Μελετώντας τα άστρα

Ένα ενδιαφέρον άρθρο από τον Χρήστο Δελή μαθητή της ΣΤ΄ τάξης του 5ου Δημοτικού Σχολείου Κορυδαλλού και ενός από τα νεώτερα μέλη της ομάδας ΑΡΑΤΟΣ της Παρατηρησιακής Αστρονομίας Σαλαμίνας.

Λέξεις για να κατανοήσουμε περισσότερα

Έτος φωτός: Η απόσταση που διανύει το φως σε ένα χρόνο (10.000.000.000 χλμ.) στο κενό.

Νεφέλωμα: Όταν ένας υπερμεγέθης αστέρας κάνει την λεγόμενη Σουπερνόβα δηλαδή μια τεράστια έκρηξη και σκορπά υδρογόνο, ήλιο και άλλα στοιχεία που συσσωρεύονται και δημιουργούν ένα πλανητικό νεφέλωμα.

Δορυφόρος: Είναι τα ουράνια σώματα που περιφέρονται γύρω από κάθε πλανήτη. Η Γη ως δορυφόρο έχει την Σελήνη (φεγγάρι).

Ποια η διαφορά μεταξύ πλανήτη και αστέρα;

Πλανήτης είναι κάθε ουράνιο σώμα που περιφέρεται γύρω από τον άξονά του και περιστρέφεται γύρω από ένα άστρο (Ήλιο).

Αστέρας είναι ένα φωτεινό ουράνιο σώμα που παράγει ενέργεια από πυρηνικές αντιδράσεις (εκρήξεις) που συμβαίνουν στον πυρήνα του. Ο αστέρας γεννιέται μέσα σε ένα νεφέλωμα. Οι αστέρες προς το τέλος της ζωής τους εμφανίζουν αλλαγές. Τα άστρα (αστέρες) χωρίζονται ανάλογα με τη θερμότητά τους. Υπάρχουν αστέρες με 3.000°C, 4.000°C, 6.000°C, 8.000°C, 10.000°C, 20.000°C και το μεγαλύτερο σε θερμότητα άστρο 30.000°C. Όσο πιο μεγάλο σε μάζα και θερμότητα είναι το άστρο τόσο λιγότερο ζει. Όταν μεγεθυνθεί υπερβολικά κάνει έκρηξη supernova και έτσι δημιουργείται ένα πλανητικό νεφέλωμα ή ένας αστέρας νετρονίων ή μια μαύρη τρύπα. Αντιθέτως τα μικρότερα σε μάζα αστέρια ζουν περισσότερο διότι καίνε λιγότερα υλικά από ότι τα υπερμεγέθη άστρα. Προς το τέλος της ζωής τους τα μικρότερα αστέρια διογκώνονται και ύστερα συρρικνώνονται γιατί δεν έχουν τα επαρκή μάζα και υλικά. Έτσι γίνονται λευκοί νάνοι που περιπλανώνται το υπόλοιπο της ζωής τους στο διάστημα.

Πως δημιουργήθηκε η Γη και όλοι οι άλλοι πλανήτες;

Η Γη δημιουργήθηκε πριν από περίπου 4,6 δισεκατομμύρια έτη από συγκέντρωση ύλης ενός νεφελώματος, από το οποίο σχηματίσθηκε το ηλιακό σύστημα με τον Ήλιο και όλους τους πλανήτες.

Ο Ήλιος

Είναι ένας αστέρας με θερμότητα (στην επιφάνεια) 6.000°C. Η απόσταση του από τη γη είναι 149.600.000χλμ

Ο Ερμής

Ο Ερμής είναι ο πρώτος σε απόσταση από τον ήλιο πλανήτης. Η ηλιακή του ημέρα διαρκεί διπλάσιο χρόνο (176 γήινες ημέρες) απ’ ότι το έτος του, αν και μια πλήρης περιστροφή γύρω από τον άξονά του διαρκεί 59 γήινες ημέρες ενώ μια πλήρης περιφορά του γύρω από τον Ήλιο διαρκεί 88 γήινες ημέρες. Ονομάστηκε με το όνομα του ελληνικού θεού Ερμή, γιού του Δία και μιας από τις κόρες του Άτλαντα, της νύμφης Μαία.

Η Αφροδίτη

Η Αφροδίτη είναι ο δεύτερος σε απόσταση πλανήτης από τον ήλιο. Η Αφροδίτη αν και πιο μακριά από τον ήλιο έχει μεγαλύτερη θερμοκρασία λόγω των νεφών της (διοξειδίου του άνθρακα και διοξειδίου του θείου) που εγκλωβίζει τις ακτίνες του ήλιου και δεν τις αφήνει να βγουν. Η θερμοκρασία της φτάνει τους 460°C. H θεά Αφροδίτη κατά τη μυθολογία ήταν η θεά της ομορφιάς και η προστάτιδα του έρωτα.

