Χειμερινός έναστρος Ουρανός

Τώρα τον χειμώνα που οι νύχτες είναι μεν παγωμένες αλλά μεγάλες σε διάρκεια, ο νυχτερινός ουρανός είναι μια σκέτη μαγεία. Την περίοδο αυτή κυριαρχεί στους ουρανούς μας ο μεγαλοπρεπής αστερισμός του Ωρίωνα, του Κυνηγού όπως αλλιώς ονομάζεται. Ο υπέροχος αυτός αστερισμός έχει για τους ερασιτέχνες αστρονόμους και μη πολλά ενδιαφέροντα αντικείμενα για παρατήρηση. Μαζί με τον γειτονικό του αστερισμό του Ταύρου, τις Υάδες, και με τις…7 αδελφές είναι σίγουρο ότι θα έχετε εξαιρετικά ενδιαφέρουσες στιγμές αστρονομικής παρατηρήσεις. Τα κυριότερα αντικείμενα; Τα αστρικά σμήνη, το μάτι του…Ταύρου…και άλλα.

Εικόνα 1: Δύο από τα καλύτερα αστρικά σμήνη για τους αστροπαρατηρητές βρίσκονται ψηλά στον νυχτερινό  μας ουρανό, και προς τα νότια γύρω στις 8 μ.μ. περίπου τοπική ώρα  (0600 GMT). Μπορείτε εύκολα να τα εντοπίσετε χρησιμοποιώντας τη διάσημη ζώνη των τριών αστέρων του αστερισμού του Ωρίωνα.

Εικόνα: Starry Night Software

Με το φεγγάρι να βρίσκεται σε αυξητική φάση δηλαδή να μην υπάρχει στον νυχτερινό ουρανό όλη τη νύχτα, είναι η ιδανική στιγμή για να χρησιμοποιήσετε τα κιάλια σας ή τα τηλεσκόπια σας, για να εξερευνήσετε τα αστρικά σμήνη που είναι ορατά, με τους αστερισμούς του Ωρίωνα και του Ταύρου να σας καθοδηγούν.

Τα ανοικτά αστρικά σμήνη είναι συνάξεις νεαρών άστρων , που έχουν δημιουργηθεί σχετικά πρόσφατα. Εντοπίζονται συνήθως στον τοπικό σπειροειδή βραχίονα του Γαλαξία μας που λέγεται ¨Βραχίονας του Ωρίωνα¨, το εσωτερικό του οποίου είναι σχετικά ορατό αυτή τη περίοδο του έτους.

Εάν ενώσουμε με μια  γραμμή τα αστέρια της ζώνης του αστερισμού του Ωρίωνα, και την προεκτείνουμε προς τα επάνω και προς τα δεξιά, θα μας οδηγήσει στο αστρικό σμήνος των Υάδων η Μ25, και των Πλειάδων ή Μ45, στον αστερισμό του Ταύρου . Η Εικόνα 1 του ουρανού για τον Ωρίωνα και τον Ταύρο δείχνει πώς εμφανίζονται πάνω στο νυχτερινό ουρανό.

Είναι ενδιαφέρον ότι οι Αυστραλοί γηγενείς πίστευαν ότι τα τρία αστέρια του Ωρίωνα ήταν τρεις νεαροί που χορεύουν με τη μουσική των κοντινών κοριτσιών (των Πλειάδων). Πράγματι, το πιο όμορφο και διάσημο αστρικό σμήνος του νυχτερινού ουρανού είναι οι Πλειάδες.

Οι Επτά Αδελφές

Λίγα αστέρια είναι γνωστά όπως το αστρικό σμήνος που ακούει στο όνομα Πλειάδες, το οποίο είναι επίσης γνωστό ως Επτά Αδελφές.

Όποιος δυσκολεύεται να αναγνωρίσει διάφορα αστέρια και αστερισμούς θα πρέπει να ξεκινήσει από τις Πλειάδες, επειδή δεν υπάρχει στον ουρανό τίποτα άλλο σαν αυτό το στόχο, όπως λένε και στη γλώσσα τους οι ερασιτέχνες αστρονόμοι, και σημειώστε ότι οι Πλειάδες είναι ένα ουράνιο αντικείμενο που δεν γίνεται να μη το προσέξεις όταν παρατηρείς τους χειμερινούς ουρανούς, και ακόμη δεν γίνεται να μην αναρωτηθείς τι είναι αυτή η …αστροπαρέα που βλέπεις.

