Όταν οι αστροναύτες από τις αποστολές Απόλλων επέστρεφαν στο διαστημόπλοιο τους από τη σεληνιακή εξερεύνηση, η σκόνη που συγκρατούσαν οι διαστημικές τους στολές τους "γρατζούναγε" τους λαιμούς τους και τα μάτια τους δάκρυζαν. Η σεληνιακή σκόνη αποτελείται από αιχμηρά, τραχιά και βρώμικα σωματίδια, αλλά πόσο τοξική είναι αυτή η σκόνη για τους ανθρώπους;
Η Σελήνη όπως φαίνεται από τον Διαστημικό Σταθμό. Εικόνα: ESA
Ο λεγόμενος "Αλλεργικός Σεληνιακός Πυρετός" (lunar hay fever), όπως τον περιέγραψε ο αστροναύτης της NASA Harrison Schmitt κατά τη διάρκεια της αποστολής Απόλλων 17, δημιούργησε συμπτώματα και στους 12 ανθρώπους που έχουν πάτησαν το πόδι τους στη Σελήνη. Από φτάρνισμα μέχρι ρινική συμφόρηση, σε ορισμένες περιπτώσεις οι αστροναύτες χρειάστηκαν αρκετές ημέρες για να εξασθενίσουν τα συμπτώματα από την ιδιόμορφη αυτή ασθένεια. Μέσα στο διαστημόπλοιο, η σκόνη μύριζε σαν καμένη πυρίτιδα.
Οι αποστολές στη Σελήνη άφησαν ένα αναπάντητο ερώτημα για τη σεληνιακή εξερεύνηση - κάτι που θα μπορούσε να επηρεάσει τα επόμενα βήματα της ανθρωπότητας στο ηλιακό μας σύστημα: μπορεί η σεληνιακή σκόνη να θέσει σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία;
Ένα φιλόδοξο ερευνητικό πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ΕΟΔ) με εμπειρογνώμονες από όλο τον πλανήτη εξετάζει τώρα τα ζητήματα που σχετίζονται με τη σεληνιακή σκόνη.
«Δεν ξέρουμε πόσο κακή είναι αυτή η σκόνη. Όλα συγκλίνουν σε μια προσπάθεια εκτίμησης του βαθμού κινδύνου που εμπεριέχεται ", λέει ο Kim Prisk, ένας πνευμονολόγος από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας με πάνω από 20 χρόνια εμπειρίας στην ανθρώπινη διαστημική πτήση - ένας από τους 12 επιστήμονες που συμμετέχουν στην έρευνα του EΟΔ.
 |
| Σεληνιακό σωματίδιο σκόνης. Εικόνα:NASA |
Η σεληνιακή σκόνη έχει πυριτικό άλας, ένα υλικό που απαντάται συνήθως σε πλανητικά αντικείμενα με ηφαιστειακή δραστηριότητα. Οι ανθρακωρύχοι στη Γη υποφέρουν από φλεγμονές και ουλές των πνευμόνων από την εισπνοή πυριτικού άλατος. Στη Σελήνη, η σκόνη είναι τόσο τραχιά ώστε "κατέφαγε" τα στρώματα από τις μπότες των διαστημικών στολών, και κατέστρεψε τα πώματα σφράγισης κενού των δοχείων δειγμάτων των αποστολών Απόλλων.
Λεπτή σαν πούδρα, αλλά κοφτερή σαν γυαλί. Η χαμηλή βαρύτητα της Σελήνης, ένα έκτο από αυτή που έχουμε στη Γη, επιτρέπει στα μικροσκοπικά σωματίδια να παραμένουν σε αιώρηση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, και έτσι να διεισδύουν πιο βαθιά στον πνεύμονα.
"Τα σωματίδια αυτά τα οποία είναι 50 φορές μικρότερα από τη διάμετρο μιας ανθρώπινης τρίχας μπορούν να βρίσκονται για μήνες μέσα στους πνεύμονές σας. Όσο περισσότερο παραμένει το σωματίδιο, τόσο μεγαλύτερη είναι και η πιθανότητα τοξικών επιδράσεων", εξηγεί ο Kim.
Η πιθανή βλάβη από την εισπνοή αυτής της σκόνης είναι άγνωστη, αλλά έρευνα με προσομοιωτές για το σεληνιακό εδάφος δείχνει ότι η σκόνη αυτή μπορεί να καταστρέψει τα κύτταρα του πνεύμονα και του εγκεφάλου μετά από μακροχρόνια έκθεση.
Βλέποντας μέσα στο σωματίδιο
Στη Γη, τα λεπτά σωματίδια τείνουν να εξομαλύνονται μετά από χρόνια διάβρωσης από τον άνεμο και το νερό, ωστόσο η σεληνιακή σκόνη δεν είναι σφαιρική, αλλά αιχμηρή και ακανθώδης.
