Τα πανίσχυρα τηλεσκόπια, επίγεια και διαστημικά, αποκαλύπτουν τους πρωταθλητές λαμπρότητας
Οι λαμπάδες του... Σύμπαντος
Σε κάθε Ανάσταση, τα μεσάνυχτα η Ελλάδα από άκρη σε άκρη θα φωτιστεί από το φως εκατομμυρίων λαμπάδων. Ποιες είναι όμως οι λαμπάδες του ουράνιου θόλου; Ο στόλος των διαστημικών τηλεσκοπίων και τα πολύ ισχυρά επίγεια τηλεσκόπια ανακαλύπτουν τα τελευταία χρόνια τα κοσμικά αντικείμενα που φωτοβολούν περισσότερο στο Σύμπαν. Δείτε εκείνα που σπάνε όλα τα ρεκόρ φωτεινότητας.
Ο φάρος του Σύμπαντος
Ο υπερκαινοφανής αστέρας ASASSN-15lh που φωτοβολεί σαν... φάρος στο Σύμπαν
Ονομάζεται ASASSN-15lh και βρίσκεται σε απόσταση 3,8 δισ. ετών φωτός από εμάς. Πρόκειται για έναν υπερκαινοφανή αστέρα, ένα άστρο που καταστράφηκε σε μια έκρηξη σουπερνόβα. Ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Σούμπο Ντονγκ του Ινστιτούτου Αστρονομίας και Αστροφυσικής Kavli του Πανεπιστημίου του Πεκίνου δημοσίευσε στην επιθεώρηση «Science» τα ευρήματα της μελέτης που έκανε στο ASASSN-15lh.
Πρόκειται για τον λαμπρότερο υπερκαινοφανή αστέρα στο Σύμπαν αφού σύμφωνα με τους ερευνητές η λαμπρότητά του είναι 570 δισ. φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ηλίου ή 20 φορές μεγαλύτερη από τη λαμπρότητα όλων μαζί των άστρων του γαλαξία μας! Η έκρηξη του ASASSN-15lh απελευθέρωσε 200 φορές περισσότερη ενέργεια από όση απελευθερώνουν συνήθως οι εκρήξεις σουπερνόβα. Οι ειδικοί εικάζουν ότι μια τέτοια έκρηξη πιθανώς να έχει προέλθει από την αυτοκαταστροφή γιγάντιων άστρων, άστρων με μάζα πολλαπλάσια από εκείνη των μεγαλύτερων άστρων που γνωρίζουμε στο σημερινό Σύμπαν.
Στην προκειμένη περίπτωση η λάμψη του γαλαξία W2246-0526 είναι σύμφωνα με τους ερευνητές αντίστοιχη με εκείνη 350 τρισ. άστρων σαν τον Ηλιο! Ομως η λάμψη αυτή έχει ημερομηνία λήξης. Καθώς το φαινόμενο εξελίσσεται, ένα μέρος της ύλης του W2246-0526 θα απορροφηθεί από τη μελανή οπή και το υπόλοιπο πιθανώς θα αποδράσει σε διάφορες κατευθύνσεις μακριά από αυτόν.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι τα άστρα αυτά θα καταστραφούν σε εκρήξεις σουπερνόβα σε μερικά εκατ. έτη, όταν δηλαδή θα βρίσκονται ακόμη σε νηπιακή ηλικία. Οι εκρήξεις αυτές θα δημιουργήσουν τρομερά ωστικά κύματα που σε συνδυασμό με τους ηλιακούς ανέμους που δημιουργούνται στο σμήνος από τα υπόλοιπα άστρα θα «σμιλέψουν» την ευρύτερη περιοχή του νεφελώματος στην οποία βρίσκονται. Θα παραχθούν και άλλες κοσμικές διεργασίες, οι οποίες θα οδηγήσουν στη γέννηση νέων άστρων στον αέναο κύκλο της γέννησης και θανάτου των άστρων του Σύμπαντος.
Ο φάρος του Σύμπαντος
Ο υπερκαινοφανής αστέρας ASASSN-15lh που φωτοβολεί σαν... φάρος στο Σύμπαν
Ονομάζεται ASASSN-15lh και βρίσκεται σε απόσταση 3,8 δισ. ετών φωτός από εμάς. Πρόκειται για έναν υπερκαινοφανή αστέρα, ένα άστρο που καταστράφηκε σε μια έκρηξη σουπερνόβα. Ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Σούμπο Ντονγκ του Ινστιτούτου Αστρονομίας και Αστροφυσικής Kavli του Πανεπιστημίου του Πεκίνου δημοσίευσε στην επιθεώρηση «Science» τα ευρήματα της μελέτης που έκανε στο ASASSN-15lh.