Εικόνα: 2

Στο μάτι του μέσου παρατηρητή, αυτή η αστρική ομάδα μοιάζει αρχικά σαν ένα λαμπερό σύννεφο φωτός. Αλλά περαιτέρω εξέταση, με μια καλή και προσεκτική παρατήρηση, θα αποκαλύψει ένα ¨σφιχτό¨ πλέγμα μικρών αστεριών. Περίπου 250 αστέρια έχουν αναγνωριστεί ως μέλη αυτού του συμπλέγματος, του αστρικού σμήνους όπως κανονικά είναι η απόδοσή του σε αστρονομικούς όρους .

Παρατηρώντας τις Πλειάδες μέσα από τα κιάλια: Τα φωτεινότερα αστέρια λάμπουν σαν μια σειρά παγωμένων μπλε διαμαντιών πάνω σε μαύρο βελούδο. Ή όπως έγραψε ο Άλφρεντ Λόρντ Τένισον, "Λαμποκοπούν σαν ένα σμήνος από πυγολαμπίδες που έχουν μπλεχτεί μέσα σε μια  ασημένια πλεξούδα."

Ο παραδοσιακός Ελληνικός μύθος για τις Επτά Αδελφές είναι ότι είναι ότι είναι οι κόρες του Άτλαντα και της Πλειόνης. Ο πατέρας τους, ο Άτλας, επαναστάτησε εναντίον του Δία, του βασιλιά των θεών, ο οποίος απάντησε με την καταδίκη του να κρατά για πάντα τους ουρανούς στους ώμους του.

Το γεγονός αυτό έφερε μεγάλη θλίψη στις αδελφές, τόσο μεγάλη που ο Δίας τις έβαλε στους ουρανούς, ώστε να μπορούν να είναι κοντά στον πατέρα τους.

Είναι ενδιαφέρον ότι εντελώς διαφορετικοί πολιτισμοί οι οποίοι απέχουν μεταξύ τους έως και χιλιάδες χιλιόμετρα, περιγράφουν πάντα τις Πλειάδες ως "Επτά Αδελφές", "Επτά Παρθένες" ή "Επτά Μικρά Κορίτσια". Ωστόσο, μόνο έξι αστέρια από το αστρικό αυτό σμήνος είναι εύκολα ορατά από τους περισσότερους.

Όσοι έχουν πιο οξεία όραση μπορούν να δουν δώδεκα ή και περισσότερα άστρα από το σμήνος με προϋπόθεση βέβαια την απουσία τελείως της μάστιγας του πλανήτη που λέγεται Φωτορύπανση. Αλλά το γιατί αυτό το αστρικό σμήνος καταγράφεται ότι έχει επτά μέλη από περισσότερους από έναν πρωτόγονους πληθυσμούς παραμένει μυστήριο.

Αρκετά αστέρια στο αστρικό αυτό σμήνος φαίνεται να είναι τυλιγμένα μέσα σε ένα σύννεφο σκόνης, ίσως να είναι απομεινάρι από το υλικό από το οποίο σχηματίστηκαν. Περίπου 410 έτη φωτός μακριά μας , και με έκταση που φτάνει τα  20 έτη φωτός οι Πλειάδες ίσως να έχουν ηλικία γύρω στα 20 εκατομμύρια χρόνια .Το σύνολο των αστεριών που υπάρχουν μέσα στο σμήνος είναι περίπου 250.

Το μάτι του…Ταύρου

Το αστρικό σμήνος των Πλειάδων βρίσκεται στον ώμο του (αστερισμού) Ταύρου. Το πρόσωπο του ταύρου σηματοδοτείται ξεκάθαρα από το διακριτό σε σχήμα V σύμπλεγμα των Υάδων.

Εικόνα:3

Εάν κοιτάξετε προσεκτικά, μπορεί να παρατηρήσετε το φωτεινό πορτοκαλί αστέρι στο τέλος του κάτω βραχίονα του V, το οποίο αντιπροσωπεύει το φλογερό μάτι του Ταύρου. Αυτό είναι το αστέρι Αλντεμπαράν ή στα Ελληνικά Λαμπαδίας, ή  "ο οπαδός και ακόλουθος" κατ΄άλλους. Ανατέλλει σύντομα μετά τις Πλειάδες  ακολουθώντας την στο Ουράνιο της μονοπάτι.

