"Αόρατοι" αστεροειδείς

Μια εικόνα μακράς έκθεσης από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble ενός γαλαξιακού σμήνους φέρνει στο φως 22 " κρυμμένους"  αστεροειδείς.

Εικόνα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble του σμήνους γαλαξιών Abell 370, όπου φαίνονται τα φωτεινά ίχνη που προκαλούνται από 22 γεωπλήσιους αστεροειδείς. 
Εικόνα:  NASA, ESA, and B. Sunnquist and J. Mack (STScI) Acknowledgment: NASA, ESA, and J. Lotz (STScI) and the HFF Team. Πηγή εικόνας


Το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble είναι το παλαιότερο διαστημικό τηλεσκόπιο σε λειτουργία, έχοντας περάσει τα τελευταία είκοσι οκτώ χρόνια σε τροχιά γύρω από τη Γη. Παρόλα αυτά, αυτή η αποστολή εξακολουθεί να εργάζεται σκληρά, αποκαλύπτοντας πράγματα για το Ηλιακό μας Σύστημα, τους γειτονικές μας εξωπλανήτες, καθώς και μερικές από τις πιο απομακρυσμένες περιοχές του Σύμπαντος. Και ακόμα, κάθε τόσο συλλαμβάνει μια εικόνα στην οποία συμβαίνει να εμφανίζεται κάτι ενδιαφέρον και απροσδόκητο...

Πρόσφατα, ενώ πραγματοποιούσε μια μελέτη του αντικειμένου Abell 370, ενός συμπλέγματος γαλαξιών που βρίσκεται περίπου τέσσερα δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά στον αστερισμό του Κήτους (του μυθολογικού θαλάσσιου τέρατος), το ΔΤ Hubble κατάφερε να εντοπίσει κάτι στο προσκήνιο. Ενώ παρακολουθούσε αυτή τη εκθαμβωτική συλλογή από μερικές εκατοντάδες γαλαξίες, η εικόνα ήταν πλαισιωμένη από 22 αστεροειδείς των οποίων οι ουρές δημιούργησαν φωτεινές γραμμές που έδειχναν οτι ίσως να υπήρχε κάποιο αστρονομικό φαινόμενο στο παρασκήνιο... 

Η μελέτη ήταν μέρος του προγράμματος "Frontier Fields", στο οποίο το ΔΤ Hubble έχει καταγράψει εικόνες μερικών από τους πρώιμους γαλαξίες στο Σύμπαν (γνωστούς και ως "γαλαξίες λείψανα"), προκειμένου να καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο εξελίχθηκαν με την πάροδο του χρόνου. Η θέση αυτού του πεδίου αστεροειδών βρίσκεται κοντά στην εκλειπτική (το επίπεδο του Ηλιακού μας Συστήματος) όπου βρίσκονται οι περισσότεροι αστεροειδείς, γι 'αυτό και οι αστρονόμοι του ΔΤ Hubble είδαν τόσα διασταυρούμενα φωτεινά ίχνη.

Καλλιτεχνική απεικόνιση ενός γεωπλήσιου αστεροειδή καθώς διέρχεται από τη Γη. Εικόνα: ESA

Στο παρελθόν, το ΔΤ Hubble έχει καταγράψει πολλές περιπτώσεις διαδρομών αστεροειδών κατά τη διεξαγωγή των παρατηρήσεων του κατά μήκος μιας περιοχής κοντά στο επίπεδο του ηλιακού μας συστήματος (το επίπεδο τροχιάς των αντικειμένων που περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο). Σε αυτή την περίπτωση, οι γεωπλήσιοι αστεροειδείς (Earth's Asteroids - NEAs) - που περιστρέφονταν γύρω από τη Γη σε απόσταση περίπου 260 εκατομμυρίων χιλιομέτρων (161,5 εκατομμύρια μίλια) - δεν είχαν προηγουμένως εντοπιστεί εξαιτίας της αμυδρότητας στη φωτεινότητα τους. Αλλά χάρη στις εικόνες που έλαβε ΔΤ το Hubble, οι επιστήμονες μπόρεσαν να τα προσδιορίσουν με μη αυτόματο τρόπο, χειροκίνητα δηλαδή, με βάση την κίνηση τους.


Από τους 22 αστεροειδείς, πέντε εντοπίστηκαν ως μοναδικά αντικείμενα. Η εικόνα συντέθηκε από διάφορες φωτογραφικές εκθέσεις οι οποίες έγιναν στο ορατό και στο υπέρυθρο φως, και η οποία κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στις 6 Νοεμβρίου του 2017. Η εικόνα προετοιμάστηκε προς τιμήν της "Ημέρας των Αστεροειδών", ενός παγκόσμιου ετήσιου γεγονότος που πραγματοποιείται κάθε 30 Ιουνίου, για να εγείρει το παγκόσμιο ενδιαφέρον για τους αστεροειδείς, καθώς και τι μπορεί να γίνει για να προστατευτεί η Γη από μια πιθανή πτώση από αυτόν τον επικίνδυνο κάτοικο του ηλιακού μας συστήματος.

Η ημέρα έρχεται με την επέτειο της εκδήλωσης για το περίφημο «Συμβάν της Τουνγκούσκα» ή έκρηξη της Τουνγκούσκα, η οποία έλαβε χώρα στις 30 Ιουνίου του 1918, στην ανατολική Ρωσία, και είχε ως αποτέλεσμα την ισοπέδωση  2.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων δασικής έκτασης. Ενώ είναι πολύ λιγότερο επιβλαβές από το γεγονός της εξαφάνισης της Κρητιδικής-Παλαιογενικής (Cretaceous–Paleogene K-Pg) - που έλαβε χώρα πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια και πιστεύεται ότι εξαφάνισε τους δεινόσαυρους - ο αστεροειδής της Τουνγκούσκα ήταν το πιο επιβλαβές συμβάν με αστεροειδή στην καταγεγραμμένη ιστορία.