Πρόκειται για τον λαμπρότερο υπερκαινοφανή αστέρα στο Σύμπαν αφού σύμφωνα με τους ερευνητές η λαμπρότητά του είναι 570 δισ. φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ηλίου ή 20 φορές μεγαλύτερη από τη λαμπρότητα όλων μαζί των άστρων του γαλαξία μας! Η έκρηξη του ASASSN-15lh απελευθέρωσε 200 φορές περισσότερη ενέργεια από όση απελευθερώνουν συνήθως οι εκρήξεις σουπερνόβα. Οι ειδικοί εικάζουν ότι μια τέτοια έκρηξη πιθανώς να έχει προέλθει από την αυτοκαταστροφή γιγάντιων άστρων, άστρων με μάζα πολλαπλάσια από εκείνη των μεγαλύτερων άστρων που γνωρίζουμε στο σημερινό Σύμπαν.
Υπέρλαμπρος γαλαξίας
Ο γαλαξίας W2246-0526 είναι ο πιο φωτεινός στο Σύμπαν
Ομάδα ερευνητών, χρησιμοποιώντας τη συστοιχία τηλεσκοπίων Large Millimeter/submillimeter Array στην έρημο Ατακάμα της Χιλής, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο γαλαξίας W2246-0526 εμφανίζει χαρακτηριστικά κβάζαρ. Με τον όρο κβάζαρ οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν μια κατάσταση στην οποία εισέρχονται ορισμένες φορές οι γιγάντιες μαύρες τρύπες που βρίσκονται στο κέντρο γαλαξιών. Οταν μεγάλες ποσότητες ύλης συγκεντρώνονται γύρω από μια τέτοια μελανή οπή και την τροφοδοτούν εκλύονται τρομακτικές ποσότητες ενέργειας και η λάμψη γίνεται ορατή στα πέρατα του Σύμπαντος. Ετσι, στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας ο γαλαξίας που φιλοξενεί τη μελανή οπή είναι το πιο φωτεινό αντικείμενο στο Σύμπαν, εκατοντάδες φορές λαμπρότερο από άλλους γαλαξίες, ακόμη κι αν αυτοί περιέχουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια περισσότερα άστρα.
Ο γαλαξίας W2246-0526 είναι ο πιο φωτεινός στο Σύμπαν
Ομάδα ερευνητών, χρησιμοποιώντας τη συστοιχία τηλεσκοπίων Large Millimeter/submillimeter Array στην έρημο Ατακάμα της Χιλής, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο γαλαξίας W2246-0526 εμφανίζει χαρακτηριστικά κβάζαρ. Με τον όρο κβάζαρ οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν μια κατάσταση στην οποία εισέρχονται ορισμένες φορές οι γιγάντιες μαύρες τρύπες που βρίσκονται στο κέντρο γαλαξιών. Οταν μεγάλες ποσότητες ύλης συγκεντρώνονται γύρω από μια τέτοια μελανή οπή και την τροφοδοτούν εκλύονται τρομακτικές ποσότητες ενέργειας και η λάμψη γίνεται ορατή στα πέρατα του Σύμπαντος. Ετσι, στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας ο γαλαξίας που φιλοξενεί τη μελανή οπή είναι το πιο φωτεινό αντικείμενο στο Σύμπαν, εκατοντάδες φορές λαμπρότερο από άλλους γαλαξίες, ακόμη κι αν αυτοί περιέχουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια περισσότερα άστρα.
Στην προκειμένη περίπτωση η λάμψη του γαλαξία W2246-0526 είναι σύμφωνα με τους ερευνητές αντίστοιχη με εκείνη 350 τρισ. άστρων σαν τον Ηλιο! Ομως η λάμψη αυτή έχει ημερομηνία λήξης. Καθώς το φαινόμενο εξελίσσεται, ένα μέρος της ύλης του W2246-0526 θα απορροφηθεί από τη μελανή οπή και το υπόλοιπο πιθανώς θα αποδράσει σε διάφορες κατευθύνσεις μακριά από αυτόν.
Τα διαμάντια του Γαλαξία
Το αστρικό σμήνος Trumpler 14 είναι το λαμπρότερο σε ολόκληρο τον Γαλαξία
Το Νεφέλωμα της Τρόπιδος (επίσης NGC 3372, Νεφέλωμα του ήτα Τρόπιδος) είναι ενα μεγάλο λαμπρό νεφέλωμα στον αστερισμό Τρόπις, περίπου 6.500-10.000 έτη φωτός μακριά από τη Γη. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα νεφελώματα στον γαλαξία μας. Εκεί βρίσκεται το αστρικό σμήνος Trumpler 14, που είναι το λαμπρότερο σμήνος του Γαλαξία. Το σμήνος Trumpler 14 έχει ηλικία μόλις 500 χιλιάδες έτη και διαθέτει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση γιγάντιων υπέρλαμπρων άστρων σε ολόκληρο τον γαλαξία μας. Αλλοι τα χαρακτηρίζουν «τα διαμάντια του Σύμπαντος» και άλλοι «τα πυροτεχνήματα του Σύμπαντος» και όπως έχει διαπιστωθεί τα άστρα αυτά καίνε τα καύσιμά τους (υδρογόνο) με εκπληκτική ένταση και ταχύτητα, κάτι που θα τα οδηγήσει σύντομα στην αυτοκαταστροφή.