Σε απόσταση 130 ετών φωτός από τη Γη, η αστρική παρέα των Υάδων ταξιδεύει μέσα στο διάστημα σαν ένα κοπάδι από…χήνες, που τα μονοπάτια τους τελικά συγκλίνουν στη κατεύθυνση μεταξύ των αστεριών Μπετελγκέζ του αστερισμού του Ωρίωνα, και Προκύωνα στον αστερισμό του Μικρού Κυνός , ενώ απομακρύνονται από εμάς με ρυθμό 100.000 μιλίων την ώρα !

Ο Αλντεμπαράν, από την άλλη πλευρά, είναι ένα αστέρι που δεν ανήκει καθόλου στις Υάδες, και κινείται προς το νότο σχεδόν σε ορθή γωνία με την κίνηση του συμπλέγματος και δύο φορές πιο γρήγορα.

Συνεπώς λοιπόν λόγω της τρομακτικής ταχύτητας των αστεριών, και φαινομενικά, από την προοπτική μας εδώ στη Γη πάντα, το κεφάλι σε σχήμα V του Ταύρου… διαλύεται με τη πάροδο του χρόνου. Στα επόμενα 25.000 χρόνια ή και περισσότερο θα διατηρηθεί το σχήμα V, αλλά μετά από 50.000 χρόνια θα είναι αρκετά διαφορετικό.

 Εικόνα:4

Σε παλαιότερους αστροχάρτες οι οποίοι είχαν μια αλληγορική σημασία, ο Ταύρος απεικονίζεται να επιτίθεται στον κυνηγό Ωρίωνα, ο οποίος για να προστατεύσει τον εαυτό του, έχει υψωμένο απειλητικά ένα ρόπαλο με το ένα χέρι, ενώ κραδαίνει μια λεοντή, χρησιμοποιώντας την σαν ένα είδος ασπίδας (σχεδόν όπως ένας ταυρομάχος θα κρατούσε την χαρακτηριστική του μπέρτα). Βλ. Εικόνα 4

Προς το παρόν, τόσο με το Ταύρο όσο και με τον…Κυνηγό να κυριαρχούν ψηλά,  στον νότιο ουρανό μας, φαίνεται ότι μεταξύ τους πρόκειται σύντομα να αρχίσει μια ουράνια μάχη …

Καθώς ωστόσο η νύχτα προχωράει, ο Ταύρος φαίνεται ότι ¨κατεβαίνει¨ στον δυτικό ουρανό, όπου τελικά χάνεται τις μεταμεσονύχτιες ώρες. Και ο Ωρίωνας, και αυτός με τη σειρά του θα χαθεί σταδιακά, το υπερυψωμένο του ρόπαλο θα εξαφανιστεί κάτω από τον ορίζοντα, σχηματίζοντας σχεδόν το σύμβολο της νίκης (V).

Αρθογράφος: Joe Rao

 

Πηγή

Πηγές υπάρχουν επίσης και στις παραπομπές του κειμένου (οι λέξεις με τα μπλε γράμματα)

Απόδοση στα Ελληνικά : Δημήτρης Γκίκας.

 Για διορθώσεις μετάφρασης ως προς το πρότυπο κείμενο, απορίες, ή συμπληρώματα, γράψτε μας: gikasd63@hotmail.com  η αφήστε μήνυμα inbox στη Σελίδα:

 https:/www.facebook.com/groups/174408446026959/

 Επίσης εάν θέλετε να δημοσιευτεί στο μπλόγκ μας κάποια δική σας εργασία, άρθρο, ή paper σχετικά με την επιστήμη, αποστείλατε τα άρθρα αυτά συνοδευόμενα απαραίτητα από τη σχετική βιβλιογραφία, και την σχετική έντυπη άδεια σας για δημοσίευση στο μπλόγκ μας, στη διεύθυνση: gikasd63@hotmail.com  . Η δημοσίευση είναι εντελώς δωρεάν.

Εάν, κατά την άποψή σας, υπάρχουν επιστημονικά λάθη στο πρότυπο κείμενο η ομάδα μας δεν μπορεί να παρέμβει και να το αλλάξει χωρίς την συναίνεση του αρθρογράφου. Για οποιαδήποτε τέτοια αλλαγή επικοινωνήστε με την πηγή του άρθρου.

 Το κείμενο υπόκειται σε επικαιροποίηση αν υπάρξουν έγκυρες διορθώσεις ή νέα στοιχεία που αφορούν το θέμα του άρθρου. 

Γιά την ομάδα : @Aratosastronomy