Η Γη

Η Γη είναι ο πλανήτης που κατοικούμε. Είναι ο τρίτος σε απόσταση πλανήτης από τον ήλιο. Είναι ο μόνος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος που φιλοξενεί ζωή. Έχει έναν φυσικό δορυφόρο την σελήνη (φεγγάρι) που περιφέρεται γύρω από αυτήν. Μια περιστροφή γύρω από τον εαυτό της χρειάζεται 24 ώρες. Η ονομασία της Γης στην ελληνική γλώσσα προέρχεται από το όνομα της θεάς της ελληνικής μυθολογίας Γαίας. Η Γαία σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες ήταν αυτή που έσωσε τον κόσμο από την καταστροφή.

Ο Άρης

Ο Άρης είναι ο τέταρτος σε απόσταση πλανήτης από τον ήλιο. Λέγεται και ερυθρός πλανήτης λόγω του ελαφρώς κόκκινου χρώματός του. Θεωρείται ότι πριν από δισεκατομμύρια χρόνια φιλοξενούσε ζωή. Επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ο Αρης έχει μια λεπτή ατμόσφαιρα Έχει δυο δορυφόρους τον Φόβο και τον Δήμο. Η ονομασία του πλανήτη Άρη προέρχεται από τον Ολύμπιο θεό του πολέμου της Ελληνικής Μυθολογίας τον Άρη. Οι ονομασίες των δύο δορυφόρων του δόθηκαν από τούς δύο γιους του μυθολογικού Άρη, τον Δείμο και τον Φόβο.

Ο Δίας

Ο Δίας είναι ο πέμπτος σε απόσταση πλανήτης από τον ήλιο και είναι ο μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος. Έχει 67 φυσικούς δορυφόρους. Είναι ένας γίγαντας αερίων λίγο μικρότερος από τον ήλιο. Αποτελείται κυρίως από υδρογόνο και ήλιο. Ο Δίας, μαζί με τον Κρόνο, τον Ουρανό και τον Ποσειδώνα, αναφέρονται ως αέριοι γίγαντες. Ο Δίας στη αρχαία ελληνική μυθολογία ήταν ο άρχοντας όλων των θεών. Το όπλο του απεικονίζεται ως ένας κεραυνός που το ρίχνει όταν θέλει να τιμωρήσει τους θνητούς.

Ο Κρόνος

Ο Κρόνος είναι ο εκτός σε απόσταση πλανήτης από τον ήλιο. Θεωρείται και αυτός ένας γίγαντας αερίων. Έχει 9 δακτυλίους και 62 δορυφόρους ο μεγαλύτερος ονομάζεται τιτάνας. Ο Κρόνος έχει πολύ μεγάλη μάζα και βαρύτητα.  Το εσωτερικό του Κρόνου πιθανώς αποτελείται από έναν στερεό πυρήνα σιδήρου, νικελίου, πυριτίου και ενώσεις οξυγόνου και περιβάλλεται από ένα βαθύ στρώμα μεταλλικού υδρογόνου, ένα ενδιάμεσο στρώμα –του- υγρού υδρογόνου και υγρού ηλίου, καθώς και ένα εξωτερικό στρώμα αερίων. Οι επιστήμονες λένε ότι αν είχαμε μια τεράστια μπανιέρα και βάζαμε μέσα τον Κρόνο θα μπορούσε να επιπλεύσει. Ο Κρόνος είναι πατέρας του Δια. Ο Κρόνος έτρωγε όλα τα παιδιά του και έτσι μια μέρα η γυναίκα του η Ρέα πήρε το τελευταίο παιδί που είχε μείνει και το έκρυψε σε μια σπηλιά. Ύστερα όταν ο Δίας μεγάλωσε σκότωσε τον πατέρα του και έσωσε τα αδέλφια του.

Ο Ουρανός

Ο Ουρανός είναι ο έβδομος σε απόσταση πλανήτης από τον ήλιο. Είναι ο τρίτος μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος μετά τον Κρόνο. Ο Ουρανός σύμφωνα με τους αρχαίους ήταν προστάτης του ουράνιου θόλου.

Ο Ποσειδώνας

Ο Ποσειδώνας είναι ο όγδοος σε απόσταση πλανήτης από τον ήλιο. Δεν είναι ορατός με γυμνό μάτι, ενώ αν παρατηρηθεί με ισχυρό τηλεσκόπιο μοιάζει με πράσινο δίσκο. Ο Ποσειδώνας ήταν ο προστάτης των υδάτων.

Ο Πλούτωνας

Ο Πλούτωνας θεωρούταν μέχρι το 2006 ως ο ένατος πλανήτης σε απόσταση πλανήτης από τον ήλιο. Οι Αστρονόμοι ανακάλυψαν χιλιάδες ίδια σώματα όπως ο Πλούτωνας και για αυτόν το λόγο το 2006 η Διεθνής Αστρονομική ένωση αποφάσισε to 2006 ότι ο Πλούτωνας δεν είναι πια πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος.