Σε πολλές από τις εικόνες που λήφθηκαν από το ΔΤ Hubble, οι ουρές των αστεροειδών εμφανίστηκαν ως φωτεινές γραμμές που μοιάζουν με καμπύλες ραβδώσεις, μια επίδραση που προκαλείται από την λεγόμενη "παράλλαξη". Στην αστρονομία, παράλλαξη είναι ένα παρατηρησιακό φαινόμενο όπου η φαινομενική θέση ενός αντικειμένου φαίνεται να είναι διαφορετική με βάση διαφορετικές οπτικές γωνίες. Βασικά, καθώς το ΔΤ Hubble περιστρέφεται γύρω από τη Γη και λαμβάνει πολλές εικόνες του Γαλαξία, οι αστεροειδείς φαινόταν να κινούνται σε σχέση με τα αστέρια του φόντου και τους γαλαξίες.

Στην εικόνα βλέπουμε το τρόπο λειτουργία του βαρυτικού φακού. Η βαρύτητα από ενα τεράστιο γαλαξιακό σμήνος είναι τόσο ισχυρή πού κάμπτει την φωτεινότητα και παραμορφώνει το φως από μακρινούς γαλαξίες που βρίσκονται πίσω του. Η κλίμακα στο γραφικό αυτό είναι υπερβολικά μεγάλη. Στην πραγματικότητα, ο μακρινός αυτός γαλαξίας είναι πολύ πιο μακριά και πολύ μικρότερος. Εικόνα: NASA, ESA, L. Calçada

Η κίνηση των αστεροειδών κατά μήκος των τροχιών τους και άλλοι παράγοντες  συνέβαλαν επίσης στην αστραφτερή θα λέγαμε εμφάνιση τους. Ενώ τα φωτεινά αυτά ίχνη αναγνωρίστηκαν ως ουρές αστεροειδών, οι μπλε γραμμές είναι διαστρεβλωμένες εικόνες απομακρυσμένων γαλαξιών πίσω από το γαλαξιακό σμήνος. Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό ως "βαρυτικός φακός" , όπου το φως από μακρινά αντικείμενα στρεβλώνεται και μεγεθύνεται από την παρουσία ενός παρεμβαλλόμενου αντικειμένου.

Σε αυτήν την περίπτωση, το παρεμβαλλόμενο αντικείμενο που έχει τη βαρυτική δύναμη να μεγεθύνει το φως των γαλαξιών του φόντου ήταν το γαλαξιακό σμήνος Abell 370. Αυτοί οι γαλαξίες είναι πολύ απομακρυσμένοι για να παρατηρηθούν απευθείας το ΔΤ Hubble, γι 'αυτό και οι αστρονόμοι χρησιμοποιούν αυτή την τεχνική για να μελετήσουν τα πιο μακρινά αντικείμενα του Σύμπαντος. Όμως, ενώ οι γαλάζιες ράβδοι ήταν αναμενόμενο να παρατηρηθούν, οι λευκές ράβδοι που προκλήθηκαν από τους αστεροειδείς έκαναν τους επιστήμονες να μείνουν έκπληκτοι...εντελώς!

Διαβάστε περισσότερα: ESA

Αφιερωμένο στην παγκόσμια ημέρα των Αστεροειδών

Από τον  Matt Williams

--------------------*--------------------

Ενημερωθείτε για θέματα Αστρονομίας και Επιστήμης στις ομάδες μας στο Facebook:

. Άρατος- Παρατηρησιακή Αστρονομία Σαλαμίνας

. Αστρονομία και Επιστήμη

. Αστροβραδιές Σαλαμίνας

Πηγή

Πηγές υπάρχουν επίσης και στις παραπομπές του κειμένου (οι λέξεις με τα μπλε γράμματα)

Απόδοση στα Ελληνικά : Δημήτρης Γκίκας.

 Για διορθώσεις μετάφρασης ως προς το πρότυπο κείμενο, απορίες, ή συμπληρώματα, γράψτε μας: gikasd63@hotmail.com  η αφήστε μήνυμα inbox στη Σελίδα:

 https:/www.facebook.com/groups/174408446026959/

Επίσης εάν θέλετε να δημοσιευτεί στο μπλόγκ μας κάποια δική σας εργασία, άρθρο, ή paper σχετικά με την επιστήμη, αποστείλατε τα άρθρα αυτά συνοδευόμενα απαραίτητα από τη σχετική βιβλιογραφία, και την σχετική έντυπη άδεια σας για δημοσίευση στο μπλόγκ μας, στη διεύθυνση: gikasd63@hotmail.com  . Η δημοσίευση είναι εντελώς δωρεάν.

Εάν, κατά την άποψή σας, υπάρχουν επιστημονικά λάθη στο πρότυπο κείμενο η ομάδα μας δεν μπορεί να παρέμβει και να το αλλάξει χωρίς την συναίνεση του αρθρογράφου. Για οποιαδήποτε τέτοια αλλαγή επικοινωνήστε με την πηγή του άρθρου.

 Το κείμενο υπόκειται σε επικαιροποίηση αν υπάρξουν έγκυρες διορθώσεις ή νέα στοιχεία που αφορούν το θέμα του άρθρου. 

Για την ομάδα : @Aratosastronomy