδομένα για μερικά εκατομμύρια αστέρια όσο αναφορά το αστρικό τους περιβάλλον, δεδομένα που επιτρέπουν τη μέτρηση της ταχύτητας των αστεριών, από το πεδίο πάντα της οπτικής μας προοπτικής.
Σήμερα, η διαστημοσυσκευή Γαία έχει συγκεντρώσει περισσότερους από σαράντα οκτώ μήνες επιτυχημένων διεργασιών, και ο ΕΟΔ (ESA) και έχει ήδη εγκρίνει την επέκταση της αποστολής μέχρι το τέλος του 2020. Επί του παρόντος, αξιολογεί μια δεύτερη επέκταση για δύο ακόμη χρόνια. Σύμφωνα με τα λόγια του Carme Jordi, ερευνητή της UB και μέλος της Επιστημονικής ομάδας της Γαία, του συμβουλευτικού φορέα του ΕΟΔ για την αποστολή αυτή, "όλα δείχνουν ότι πρόκειται για μία από τις πρώτες ανακαλύψεις ενός ευρέος φάσματος νέων ευρημάτων - και εκπλήξεων- οι οποίες κρύβονται στα δεδομένα της διαστημοσυσκευής Γαίας, τα οποία δημοσιεύτηκαν στις 25 Απριλίου του 2018: η κορυφή ενός παγόβουνου στη μελέτη της προέλευσης και εξέλιξης του Γαλαξία μας στον οποίο ζούμε".
Έκδοση: T. Antoja, et al, “A dynamically young and perturbed Milky Way disk,” Nature volume 561, pages 360–362 (2018)
--------------------*--------------------
Ενημερωθείτε για θέματα
Αστρονομίας και Επιστήμης στις ομάδες μας στο Facebook:
https://scitechdaily.com/gaia-satellite-detects-a-shake-in-the-milky-way/
Πηγές υπάρχουν επίσης
και στις παραπομπές του κειμένου (οι λέξεις με τα μπλε γράμματα)
Απόδοση στα Ελληνικά
: Δημήτρης Γκίκας.
Για διορθώσεις μετάφρασης ως προς το πρότυπο κείμενο,
απορίες, ή συμπληρώματα, γράψτε μας: gikasd63@hotmail.com η αφήστε
μήνυμα inbox στη Σελίδα:
Επίσης εάν θέλετε να
δημοσιευτεί στο μπλόγκ μας κάποια δική σας εργασία, άρθρο, ή paper σχετικά με
την επιστήμη, αποστείλατε τα άρθρα αυτά συνοδευόμενα απαραίτητα από τη
σχετική βιβλιογραφία, και την σχετική έντυπη άδεια σας για
δημοσίευση στο μπλόγκ μας, στη
διεύθυνση: gikasd63@hotmail.com. Η δημοσίευση είναι εντελώς
δωρεάν.
Εάν, κατά την άποψή σας,
υπάρχουν επιστημονικά λάθη στο πρότυπο κείμενο η ομάδα μας δεν μπορεί να
παρέμβει και να το αλλάξει χωρίς την συναίνεση του αρθρογράφου. Για οποιαδήποτε
τέτοια αλλαγή επικοινωνήστε με την πηγή του άρθρου.
Το κείμενο
υπόκειται σε επικαιροποίηση αν υπάρξουν έγκυρες διορθώσεις ή νέα στοιχεία που
αφορούν το θέμα του άρθρου.
Για την ομάδα : @Aratosastronomy