Τι είναι οι κομήτες, οι αστεροειδείς, και οι Κένταυροι αστεροειδείς;

Σύμφωνα με τον Καρτέσιο οι κομήτες που όλοι γνωρίζουμε είναι πεθαμένα αστέρια. Άλλοι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι είναι βράχοι ή πάγοι. Οι κομήτες περιφέρονται γύρω από τα άστρα έχοντας μια τροχιά. Η ετοιμολογία της λέξης κομήτης σημαίνει: κόμη=μαλλί, είναι σαν να έχει ένα μακρύ μαλλί. Οι αστεροειδής είναι μικρά ουράνια σώματα που περιστρέφονται γύρω από τον ήλιο σαν τον Πλούτωνα. Κένταυροι αστεροειδείς ονομάζονται τα ασταθή, κατά την τροχιά τους, ουράνια σώματα, είναι τα ουράνια σώματα τα οποία περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο, με τροχιές μεταξύ του Δία και του Ποσειδώνα.

Στην πραγματικότητα είναι η Γη τόσο μεγάλη

όπως την βλέπουμε εμείς οι άνθρωποι;

 

                                         

                            

Ο πλανήτης μας, η Γη, είναι ο τέταρτος μικρότερος πλανήτης από όλους τους πλανήτες. Φαινομενικά η Γη μας φαίνεται μια τεράστια έκταση με ζωή. Αν η πλανήτης μας μας (σας) φαίνεται τόσο μεγάλος κοιτάξτε παραπάνω πώς είμαστε στον γαλαξία μας (milky way).

Το τέλος της ζωής των αστεριών

Ανάλογα με το μέγεθος του αστεριού και τη θερμότητά του το τέλος του θα είναι διαφορετικό.

Αστέρια με μικρή μάζα και θερμότητα: Τα αστέρια με μικρή μάζα θα διογκωθούν επειδή η μάζα τους δεν θα τους επαρκεί και ύστερα θα συρρικνωθούν και θα γίνουν ένας λευκός ψυχρός νάνος. Με άλλα λόγια, όταν ο αστέρας φτάνει στο τέλος της ζωής του δεν έχει την επαρκή μάζα να καταναλώσει -και- διογκώνεται και στη συνέχεια γίνεται ένας ψυχρός λευκός νάνος που θα περιπλανιέται μόνος του στο διάστημα για πάντα.

Αστέρια με μεγάλη μάζα και θερμότητα: Υπερμεγέθη αστέρια Αστέρια όπως ο Αντάρης στον αστερισμό του Σκορπιού,ο Μπετελγκέζ του αστερισμού του Ωρίωνα κ.λπ. λέγονται κόκκινοι γίγαντες. Οι κόκκινοι γίγαντες στο μέλλον θα κάνουν μια τεράστια έκρηξη που ονομάζεται έκρηξη supernova και θα δημιουργηθεί ή ένα νεφέλωμα ή μια μαύρη τρύπα ή ένας αστέρας νετρονίων.

Τι είναι η μαύρη τρύπα: Η μαύρη τρύπα που όλοι γνωρίζουμε δεν είναι τίποτα άλλο εκτός (από τη) -απλά- τη συγκέντρωση μάζας σε έναν μικρό χώρο. Οι βαρυτικές δυνάμεις στην περιοχή αυτή είναι πολύ μεγάλες. Μέχρι και οι ακτίνες του φωτός δεν μπορούν να διαφύγουν από την μαύρη τρύπα. Στο κέντρο της μαύρης τρύπας υπάρχει ακόμα ο πυρήνας του υπερμεγέθους αστεριού που είχε κάνει την έκρηξη supernova. Η μαύρη τρύπα έχει αναφερθεί σε πολλά βιβλία και ταινίες ως πύλη για διαφορετική χρονοδιασταση.

Όλα έχουν ένα τέλος!

Όπως κάθε έμβιος οργανισμός έχει ένα τέλος, έτσι και τα πάντα τελειώνουν κάποτε αν και δεν το θέλουμε, όπως λέει και ο Έλληνας φιλόσοφος Ηράκλειτος «ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΡΕΙ». Δηλαδή τα πάντα ρέουν, κυλάνε, τα πάντα θα τελειώσουν κάποτε. Όχι μόνο η Γη αλλά και όλοι οι πλανήτες, οι αστεροειδείς και όλα έχουν και αυτά το τέλος τους. Ο ήλιος μας έχει διάρκεια ζωής 10.000.000.000 χρόνια. Μέχρι τώρα έχουν περάσει 5.000.000.000 χρόνια. Σε 5.000.000.000 χρόνια ο ήλιος μας θα διογκωθεί τόσο πολύ που θα (ενδεχομένως ) κάψει τη Γη και δεν θα υπάρχει πια ζωή σε αυτήν.

Πηγές:     Wikipedia

Roberto Estalella (2005). Τα αστέρια. Πλανητάριο Θεσσαλονίκης

Πηγές εικόνων: Wikipedia, NASA,ESA,ESO

Η εργασία γράφτηκε για την ομάδα Άρατος-Παρατηρησιακή Αστρονομία Σαλαμίνας

 Χρήστος Δελής