Το αστρικό σμήνος Trumpler 14 είναι το λαμπρότερο σε ολόκληρο τον Γαλαξία
Το Νεφέλωμα της Τρόπιδος (επίσης NGC 3372, Νεφέλωμα του ήτα Τρόπιδος) είναι ενα μεγάλο λαμπρό νεφέλωμα στον αστερισμό Τρόπις, περίπου 6.500-10.000 έτη φωτός μακριά από τη Γη. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα νεφελώματα στον γαλαξία μας. Εκεί βρίσκεται το αστρικό σμήνος Trumpler 14, που είναι το λαμπρότερο σμήνος του Γαλαξία. Το σμήνος Trumpler 14 έχει ηλικία μόλις 500 χιλιάδες έτη και διαθέτει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση γιγάντιων υπέρλαμπρων άστρων σε ολόκληρο τον γαλαξία μας. Αλλοι τα χαρακτηρίζουν «τα διαμάντια του Σύμπαντος» και άλλοι «τα πυροτεχνήματα του Σύμπαντος» και όπως έχει διαπιστωθεί τα άστρα αυτά καίνε τα καύσιμά τους (υδρογόνο) με εκπληκτική ένταση και ταχύτητα, κάτι που θα τα οδηγήσει σύντομα στην αυτοκαταστροφή.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι τα άστρα αυτά θα καταστραφούν σε εκρήξεις σουπερνόβα σε μερικά εκατ. έτη, όταν δηλαδή θα βρίσκονται ακόμη σε νηπιακή ηλικία. Οι εκρήξεις αυτές θα δημιουργήσουν τρομερά ωστικά κύματα που σε συνδυασμό με τους ηλιακούς ανέμους που δημιουργούνται στο σμήνος από τα υπόλοιπα άστρα θα «σμιλέψουν» την ευρύτερη περιοχή του νεφελώματος στην οποία βρίσκονται. Θα παραχθούν και άλλες κοσμικές διεργασίες, οι οποίες θα οδηγήσουν στη γέννηση νέων άστρων στον αέναο κύκλο της γέννησης και θανάτου των άστρων του Σύμπαντος.
Υπερ-φωτεινό άστρο νετρονίων
Ο γαλαξίας Μ82 - στον κύκλο σημειώνεται το υπέρλαμπρο άστρο νετρονίων
Oμάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Ματέο Μπατσέτι του Αστεροσκοπείου του Κάλιαρι στη Σαρδηνία χρησιμοποίησαν το διαστημικό τηλεσκόπιο Nustar και εντόπισαν ένα υπέρλαμπρο άστρο νετρονίου. Το άστρο αυτό βρίσκεται στον γειτονικό γαλαξία Μ82, γνωστό και ως «γαλαξία-πούρο», ο οποίος απέχει 12 εκατομμύρια έτη φωτός από εμάς. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό το άστρο νετρονίου έχει φωτεινότητα παρόμοια με εκείνη 10 εκατομμυρίων άστρων σαν τον Ηλιο και είναι το λαμπρότερο άστρο νετρονίου που έχει εντοπιστεί ως σήμερα στο Σύμπαν.
Ο γαλαξίας Μ82 - στον κύκλο σημειώνεται το υπέρλαμπρο άστρο νετρονίων
Oμάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Ματέο Μπατσέτι του Αστεροσκοπείου του Κάλιαρι στη Σαρδηνία χρησιμοποίησαν το διαστημικό τηλεσκόπιο Nustar και εντόπισαν ένα υπέρλαμπρο άστρο νετρονίου. Το άστρο αυτό βρίσκεται στον γειτονικό γαλαξία Μ82, γνωστό και ως «γαλαξία-πούρο», ο οποίος απέχει 12 εκατομμύρια έτη φωτός από εμάς. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό το άστρο νετρονίου έχει φωτεινότητα παρόμοια με εκείνη 10 εκατομμυρίων άστρων σαν τον Ηλιο και είναι το λαμπρότερο άστρο νετρονίου που έχει εντοπιστεί ως σήμερα στο Σύμπαν.
ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ Science