Επιπλέον, η Σελήνη δεν έχει ατμόσφαιρα και βομβαρδίζεται συνεχώς από την ηλιακή ακτινοβολία η οποία προκαλεί την ηλεκτροστατική φόρτιση του εδάφους.
Αυτή η φόρτιση μπορεί να είναι τόσο έντονη ώστε η σκόνη να αιωρείται πάνω από τη σεληνιακή επιφάνειας, καθιστώντας ακόμη πιο πιθανή την είσοδο της στον εξοπλισμό και στους πνεύμονες των ανθρώπων.
Σκονισμένος χώρος εργασίας
Για να ελέγξει τον εξοπλισμό αστροναυτών καθώς και τη συμπεριφορά της σεληνιακής σκόνης, ο EΟΔ θα εργαστεί πάνω σε προγράμματα προσομοίωσης με παρόμοια σκόνη σαν την σεληνιακή, η οποία εξορύσσεται από μια ηφαιστειακή περιοχή στη Γερμανία.
Η εργασία με τον προσομοιωτή δεν είναι εύκολη. "Η σπανιότητα του σεληνιακού υαλώδους υλικού το καθιστά ένα ειδικό είδος σκόνης. Πρέπει να αλέσουμε το αρχικό υλικό αλλά αυτό σημαίνει να αφαιρέσουμε τις αιχμηρές άκρες ", λέει η Erin Tranfield, βιολόγος και ειδικός στην τοξικότητα της σκόνης.
Το σεληνιακό έδαφος έχει και μια... "φωτεινή" πλευρά. "Μπορείτε να τη θερμάνετε (τη σκόνη) για να δημιουργήσετε τούβλα τα οποία μπορούν να προσφέρουν καταφύγιο για τους αστροναύτες. Οξυγόνο μπορεί να εξαχθεί από το έδαφος για τη διατήρηση της ζωής στις επανδρωμένες σεληνιακές αποστολές ", εξηγεί ο επιστημονικός σύμβουλος Aidan Cowley.
Την εβδομάδα αυτή ο ΕΟΔ φιλοξενεί ένα εργαστήριο για τις σεληνιακές φυσικές πηγές ενέργειας στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Διαστημικής Τεχνολογίας στην Ολλανδία. Εν τω μεταξύ στο διάστημα ο αστροναύτης του EΟΔ Alexander Gerst, διενεργεί μια πειραματική συνεδρία παρακολούθησης των αεραγωγών, για να παρακολουθεί την υγεία των πνευμόνων σε συνθήκες μειωμένης βαρύτητας -προετοιμάζοντας μια βιώσιμη επιστροφή στον πλησιέστερο μας γείτονά στο Ηλιακό Σύστημα.
Από την PHILIPPE WILLEKENS, του ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ
--------------------*--------------------
Ενημερωθείτε για θέματα Αστρονομίας και Επιστήμης στις
ομάδες μας στο Facebook:
Πηγές υπάρχουν επίσης
και στις παραπομπές του κειμένου (οι λέξεις με τα μπλε γράμματα)
Απόδοση στα Ελληνικά
: Δημήτρης Γκίκας.
Για διορθώσεις μετάφρασης ως προς το πρότυπο κείμενο,
απορίες, ή συμπληρώματα, γράψτε μας: gikasd63@hotmail.com η αφήστε
μήνυμα inbox στη Σελίδα:
Επίσης εάν θέλετε να δημοσιευτεί στο μπλόγκ μας κάποια
δική σας εργασία, άρθρο, ή paper σχετικά με την επιστήμη, αποστείλατε τα άρθρα
αυτά συνοδευόμενα απαραίτητα από τη σχετική βιβλιογραφία, και την
σχετική έντυπη άδεια σας για δημοσίευση στο μπλόγκ μας, στη
διεύθυνση: gikasd63@hotmail.com . Η δημοσίευση είναι εντελώς
δωρεάν.
Εάν, κατά την άποψή σας, υπάρχουν επιστημονικά λάθη
στο πρότυπο κείμενο η ομάδα μας δεν μπορεί να παρέμβει και να το αλλάξει χωρίς
την συναίνεση του αρθρογράφου. Για οποιαδήποτε τέτοια αλλαγή επικοινωνήστε με
την πηγή του άρθρου.
Το κείμενο υπόκειται σε επικαιροποίηση αν
υπάρξουν έγκυρες διορθώσεις ή νέα στοιχεία που αφορούν το θέμα του
άρθρου.
Για την ομάδα : @Aratosastronomy